A PHILOSOPHICAL CONTRIBUTION TO THE XVIII. CENTURY OTTOMAN MODERNASIATION: YİRMİSEKİZ MEHMET ÇELEBİ AND HİS WOK

Yıl 2012, Cilt: 7 Sayı: 2, 74 - 82, 01.03.2012

Zübeyir Ovacık

Öz

Ottoman's tendency towards administrative and intelectual preparations beyond military precautions in the relations with the West was aimed at gathering power from the West. In this framework, it seems possible that the efforts put forward were rather practical solutions in a panic atmosphere. Could we then talk about theoretical efforts that accompany the practical aspect of the so-called amendments? In this process which we can consider as the start of Ottoman's modernisation adventure, it is obvious that Yirmisekiz Mehmet Çelebi was a figure who can't be ignored. As a matter of fact, Ahmed Hamdi Tanpınar considers Çelebi's Paris Seyahatnamesi (Paris book of travels) as the most important evidence of Ottoman's modernisation Adventure. In this article, we want to shed light into Yirmisekiz Mehmet Çelebi's contribution to XVIII century Ottoman intellectual life, and as a result, to the Ottoman's modernisation in the context of his another work es-Semeretü'ş-Şecere which is a translation about Natural Philosophy and has been recently brought to light. It is also pointed out that this can be considered as a search for local references other than the West for the theoretical base of Ottoman Modernisation.

Anahtar Kelimeler

Ottoman thinking, Modernasiation, Yirmisekiz Mehmet Çelebi, Natural Philosophy, ,

XVIII.yüzyıl Osmanlı Modernleşmesişne Felsefi Bir Katkı: Yirmisekiz Mehmet Çelebi ve Semeretü`ş-Şecere

Öz

Osmanlı'nın Karlofça'dan sonra Batı ile ilişkilerinde askeri tedbirlerin ötesinde idari ve fikri hazırlıklara yönelmesi Batıdan güç devşirme gayesine matuftu. Bu çerçevede öncelikle ortaya konulan çabaların bir panik atmosferinde daha çok pratik çözümler olduğunu söylemek mümkün görünmektedir. Peki söz konusu ıslah çabalarının pratik veçhesine eşlik eden teorik gayretlerden de söz edebilir miyiz? Bu anlamda Osmanlı'nın modernleşme serüveninin başlangıcı olarak kabul edebileceğimiz bu süreçte Yirmisekiz Mehmet Çelebi'nin ihmal edilmemesi gereken önemli bir isim olduğu görülmektedir. Nitekim Ahmed Hamdi Tanpınar, Yirmisekiz Mehmet Çelebi'nin Paris Seyahatnamesi'ni Osmanlının batılılaşma serüveninin en önemli vesikası olarak kabul etmektedir. Bu makale çerçevesinde de Yirmisekiz Mehmet Çelebi'nin son dönemlerde ortaya çıkarılan, tabiat felsefesiyle ilgili bir tercüme eser niteliğindeki es-Semeretü'ş-Şecere adlı diğer bir eseri bağlamında onun XVIII. yüzyıl Osmanlı düşünce hayatına, dolayısıyla Osmanlı modernleşmesine yaptığı katkıya yer verilmektedir. Bunun aynı zamanda Osmanlı modernleşmesinin teorik temellerine Batı dışı yerli referanslar bulma arayışları anlamına gelebileceğine de dikkat çekilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı Düşüncesi, Modernleşme, Yirmisekiz Mehmet Çelebi, Tabiat Felsefesi, ,