Analîza Strana Ez Xelef im li ser Şopa Dîroka Kurdan ya Sedsala XIXem

Yıl 2015, Cilt: 1 Sayı: 3, 75 - 100, 15.06.2015

Nurdan Şarman

Öz

Ji ber ku di dîroka Kurdan de zargotina Kurdî, nemaze muzîka Kurdî, çavkaniyeke

girîng e, xebatên di vî warî de dikarin di gelek xalên dîrokî de bibin

rênîşaner. Li ser vê xetê strana Ez Xelef im a bi nav û deng -herçiqas derheqê

jêdera stranê de em ne xwediyê agahdariyên dorpêç û eseh bin jî- dikare

di gelek waran de sedsala XIXem ronî bike û derfeta lêpirsînên taybet bide

destê me. Nirxandina vê stranê dê di nav şert û mercên sedsala XIXem de

nerînên me fireh, asoyên me geş bike û çend versiyonên vê stranê dê deriyê

xwendinên cuda li ber me veke. Lewre ev stran xwediyê rîtîm û naverokeke

wisan e ku dikare atmosfera sedsala 19mîn a Kurdistanê ya şeran, ya

geşandinên polîtîk ku di dîroka Kurdan de bûne sedemên geşandinên girîng

bide ber çavan. Ku bi nêrinek din mirov vê stranê bide ber xwe ev yek hem

dê derfet bide ku mirov li geşandinên Kurdistanê yên ku din nav dîroka nivîskî

de cih negirtine binihêre û li ser wan ji nû ve

bihizre, hem jî dikare li ber me deriyê şopên

nirxandineke nû li ser hin şexsiyet û bûyerên

ku heya niha bi çavekî ji rastiyê û reseniyê

dûr hatine nirxandin vebike.

Anahtar Kelimeler

“Ez Xelef im”, sedsala XIXem, serhildan, berxwedana Êzdînşêr, Şêx Ubeydullah

The Analysis Of Ez Xelef im Song In The Footsteps Of Ninetenth Century Of Kurdish History

Öz

Kurdish oral cultur sepecially Kurdish traditional music has a great of importance

as being a source of Kurdish history. In this sense, Ez Xelef im song as

being one of the popular represantive of Kurdish folk song is a oral source

to clear and examine the nineteenth century of Kurdish history although

there isn’t any certain information about its meaning. To handle this song

with developments of ninetenth century of Kurdish history will provide both

having a new historical outlook about that said times and having various

evaluations about the meaning of song. Ez Xelef im song which has a epic

meaning in Kurdish verbal memory is a reflection of that moving period of

ninetenth century Kurdish history. Because this song almost has a rhythm

and content that reflect the the wars, political and politics development in

Kurdistan during nineteenth century. From another angle this song also has

a lot of hints which provide thinking about developments never handled

by written history of Kurdistan and provide evaulating some events and

persons which registered to written history by a non-objective way with a

new perspective.

Anahtar Kelimeler

“Ez Xelef im”, nineteenth century, uprising, resistance Êzdînşêr, Shaykh Ubeydullah

Kaynakça

• Averyanov, P.İ. (2010). Osmanlı İran Rus Savaşlarında Kürtler (19. Yüzyıl). Çev: İbrahim Kale. İstanbul: Avesta Yayınları.
• Bozarslan, H. (2005). Türkiye’de Kürt Milliyetçiliği Zımni Sözleşmeden İsyana (1919-1925). Vali, A. (Ed.), Kürt Milliyetçiliğinin Kökenleri (199-229). İstanbul: Avesta.
• Bruinessen, M.V. (2006). Ağa, Şeyh, Devlet (4. Baskı), Çev: Banu Yalkut. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Celil, C. (1992). 19. Yüzyıl Osmanlı İmparatorluğu’nda Kürtler. Çev: Mehmet Demir. Ankara: Öz- Ge Yayınları.
• Cigerxwîn. (1988). Folklora Kurdî. Stockholm/Sweden: Weşanên Roja Nû.
• Çelebi, N., Yıldırım, V., Ataş, A.G. (2006). “Geleneksel Kürt Müziğine Genel Bir Bakış”, BGST. (http://bgst.org/kurtce-muzik/geleneksel-kurt-muzigine-genel-bir-bakis-).
• Hassanpour, A. (2005). Kürdistan’da Milliyetçilik ve Dil (1918-1985). Çev: İbrahim Bingöl, Cemil Bindoğan. İstanbul: Avesta Yayınları.
• Jwaideh, W. (2014). Kürt Milliyetçiliğinin Tarihi Kökenleri ve Gelişimi (8. Baskı). Çev: İsmail Çekem- Alper Duman. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Kardam, A. (2011). Cizre-Bohtan Beyi Bedirhan Direniş ve İsyan Yılları (2. Baskı). Ankara: Dipnot Yayınları.
• Kardam, A. (2013). Cizre-Bohtan Beyi Bedirhan Sürgün Yılları. Ankara: Dipnot Yayınları.
• Kutschera, C. (2013). Kürt Ulusal Hareketi (2. Baskı). Çev: Fikret Başkaya. İstanbul: Avesta Yayınları.
• Lazarev, M.S., Mihoyan, Ş.X. (2013). Kürdistan Tarihi (4.Baskı). Çev: İbrahim Kale. İstanbul: Avesta Yayınları.
• Mele Xelefê Bafî. (2005). Dîroka Kelepora Mîrnişîniya Botan, (Veguhestina Tîpan: Dilawerê Zengî,
• Derhêner û Kombiyûter: Royar Zengî). Beyrûd- Libnan: Çapxaneye Emîral.
• Nora, P. (1989). “Between Memory and History: Les Lieux de Mêmoire,” Representations 26, SpecialIssue: Memory and Counter Memory, Spring, pp. 7-24.
• Şerefhan, (1990). Şerefname. Çev: M. Emin Bozarslan. İstanbul: Hasat Yayınları.
• Öğün, T. (2010). Doğu’nun Mirlerine Son Veda: Cizreli İzzeddin Şîr Bey ve İsyanı. İstanbul: Yeditepe Yayınevi.
• Yüksel, M. (2009). “Kürtlerdeki Ulusalcı Damar” ya ku hevpeyvîn kiriye: Aynur Aydoğan, Dünya Bülteni (12.09.2009).