Sınıf Öğretmenlerinin Öğrenme Güçlüğü ve Yaygın Gelişimsel Bozukluk Türlerine İlişkin Farkındalıklarının İncelenmesi

Yıl 2020, Cilt: 15 Sayı: 2, 11 - 33, 24.04.2020

Gökçe Kılıç , Selami Yangın

Öz

           Bu araştırmanın amacı, sınıf öğretmenlerinin öğrenme güçlüğü ve yaygın gelişimsel bozukluk türlerine yönelik farkındalıklarının ne düzeyde olduğunu belirlemektir. Araştırma, nicel yönteme dayalı betimsel model niteliğindedir. Araştırmanın çalışma grubunu, 168 sınıf öğretmeni oluşturmaktadır. Bu kapsamda, 24 maddelik likert tipi bir ölçme aracı ile birlikte öğretmenlerin ayrıca bilgi düzeylerini ve öz-yeterliliklerini değerlendiren birer soru yöneltilmiştir. Araştırmada öğrenme güçlüğü ve yaygın gelişimsel bozukluk türlerine ilişkin farkındalıkların yetersiz düzeyde olduğu bulunmuştur. Cinsiyet, mezun olunan fakülte/enstitü, mezun olunan bölüm/program, öğretmenlik yapılan sınıf düzeyi, mesleki kıdem, hizmet içi eğitim faaliyetlerine katılım durumu, sınıftaki öğrenci sayısı, sınıftaki öğrenme güçlüğü yaşayan birey sayısı ve özel eğitim desteği alan öğrencinin bulunma durumu bakımından puanlar arasında anlamlı farklılık belirlenmemiştir. Sonuç olarak, üniversitelerde ilgili konuda teorik ve uygulamalı derslerin yerleştirilmesi, uygulamalı hizmet içi eğitimlerin yürütülmesi ve projelerin gerçekleştirilmesi önerilebilir.

Anahtar Kelimeler

Sınıf Öğretmenleri, Öğrenme Güçlükleri, Yaygın Gelişimsel Bozukluklar, Farkındalık, Betimsel Araştırma

