21. Yüzyılın En Büyük Tehdidi: Küresel İklim Değişikliği

Yıl 2020, Cilt: 15 Sayı: 4, 163 - 179, 26.10.2020

Maide Demirbaş , Rozelin Aydın

Öz

Endüstrileşmenin ardından küresel iklim değişikliğinin başat faktörü olan petrol, doğal gaz, kömür gibi fosil yakıtların yoğun olarak kullanılmasıyla birlikte, atmosferde zehirli sera gazlarının miktarı artmış ve ortaya çıkan hava kirliliği ile ilişkili olarak toplumda astım, bronşit, KOAH gibi solunum yolu hastalıkları ciddi oranlara ulaşmıştır. İklim değişikliğinin etkileri üzerine yapılan projeksiyonlarda bu değişimlerden Akdeniz Havzası’nın daha şiddetli biçimde etkileneceği öngörülmektedir. Dünya çapında iklim değişikliğinin beklenen etkileri arasında sel, yangın, fırtına, deprem gibi doğa kaynaklı afetlerin sayısının ve şiddetinin artması; yağış düzeninin değişiklik göstermesi, sıcak hava dalgaları nedeniyle istilacı türlerin ortaya çıkması ve salgın hastalıkların görülme sıklığındaki artış bulunmaktadır. Olası iklim senaryolarında, Türkiye’yi bekleyen sıradaki tehlikenin kuraklık ve çölleşme olduğunu ifade edilirken, sel ve orman yangınları tarım arazilerini ve ormanları şimdiden etkilemeye başlamıştır. Son yirmi yılda iklim afetleri yıllık ortalama 462 milyon dolar ekonomik hasara yol açmıştır. Küresel iklim değişikliği insan ya da ülke ayırt etmeden ortaya çıkmaktadır. Dolayısıyla herkesin sorumluluk alması çok büyük önem taşımaktadır.

Anahtar Kelimeler

Küresel İklim Değişikliği, Akdeniz Havzası, Doğa Kaynaklı Afetler, Kuraklık, Gıda Güvenliği

Destekleyen Kurum

Adana Alparslan Türkeş Üniversitesi Bilimsel Araştırmalar Koordinasyon Birimi

Proje Numarası

19302002

Teşekkür

19302002 nolu, "Kentlerin İklim Adaleti Sınavı: Adana Örneği" isimli proje Adana Alparslan Türkeş Bilim ve Teknoloji Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon Birimi tarafından desteklenmiştir

