Öz
İmparatorluğun son yıllarında Osmanlı nüfusunun büyüklüğü ve etnik ve mekânsal dağılımı
daha çok politik nedenlerle tartışmalı bir konu olagelmiştir. Osmanlılar nüfus sayımlarına ve
bunların güncelleştirmelerine dayalı nüfus verileri üretirken çeşitli politik davaların taraftarları,
kimi zaman resmi verilerden oldukça farklı rakamlar ileri sürmüşlerdir. Bu ihtilaflı rakamlar
Osmanlı demografisi araştırmacıları için bir sorun arzetmektedir.
Sorunun çözümünün düğüm noktası Osmanlı nüfus sayımlarının ve güncelleştirmelerinin
doğruluk ya da güvenilirlik derecelerinin belirlenmesidir. Bu makalenin temel amacı budur.
Sayım sonuçları üzerinde etkili olduklarından, makale önce Osmanlı nüfus sayım yöntem ve
süreçleri üzerinde durmaktadır. Sayım sistemi kişilerin, özellikle erişkin erkeklerin, kaydolmaları
için özendiriciler içeriyor ve sayımdan sorumlu komiteler, politik maksatlı veri üretimini
engelleyici bir etnik yapıdan oluşuyordu. Ancak, kısmen kültürel nedenlerle, kadın ve çocuklar
eksik sayılmışlardı. Sayımlardaki bu kusurlar, düzeltilebilecek niteliktedir.
Model Hayat Tabloları kullanarak, eksik sayımları düzeltmek için biri İstanbul, biri de diğer
vilayetler için olmak üzer iki yöntem geliştirilmiştir. Her sayım için, etnik grup ve idari birim
itibariyle, biri de alt sınır biri de üst sınır olmak üzere iki tahmin yapılmıştır. Kadın ve çocukların
eksik sayımları için düzeltmeler yapıldığında, Osmanlı nüfus sayımlarının makul ölçüde güvenilir
belgeler oldukları ortaya çıkmaktadır.
Öz
The size and ethnic and spatial distribution of the Ottoman population during the last
decades of the Empire has been a contentious issue, chiefly for political reasons. The
Ottomans produced figures based on censuses and their updates while the protagonists of
various political causes advanced their own numbers which at times differed considerably
from the official ones. These conflicting numbers pose a problem for the students of Ottoman
demography.
The crux to the solution of the problem is the establishment of the degree of accuracy
and of reliability of the Ottoman censuses and updated population registers. This is the main
objective of the present study.
The paper first discusses the Ottoman census methods and procedures as they had a
bearing on the census counts. The system incorporated incentives for individuals, especially
adult males, to register and the census committees responsible for the counts had an ethnic
structure such as to prevent politically motivated constructions. However, partially for
cultural reasons, women and children were undercounted. These deficiencies are amenable to
correction.
Two methods were devised; one for İstanbul and one for the rest of the vilayets, to
correct for undercounts using Model Life Tables. Two estimates were made for each census
count by principal ethnic group and administrative unit: a lower and an upper bound estimate.
It is found that when corrected for undercounts of women and children, Ottoman censuses are
reasonably reliable documents.
Ayrıntılar
| Diğer ID | JA35KS82ZY |
|---|---|
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 5 Ağustos 2016 |
| Gönderilme Tarihi | 5 Ağustos 2016 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2003 Cilt: 25 Sayı: 1 |