Weke Zimanekî Kêmar Serpêhatiya Statuya Zimanê Kurdî

Yıl 2015, Cilt: 1 Sayı: 4, 91 - 111, 01.12.2015

M Şirin Filiz

Öz

Ev gotar berê xwe dide vekolîna statuya zimanê Kurdî ya di nav dîrokê de. Statuya
ziman bi fonksiyona ziman an ji bîkaranîna ziman ve eleqedar e. Ji bo statuya ziman
taybetmendiyên sereke, statuya qanûnî, orjîna ziman, asta standardîzasyonê û zîndibûna
ziman in. Ev taybetmendiyên statuya ziman bi rewşa siyasî, çandî, aborî
û dîrokî ve girêdayî ne, bi bandora van diyardeyan statuya ziman, di nav kaniya
demê de diguhere. Weke zimanekî Kêmar statuya zimanê Kurdî jî bi bandora wan
diyardeyan hatiye guherîn. Li gor van yekan em ê hewl bidin li gor sê serdeman
veguherînên di statuya zimanê Kurdî de digel minakên cîhanê analiz bikin. Ev sê
serdem, serdema feodalîteyê, serdema netewe dewletê û serdema hilweşandina
netewe dewletê ne. Di serdema feodaliteyê de ji ber ku patronaja mîrektiyan li ser
zimanê Kurdî hebûye statuyeke siyasî û çandî ya zimanê Kurdî hebûye, di serdema
netewe dewletê de, di encama prosesa modernizasyona Tirk de û bi têkçûyina
mirektiya Kurdan ve zimanê Kurdî di bin zext û zordariyan de maye û statuya xwe
ya sîyasi wenda kiriye. Di serdema hilweşandina netewe dewletê de bi sistbûna
fikrên neteweperweriyê ve zext û zordariyên li ser zimanê Kurdî jî sist bûne, lê di
vê serdemê de ji ber sedemên civakî û aborî statuya çandî û civakî ya zimanê Kurdî
di ber têkçûnê de ye.

Anahtar Kelimeler

zimanê Kêmar, statuya ziman, feodalîte, netewe dewlet, modernîzm.

The Experience of Kurdish Language Status as a Minorited Language

Öz

This article aims at exploring the status of Kurdish language in the history. Language status is a concept concerning about language use and language function. It is based on juridical status, language origin, degree of standartization and vitality of the language. These prosperities of language status are related to politic, cultural, economical and historical situations, language status can also change with these impressions. As a minorited language, the status of Kurdish language has continually changed because of these impressions for hundred of years. In the light of these facts, we will analyze changes in the status of Kurdish language in three terms by compraing with some languages putting through the similar process. These periodas are feudal, nation state and deconstruction nation state periods. In feudal period, there were the cultural and political status of Kurdish language because it had patronage by the Kurdish emirates, in the nation state as a consequence of Turkish modernization process and collapsing of the Kurdish emirates, Kurdish language put through hard process and lost its political status. In deconstruction nation state, nationalism lost its influence, bans on Kurdish language was partly removed by Turkish state but Kurdish language has no cultural and politcal status because of social and economical challenges

Anahtar Kelimeler

minorited language, language status, feudality, nation state, modernism