Kaynakça

• [1] Akbaba, S., (2012). Öğrenme Psikolojisi (5. baskı). Ankara: Pegem Yayınevi.
• [2] Akdemir, Y., (2018). Öğrenme Güçlüğü: Yeni Mezun Okulöncesi Öğretmenlerinin Görüşlerinin İncelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Anadolu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Özel Eğitim Anabilim Dalı, Eskişehir.
• [3] Akdemir Okta, D., (2008). Kaynaştırma Sınıflarına Devam Eden İşitme Engeli Olan Öğrencilere ve Sınıf Öğretmenlerine Sağlanan Özel Eğitim Hizmetlerinin Belirlenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Anadolu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Özel Eğitim Anabilim Dalı, Eskişehir.
• [4] Alkhateeb, N.A., (2014). Female General Education Teachers’ Knowledge of and Perceived Skills Related to Learning Disabilities in The Qassim Region, Kingdom of Saudi Arabia. Yayınlanmamış doktora tezi. Washington: Washington Eyalet Üniversitesi.
• [5] Altun, T. ve Uzuner, F.G., (2016). Sınıf Öğretmenlerinin Özel Öğrenme Güçlüğü Olan Öğrencilerin Eğitimine Yönelik Görüşleri. The Journal of Academic Social Science Studies, 44:33-49. DOI: 10.9761/JASSS3366.
• [6] Altuntaş, F., (2010). Sınıf Öğretmenlerinin Disleksiye İlişkin Bilgileri ve Dislektik Öğrencilere Yönelik Çalışmaları, Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• [7] American Psychiatric Association [APA], (2013). Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders: DSM-V. American Psychiatric Pub. Washington, DC: APA.
• [8] Amerikan Psikiyatri Birliği (American Psycological Association) [APA], (2014). Ruhsal Bozuklukların Tanısal ve Sayımsal Elkitabı (Beşinci Baskı) (DSM-V-TR). Tanı Ölçütleri Başvuru Elkitabı’ndan çev. Köroğlu, E. Ankara: Hekimler Yayın Birliği.
• [9] Arabacı, Ö., (2018). Sınıf Öğretmeni Adaylarının Özel Öğrenme Güçlüğüne İlişkin Bilgi Düzeylerinin ve Yeterlilikleri Hakkındaki Düşüncelerinin İncelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Gaziantep Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Temel Eğitim Anabilim Dalı, Gaziantep.
• [10] Arttırıcı, A., (2018). Meslek Liselerinde Çalışan Öğretmenlerin Öğrenme Güçlüğü Konusundaki Bilgi Düzeylerinin İncelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Okan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Anabilim Dalı, İstanbul.
• [11] Asfuroğlu, B.Ö. ve Fidan, S.T., (2016). Özgül Öğrenme Güçlüğü. Learning Disorders Osmangazi Journal of Medicine, 38:49-54.
• [12] Aslan, Y., (2016). Sınıf Öğretmenlerinin Disleksiye İlişkin Bilgileri ve Dislektik Öğrencilere Yönelik Çalışmaları. Turkish Studies International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 11(3):237-254.
• [13] Ataman, A. ve Kahveci, G., (2009). Özel Gereksinimli Çocuklar ve Özel Eğitime Giriş. Gündüz eğitim ve Yayıncılık, Ankara.
• [14] Başar, M. ve Göncü, A., (2018). Sınıf Öğretmenlerinin Öğrenme Güçlüğüyle İlgili Kavram Yanılgılarının Giderilmesi ve Öğretmen Görüşlerinin Değerlendirilmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(1):185-206.
• [15] Baştürk, R., (2011). Bütün Yönleriyle SPSS Örnekli Nonparametrik İstatistiksel Yöntemler. Ankara: Anı Yayıncılık.
• [16] Battal, İ., (2007). Sınıf Öğretmenlerinin ve Branş Öğretmenlerinin Kaynaştırma Eğitimine İlişkin Yeterliklerinin Değerlendirilmesi, Yüksek Lisans Tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İlköğretim Anabilim Dalı, Afyon.
• [17] Batu, S., (2006). Teaching Vegetable Names to Children with Down Syndrome: A Small Group Study. EJER Summer, 24:53-65.
• [18] Bender, W.N., (2012). Öğrenme Güçlüğü Olan Bireyler ve Eğitimleri Özellikleri, Tanılama ve Öğretim Stratejileri. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• [19] Bilen, E., (2007). Sınıf Öğretmenlerinin Kaynaştırma Uygulamalarında Karşılaştıkları Sorunlara İlişkin Görüşleri ve Çözüm Önerileri, Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sınıf Öğretmenliği Anabilim Dalı, İzmir.
• [20] Cooney, T.J. and Shealy, B.E., (1997). On Understanding The Structure of Teachers’ Beliefs and Their Relationship to Change. In E. Fennema and B. Nelson (eds.), Mathematics Teachers İn Transition, Lawrence Erlbaum, Mahwah, N.J., pp. 87-109.
• [21] Cornoldi, C., Capodieci, A., Colomer Diago, C., Miranda, A., and Shepherd, K.G., (2016). Attitudes of Primary School Teachers İn Three Western Countries Toward Learning Disabilities. Journal of Learning Disabilities, 51(1):43-54.