Kaynakça

• Bloomberg Philanthropies, (2018). World Cities Culture Report. Mayor of London.
• Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği İstanbul İl Koordinasyon Kurulu, (2017). İstanbul Deprem Raporu.
• Tarım ve Orman Bakanlığı Meteoroloji Genel Müdürlüğü, (2020). 2019 Yılı İklim Değerlendirmesi. Ankara.
• Kadıoğlu, M., (2012). Türkiye’de İklim Değişikliği Risk Yönetimi. Türkiye’nin İklim Değişikliği II. Ulusal Bildiriminin Hazırlanması Projesi Yayını, Ankara.
• Intergovernmental Panel on Climate Change, (2014a). Climate Change 2014: Synthesis report. contribution of working groups I, II and III to the fifth assessment report of the Intergovernmental Panel on Climate Change [Core Writing Team, R.K. Pachauriand L.A. Meyer (eds.)]. IPCC, Geneva, Switzerland, 151 pp.
• Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi., (1994).https://webdosya.csb.gov.tr/db/iklim/webmenu/webmenu12421_1.pdf.
• Türkeş, M., (2001). Küresel İklimin Korunması, İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi ve Türkiye. Tesisat Mühendisliği, TMMOB Makina Mühendisleri Odası, Süreli Teknik Yayın 61, ss:14-29.
• Tarım ve Orman Bakanlığı Meteoroloji Genel Müdürlüğü, (2019). 2018 Yılı İklim Değerlendirmesi. Ankara.
• Intergovernmental Panel on Climate Change, (2018). Summary for Policymakers. In: Global Warming of 1.5°C. An IPCC Special Report on the Impacts of Global Warming of 1.5°C Above Pre-Industrial Levels and Related Global Greenhouse Gase Mission Pathways, in the Context of Strengthening the Global Response to the Threat of Climate Change, Sustainable Development, and Effort Stoeradicate Poverty . InPress.
• World Meteorological Organization, (2019). 1850-1900 (ºC) Yılları Arasındaki Küresel Ortalama Sıcaklık Farkı. https://public.wmo.int/en/media/press-release/2019-concludes-decade-of-exceptional-global-heat-and-high-impact-weather.
• Kurnaz, L., (2019). Son Buzul Erimeden İklim Değişikliği Hakkında Merak İstediğiniz Her Şey. İstanbul: Doğan Egmont Yayınları.
• Humans Just 0.01% of all Life but Have Destroyed 83% of Wild Mammals–Study, 2018. (2019, Aralık). The Guardian. https://www.theguardian.com/environment/2018/may/21/human-race-just-001-of-all-life-but-has-destroyed-over-80-of-wild-mammals-study.
• Health and Environment Alliance, (2017). Gizli Maliyet, Fosil Yakıt Teşviklerini Sonlandırmanın Sağlık Faydaları.
• HEAL, CAN Europe, WWF European Policy Office, Sandbag, (2016). Europe’s Dark Cloud How Coal-Burning Countries are Making Their Neighbours Sick?. Belgium.
• HEAL, CAN Europe, Sandbag, CEE Bankwatch Network and Europe Beyond Coal., (2019). Chronic Coal Pollution - EU Action on the Western Balkans Will Improve Health and Economies Across. Europe.
• Intergovernmental Panel on Climate Change, (2014b). Summary for Policymakers. In: Climate Change 2014: Impacts, Adaptation, and Vulnerability. Part A: Global and Sectoral Aspects. Contribution of Working Group II to the Fifth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change.
• FSIN, CILSS, European Union, Global Food Security Cluster, Global Nutrition Cluster, IFPRI, IGAD, IPC Global support unit, FAO, FEWS NET, SADC, SICA, OCHA, UNICEF, USAID ve WFP., (2019). Global Report on Food Crises.
• Gupta, S.G., (2019). Land Degradation and Challenges of Food Security. Review of European Studies, Cilt:11, Sayı:1, 63-72. n.d. doi: 10.5539.rez.v11n1p13.
• T.C. Orman ve Su İşleri Bakanlığı-Çölleşme ve Erozyonla Mücadele Genel Müdürlüğü, (2017). Türkiye’de Çölleşme ile Mücadele.
• Türkiye’nin Gıda ve Tarım Sistemi İstanbul’un Gıda Tedarik Zinciri Eğilimler, Sorunlar ve Alternatifler., (2019). Greenpeace.
• FAO, IFAD, UNICEF, WFP ve WHO, (2019). The State of Food Security and Nutrition in the World 2019. Safeguarding Against Economic Slowdowns and Downturns. Rome, FAO.
