Netewetiya Kurdî û Rengvedana Wê di Helbesta Kurdî ya Nû de

Yıl 2015, Cilt: 1 Sayı: 4, 11 - 40, 01.12.2015

Zülküf Ergün

Öz

Netewetiya Kurdî li hember netewetiya resmî ya împaratoriya Osmanî û di bin karî-
geriya hişyariya neteweyî ya Ermenan de peyda dibe. Piştî Meşrûtiyeta Duyem gotara
neteweyî ya helbestvanên Kurd bi awayekî giştî rengekî çandî û modernxwaz
werdigire, loma jî xwendin, pêşketin û merîfet dibe mijara sereke ya helbestvanên
Kurd ên vê serdemê. Ji salên çilî û pê de di bin karîgeriya îdeolojiya marksîst de
helbestvanên Kurd ji pêşiyên xwe cudatir naverok û taybetmendiyên netewetiya
Kurdî jinûve dadirijînin û ji bo dabînkirina arîkariya bereya komunîst pêkhateya
neteweyî li gorî îdeolojiya marksîst pênase dikin. Ev yek di maweya Şoreşa Eylûlê
de di helbestên Hejar de tê rexnekirin. Lewra dema dewletên komunîst li hember
şoreşgêrên Kurd piştgirî didin hukumeta Ebdulkerîm Qasim û komunîst kurdîtiyê
bi paşverûtiyê tawanbar dikin hevgirtina netewetiya Kurdî û bereya komunîst hildiweşe.
Ev jî nîşan dide ku di nav sed salî de li gor pêşhatên nû yên cîhanê di naverok
û forma netewetiya Kurdî de guherîn çê dibin û ev guherîn bi awayekî herî baş
di gotara helbestvanên neteweperwer ên Kurd de reng vedidin.

Anahtar Kelimeler

netewetiya Kurdî, helbesta Kurdî ya nû, netewetiya çandî û modernxwaz, netewetiya çeprew, kurdayetî.

Kurdish Nationality and Its Repercussions in the Modern Kurdish Poetry

Öz

Kurdish nationalism emerged counter to formal nationalism of Ottoman Empire under the influenced of Armenian national awakening. After the Second Constitutional Era, discourse of Kurdish poets turned into a cultural discourse and a discourse wishing for modernism. Thus, reading, progressivism, and information were the priority issues of the poets of that period. After 1940s, Kurdish poets, far from their predecessors, reorganized features and contents of Kurdish nationalism under the influence of Marxist ideology, additionaly, components of nationalism were defined according to Marxist ideology to assist communist front. However, this discourse was criticised by the poet Hejar during the September Revolution. This was because, communist states supported Ebdulkerim Qasim against Kurdish revolutionist and communists accused Kurdish activities of being reactionist. This shows that the structure and content of Kurdish nationalism altered according to the changes in the world in that century and those changes were best reflected by the discourse of nationalist Kurdish poets

Anahtar Kelimeler

Kurdish nationalism, modern Kurdish poetry, cultural and modernism wishing nationalism, leftist nationalism, Kurdism