• [22] Cortiella, C. and Horowitz, S.H., (2014). The State of Learning Disabilities: Facts, Trends and Emerging Issues. New York: National Center for Learning Disabilities.
• [23] Çakıroğlu, O., (2017). Özel Öğrenme Güçlüğüne Giriş. M. A. Melekoğlu ve U. Sak (Editörler), Öğrenme güçlüğü ve özel yetenek içinde (2-23). Ankara: Pegem Akademi.
• [24] Çetin. Ş., (2001). İdeal Öğretmen Üzerine Bir Araştırma. Milli Eğitim, 149.
• [25] Çuhadar, Y., (2006). İlköğretim Okulu 1-5. Sınıflarda Kaynaştırma Eğitimine Tabi Olan Öğrenciler İçin Bireyselleştirilmiş Eğitim Programlarının Hazırlanması, Uygulanması, İzlenmesi Ve Değerlendirilmesi İle İlgili Olarak Sınıf Öğretmenleri ve Yöneticilerin Görüşlerinin Belirlenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Zonguldak Karaelmas Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eğitim Programları ve Öğretimi Anabilim Dalı, Zonguldak.
• [26] Demir, B., (2005). Okulöncesi ve İlköğretim Birinci Sınıfa Devam Eden Öğrencilerde Özel Öğrenme Güçlüğünün Belirlenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Özel Eğitim Anabilim Dalı, İstanbul.
• [27] Eliçin, Ö. ve Diken, H.İ., (2011). Türkiye’de Yaygın Gelişimsel Bozukluklar Alanında Gerçekleştirilen Lisansüstü Tez Çalışmalarının Gözden Geçirilmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi, 12(2):17-44.
• [28] Esen, A. ve Çifci, İ., (2000). Sınıf Öğretmenlerinin Öğrenme Yetersizliği İle İlgili Bilgilerinin Belirlenmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(8):85-90.
• [29] Essa, E., (1999). A Practical Guide To Solving Preschool Behaviour Problems (4th edition, pp. 28). Nevada: Delmar Publishers.
• [30] Eymen, E.U., (2007). SPSS 15.0 Veri Analiz Yöntemleri. İstanbul: İstatistik Merkezi Yayınları.
• [31] Groves, F. and Pugh, A., (2002). Cognitive Illusions As Hindrances to Learning Complex Environmental Issues. Journal of Science Education and Technology, 11(4):381-390.
• [32] Hopcan, S., (2017). Exploring The Effectiveness of A Mobile Writing Application for Supporting Handwriting Acquisition of Students With Dysgraphia, Doktora Tezi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi Anabilim Dalı, Ankara.
• [33] İzci, E., (2005). Sınıf Öğretmeni Adaylarının “Özel Eğitim” Konusundaki Yeterlikleri. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 4(14):106-114.
• [34] Johnson, E.S. and Clohessy, A.B., (2014). Identification and Evaluation of Learning Disabilities. London: Corwin. Jones ve Christensen.
• [35] Kaçar, H., (2018). İlkokul Öğrencilerinin Matematik Öğrenme Güçlüğünün Sınıf Öğretmenlerinin Gözlem ve Deneyimlerine Göre İncelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İlköğretim Anabilim Dalı, Konya.
• [36] Karadeniz, M.H., (2013). Diskalkuli Yaşayan Öğrencilere İlişkin Öğretmen Görüşlerinin Değerlendirilmesi. E-Journal of New World Sciences Academy Social Sciences, 8(2):193-208.
• [37] Karasar, N., (2009). Bilimsel Araştırma Yöntemi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• [38] Kırcaali İftar, G., (2016). Otizm Spektrum Bozukluğuna Genel Bakış. E. Tekin-İftar (Ed.), Otizm Spektrum Bozukluğu Olan Çocuklar ve Eğitimleri içinde (ss:17-43). Ankara: Vize Yayıncılık.
• [39] Kirk, S.A. and Bateman, B., (1962). Diagnosis and Remediation of Learning Disabilities. Exceptional Children.
• [40] Kocsis, J., (2016). Primary Teachers’ Knowledge About Learning Disabilities. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Ontario: Nipissing Üniversitesi.
• [41] Koç, B., (2012). Sınıf Öğretmenlerinin Sınıflarındaki Öğrenme Güçlüğü Çeken Öğrencilerine Yönelik Uygulamalarının İncelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İlköğretim Anabilim Dalı, Konya.
• [42] Köksal, G. ve Kabasakal, Z., (2012). Zihinsel Engelli Çocukları Olan Ebeveynlerin Yaşamlarında Algıladıkları Stresi Yordayan Faktörlerin İncelenmesi. Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 32:72-91.
• [43] Köroğlu, E., (2008). DSM-IV - Tanı Ölçütleri Başvuru Kitabı (4. Basım). İstanbul: HYB Yayıncılık.
• [44] Kurdoglu, F., (2005). Özel Öğrenme Bozukluğunda Tanı ve Değerlendirme (Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu ve Öğrenme Güçlüğü). Ankara: Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk ve Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı Yayınları.