• Intergovernmental Panel on Climate Change, (2019). Summary for Policymakers. In: Climate change and Land: an IPCC Special Report on Climate Change, Desertification, Land Degradation, Sustainable Land Management, Food Security, and Greenhouse Gas Fluxes in Terrestrial Ecosystems.
• Birleşmiş Milletler Afet Riskini Azaltma Ofisi ve Epidemiyoloji Afetleri Araştırma Merkezi, (2018). Economic Losses, Poverty & Disasters 1998-2017.
• Tarım ve Orman Bakanlığı-Meteoroloji Genel Müdürlüğü, (2019). Meteorolojik Afetler 2018. Araştırma Dairesi Başkanlığı, Ankara.
• Internal Displacement Monitoring Centre (IDMC), (2018). Global report on internal displacement. Norwegian Refugee Council (NRC).
• Internal Displacement Monitoring Centre (IDMC), (2019). Global Report on Internal Displacement. Norwegian Refugee Council (NRC).
• Christian Aid, (2019). Counting the Cost 2019: a Year of Climate Breakdown.
• United Nations, Department of Economic and Social Affairs, Population Division, (2019). World Urbanization Prospects: the 2018 Revision. New York: United Nations.
• Ulusal Sanayici ve İş Adamları Derneği, (2007). Ulusal Su Politikası İhtiyacımız Su Raporu, (USIAD).
• Cape Town'da Vanalar Kapanmak Üzere, 2018. (2019, Aralık). DW. https://www.dw.com/tr/cape-townda-vanalar-kapanmak-%C3%BCzere/a-42462748.
• Güney Afrika'daki Kuraklık Kritik Seviyesini Sürdürüyor, 2018. (2019, Aralık). Euronews. https://tr.euronews.com/2018/02/16/guney-afrika-daki-kurakl-k-kritik-seviyesini-surduruyor.
• Güney Afrika’da Kuraklık Nedeniyle Ulusal Felaket İlan Edildi, 2018. (2019, Aralık). Trt Haber. https://www.trthaber.com/haber/dunya/guney-afrikada-kuraklik-nedeniyle-ulusal-felaketilan-edildi-355257.html.
• Kadıoğlu, M., (2007). İklim Değişiklikleri ve Etkileri: Meteorolojik Afetler. TBMM Afet Sempozyumu Bildiri Kitabı, ss:47-55.
• Mediterranean Experts on Climate and Environmental Change., (2019). Risks Associated to Climate and Environmental Changes in the Mediterranean Region. A Preliminary Assessment by the MedECC Network Science -Policy Interface-2019.
• The World Economic Forum, (2019). The Global Risks Report 2019. 14th Edition.
• Kumari Rigaud, Kanta, Alex de Sherbinin, Bryan Jones, Jonas Bergmann, Viviane Clement, Kayly Ober, Jacob Schewe, Susana Adamo, Brent McCusker, Silke Heuser and Amelia Midgley., (2018). Groundswell: Preparing for Internal Climate Migration. Washington, DC: The World Bank.
• Dünya Doğayı Koruma Vakfı, (2014). Türkiye’nin Su Ayak İzi Raporu-Su, Üretim ve Uluslararası Ticaret İlişkisi. (WWF).
• Yeni Araştırma: Türkiye Ekonomisi 30 Yıl İçerisinde İklim Değişikliği Nedeniyle Daralacak, 2019. (2020, Mayıs). İklim Haber. https://www.iklimhaber.org/yeni-arastirma-turkiye-ekonomisi-30-yil-icerisinde-iklim-degisikligi-nedeniyle-daralacak/.
• Yıldız, D., (2003). Akdeniz Havzası’nda Su Sorunları ve Türkiye. Ankara: TMMOB-İMO Yayınları. http://www.imo.org.tr/resimler/dosya_ekler/eb716a3dd077110_ek.pdf.
• Greenpeace Mediterranean, (2009). İklim Değişikliğinin Akdeniz Üzerindeki Etkileri.(20 Ocak 2020): https://www.greenpeace.org/archive turkey/Global/turkey/report/2009/9/iklim-de-i-ikli-inin-akdeniz-ue.pdf.
• Öztürk, T., Ceber, Z.P., Türkeş, M., and Kurnaz, M.,L., (2015). Projections of Climate Change in the Mediterranean Basin by Using Downscaled Global Climate Model Outputs, International Journal of Climatology 35:4276–4292. doi: 10.1002/joc.4285.
• İspanya'da Dev Dalgalar Görenleri Şaşkına Çevirdi, 2020. (2020, Ocak). Trt Haber.https://www.trthaber.com/haber/dunya/ispanyada-dev-dalgalar-gorenleri-saskina-cevirdi-455904.html.
• Intergovernmental Panel on Climate Change, (2007). Climate Change 2007: Impacts, Adaptation and Vulnerability. Contribution of Working Group II to the Fourth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change, M.L. Parry, O.F. Canziani, J.P. Palutikof, P.J. van der Lindenand C.E. Hanson, Eds., Cambridge University Press, Cambridge, UK, 976pp.
