TÜRKİYE’DE 20. YÜZYILIN SON ÇEYREĞİNDE KADINLARDA İLK EVLENME YAŞI DEĞİŞİMİ VE GÜNÜMÜZ EVLİLİK ÖZELLİKLERİ

Yıl 2004, Cilt: 26 Sayı: 1, 15 - 34, 05.08.2016

Sabahat Tezcan Yadigar Coşkun

Öz

Bu çalışmanın temel amacı 1978 Türkiye Doğurganlık Araştırması (TDA-1978) ve 2003
Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması (TNSA-2003) veri setleri içinden evlenme ve evliliğe
ait bazı temel özelliklerin değişimini incelemektir. Araştırma sırasındaki medeni durum,
kadının yaşı, yaşanılan bölge, kadının öğrenim düzeyi, evlilik sayısı ve ilk evlenme yaşı gibi
her iki veri setinde de kullanılabilecek durumdaki değişkenler yardımı ile son 25 yılda
evlenmeye ilişkin özelliklerin değişimi incelenmiştir. Bunlara ek olarak, sadece TNSA-2003
verisetinde yer alan bazı değişkenler yardımı ile özellikle ilk evlenme yaşı ve çiftler
arasındaki nikah türüne ilişkin ayrıntılı analizler yapılmıştır. Sonuçlar, son 25 yılda boşanmış
nüfusun yüzdesel olarak artttığını, evli kadın yüzdesinin ise düştüğünü göstermektedir. Diğer
taraftan, ilk evlenme yaşı ortlaması çeyrek asırda Türkiye geneli için 2 yaş artmıştır. İlk
evlenme yaşının bölge, yerleşim yeri tipi, akrabalık durumu, anadil ve öğrenim düzeyine göre
farklılık gösterdiği görülmüştür. Batı bölgesinde ve kentsel alanda yaşayan, lise ve üstü
öğrenime sahip, anadili Türkçe ve eşi ile akraba olmayan kadınlarda daha yüksek olduğu
hesaplanmıştır.
Diğer taraftan, çiftlerin nikah türü TNSA-2003 verisinden hesaplanmış olup, öğrenim
durumu düşük, kırsal yerleşim alanlarında yaşayan, ilk evliliğini küçük yaşta yapmış, geniş
aile yapısı içerinde yaşayan, anadili Türkçe dışında bir dil olan ve eşi ile akrabalık bulunan
kadınların sadece dini nikaha sahip olma oranlarının diğer kadınlara göre yüksek olduğu
görülmüştür.

THE AGE AT FIRST MARRIAGE CHANGES IN THE LAST QUARTER OF THE 20th CENTURY AND CURRENT MARRIAGE CHARACTERISTICS IN TURKEY

Öz

The aim of this study is to evaluate the trend and the changes of marriage and some basic
characteristics of marriage by using 1978 Turkish Fertility Survey (TFS-1978) and Demographic
and Health Survey Turkey 2003 (TDHS-2003). The change at the characteristics of marriage in 25
years is studied with the available variables like marital status at the time of survey, age, region,
education, number of marriages and age at first marriage of the woman. In addition, by using the
variables available in TDHS-2003 detailed analysis was made especially on age at first marriage
and marital ceremony. Results indicate that at the last 25 years, divorced female population is
increased whereas the percent of married women at the time of survey is decreased. On the other
hand, average number of age at first marriage increased 2 years within the century quarter. Age at
first marriage differs by region, type of place of residence, relationship with husband, mother
tongue and education. Women living in West region and urban areas have high school and more
education; have Turkish mother tongue, and no relationship with their husband have higher age at
first marriage.
On the other hand, the marriage ceremony of the couples is estimated from TDHS-2003
and the results show that the women have lower education, living in rural areas, have lower age at
first marriage, living in extended families, have mother tongue different from Turkish and have
relationship with their husbands have high percent of having only religious ceremony.