• [45] Levy, S.E., Mandell, D.S., and Schultz, R.T., (2009). Autism. Lancet, 37(4):1627-1638.
• [46] Lingeswaran, A., (2013). Assessing Knowledge Of Primary School Teachers On Specific Learning Disabilities in Two Schools in India. Journal of Education and Health Promotion, 30(2):1-5.
• [47] MEGEP, (2007). Çocuk Gelişimi ve Eğitimi Öğrenme Güçlüğü (Mesleki Eğitim Ve Öğretim Sisteminin Güçlendirilmesi Projesi) Ankara.
• [48] MEGEP, (2014). Çocuk Gelişimi ve Eğitimi Öğrenme Güçlüğü (Mesleki Eğitim ve Öğretim Sisteminin Güçlendirilmesi Projesi) Ankara.
• [49] Melekoğlu, A.M. ve Çakıroğlu, O., (2017). Özel Öğrenme Güçlüğü Olan Çocuklar. Ankara: Vize Yayıncılık.
• [50] Melekoğlu, A.M. ve Sak, U., (2017). Öğrenme Güçlüğü ve Özel Yetenek. Ankara: Pegem Akademi.
• [51] Öncü, B. ve Şenol, S., (2002). Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğunun Etiyolojisi: Bütüncül Yaklaşım. Klinik Psikiyatri, 5, 111-119.
• [52] Özbey, Ç., (2005). Otizm ve Otistik Çocukların Eğitimi. İstanbul: İnkılap Kitabevi.
• [53] Pop, C.F. ve Ciascai, L., (2013). What do Romanian Teachers Know About Learning Difficulties. Acta Didactica Napocensia, 6(3):11.
• [54] Sadock, JM., Sadock, V. G. and Levin, Z., (2013). Kaptan & Sadock Psikiyatri Çalışma ve Kendini Sınama Rehberi (Çev. Editörü: Ali Bozkurt). Ankara: Güneş Tıpevi.
• [55] Sezer, S. ve Akın, A., (2011). 6-14 Yaş Arası Öğrencilerde Görülen Matematik Öğrenme Bozukluğuna İlişkin Öğretmen Görüşleri. İlköğretim Online, 10(2):757-775.
• [56] Shukla, P. and Agrawal, G., (2015). Awareness of Learning Disabilities Among Teachers Of Primary Schools. Online Journal of Multidisciplinary Research, 1(1):33-38.
• [57] Soysal, A., Koçkar, A., Erdoğan, E., Şenol, S. ve Gücüyener, K., (2001). Öğrenme Güçlüğü Olan Bir Grup Hastanın WISC-R Profillerinin İncelenmesi. Klinik Psikiyatri, 4, 225-231.
• [58] Şahin, S. ve Akoğlu-Gül, G., (2015). Öğrenme Güçlüğü Olan Çocuklar ve Eğitimleri. (Editör: N.B. Dönmez). Özel gereksinimli çocuklar ve özel eğitim. Ankara: Eğiten Kitap.
• [59] Tebliğler Dergisi, (2003). MEB Eğitim Araçları İnceleme Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik. 66:25-51.
• [60] Tok, N., (2010). Göç Alan Okullarda İlköğretim 4. ve 5. Sınıf Öğrencilerinin Rehber Öğretmen ve Sınıf Öğretmenlerinin Görüşlerine Göre Öğrenme Güçlüklerinin İncelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Mersin Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eğitim Bilimleri Bölümü, Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı, Mersin.
• [61] Ün, D., (2009). Özel Öğrenme Güçlüğü Yaşayan Öğrencilere Yönelik Bilişsel Müdahale Programı, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İlköğretim Anabilim Dalı, İstanbul.
• [62] Vassaf, B.H., (2011). Öğrenme Yetersizliği. İstanbul: Alfa Yayınları.
• [63] Yangın, S., Yangın, N., Önder, V. ve Şavlığ, A., (2016). Sınıf Öğretmeni Adaylarının ve Öğretim Elemanlarının Çeşitli Öğrenme Güçlüklerine Yönelik Farkındalıkları. Education Sciences, 11(5):243-266.
• [64] Yavuzer, H., (1993). Çocuk Psikolojisi. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• [65] Yiğiter, S., (2005). Sınıf Öğretmenlerinin Özel Öğrenme Güçlüğüne İlişkin Bilgi Düzeyleri İle Özel Öğrenme Güçlüğü Olan Çocukların Kaynaştırılmasına Yönelik Tutumları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Özel Eğitim Anabilim Dalı, İstanbul.
• [66] Yule, G., (2010). The Study Of Language. (4th Edition). Cambridge: Cambridge University Press.
• [67] Yurdakal, İ.H., (2014). İlkokullarda Okuma Güçlüğünde Yaşanan Sorunlar İle Eğitim Uygulamalarına İlişkin Öğretmen ve Öğrenci Görüşleri, Yüksek Lisans Tezi, Pamukkale Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İlköğretim Anabilim Dalı, Denizli.
• [68] Wolraich, M., Brown, L., Brown, R.T., Du’paul, G., Earls, M., Feldman, H.M., Ganiats, T.G., Kaplanek, B., Meyer, B., Perrin, J., Pierce, K., Reiff, M., Stein, M.T., and Visser, S., (2011). ADHD: Clinical Practice Guideline for The Diagnosis, Evaluation, and Treatment of Attentiondeficit/Hyperactivity Disorder in Children and Adolescent. Subcommittee on Attentiondeficit/ Hyperactivity Disorder, Steering Committee on Quality Improvement and Management. Pediatrics, 128(5):1008-1022.