• T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı, (2008). İklim Değişikliği ve Yapılan Çalışmalar.
• Şen, Ö.L., (2013). A Holistic View of Climate Change and Its Impacts In Turkey, İstanbul Policy Center (IPM), Sabancı University.
• Cramer , W., Guiot, J., Fader, M., Garrabou, J., Gattuso , J.P., Iglesias, … Xoplakİ, E., (2018). Climate Change and Interconnected Risks to Sustainable Development In the Mediterranean. Nature Climate Change, 8:972–980. doi: 10.1038/s41558-018-0299-2.
• Gomei, M., Abdulla, A., Schröder, C., Yadav, S., Sánchez, A., Rodríguez, D. ve Abdul Malak, D., (2019). D. 2020 Öncesinde: Akdeniz Ülkelerinin Denizlerini Koruma Karnesi. WWF.
• Health and Environment Alliance, (2015). Ödenmeyen Sağlık Faturası Türkiye’de Kömürlü Termik Santraller Bizi Nasıl Hasta Ediyor?.
• Türkiye'de Hava Kirliliği Alarm Veriyor; Zehirli Hava Soluyan Yerleşim Yeri Sayısı 9'a Yükseldi, 2019. (2019, Aralık). T24. https://t24.com.tr/haber/turkiye-de-hava-kirliligi-alarm-veriyor-zehirli-hava-soluyan-yerlesim-yeri-sayisi-9-a-yukseldi,853627.
• Türkiye İstatistik Kurumu, (2019a). İşgücü İstatistikleri. http:// tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1007.
• Türkiye İstatistik Kurumu, (2019b). Dış Ticaret İstatistikleri. http://tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1046.
• Tarım ve Orman Bakanlığı, (2018). Bitkisel Üretim Verileri. https://www.tarimorman.gov.tr/Konular/Bitkisel-Uretim/Iyi-Tarim-Uygulamalari/Bitkisel-Uretim.
• Allianz Global Corporate & Specialty, (2019). Allianz Risk Barometer Top Business Risks for 2019.
• Çölleşme ve Erozyonla Mücadele Genel Müdürlüğü, (2017). Türkiye Çölleşme Modeli, Teknik Özet. Ankara.
• Türkeş, M., Turp, M.T., An, N., Öztürk, T. ve Kurnaz, M.L., (2020). Impacts of Climate Change on Precipitation Climatology and Variability In Turkey. In: Harmancioglu N., Altinbilek D. (eds) Water Resources of Turkey. World Water Resources, vol 2. Springer, Cham pp:467-491. doi: 10.1007/978-3-030-11729-0_14.
• Doğan, S. ve Tüzer, M., (2011). Küresel İklim Değişikliği ve Potansiyel Etkileri. Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 12(1):21-34, Sivas.
• T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı-Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü, (2019). DSİ 2018 Yılı Faaliyet Raporu. Strateji Geliştirme Dairesi Başkanlığı, Ankara.
• Türk Sanayicileri ve İş İnsanları Derneği, (2020). Tarım ve Gıda 2020-Sürdürülebilir Büyüme Bağlamında Tarım ve Gıda Sektörünün Analizi.
• Commoner, B., (1992). Making Peace with the Planet. Ecology Law Quarterly, 19(2):413-430.
• Foster, J.B. (2014). Her Çevrecinin Kapitalizm Hakkında Bilmesi Gerekenler Kapitalizm ve Çevre Üzerine Bir Rehber. (Çev., Özgün Aksakal). İstanbul: Patika Kitap.
• Mackay, K., (2018, 25 Eylül). The Ecological Crisis is a Political Crisis. Resilience. https://www.resilience.org/stories/2018-09-25/the-ecological-crisis-is-a-political-crisis/.
• Greta'dan çağrı: Eviniz Yanıyormuş Gibi Hareket Etmenizi İstiyorum, Çünkü Yanıyor!, 2019. (2020, Ocak). Açık Radyo. http://acikradyo.com.tr/acik-gazete/gretadan-cagri-eviniz-yaniyormus-gibi-hareket-etmenizi-istiyorum-cunku-yaniyor.
• Greta Thunberg: Endişelenmeyin Diyorsunuz, Sonrası Sessizlik, 2020. (2020, Ocak). İklim Haber. https://www.iklimhaber.org/greta-thunberg-endiselenmeyin-diyorsunuz-sonrasi-sessizlik/.
• Greta'nın BM İklim Zirvesi Konuşması: Size Yalvarmaya Gelmedik, 2018. (2020, Ocak). Bianet. http://bianet.org/bianet/ekoloji/203164-greta-nin-bm-iklim-zirvesi-konusmasi-size-yalvarmaya-gelmedik.
• Kovel, J., (2004). Doğanın Düşmanı Kapitalizmin Sonu mu, Dünyanın Sonu mu?, (Çev., Gürol Koca). İstanbul: Metis Yayınları.
• Keleş, R., (2016). İnsan Çevre Toplum. Ankara: İmge Kitabevi Yayınları.
• Sweezy, M.P., (1989). Capitalism and the Environment. Monthly Review, 41(2):9.