BibTex RIS Kaynak Göster

-

Yıl 2015, Cilt: 10 Sayı: 3, 94 - 114, 10.07.2015

ALİ Abdurrezzak

Öz

There are narratives which are real and supernatural, continue their existence and making progress in several societies in the book of Dede Qorqud. That the man take control the works done by the women by adoptting a sedentary life has brought about the change of status after social activities such as hounding, cropping, exploring and using the fire, tools, leather industry, weaving, settling in. The fact that status in the book of Dede Qorqut which the male’s authority have and god’s power is seen as same as the khanate status reveals the individual power. In this study, that transition’s reflection of religious, governmental and social status into male dominance occurring in the transition period from matriarchal to patriarchal with transition period from hounding and prinitive garden farming to hunting-sheepherding in the transition period from Umay goddess to Gök Tanrı belief will be revealed in the context of Dede Qorqut Book’s male heroes

Anahtar Kelimeler

Dede Qorqut Matriarchal Patriarchal

Kaynakça

  • • Adams, J.C., (2010). Etin Cinsel Politikası. (Çev. G. Tezcan; M. E. Boyacıoğlu). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
  • • Akbalık, E., (2014). Dede Korkut Kitabında Bir Cinsiyet Rejimi Olarak Erkeklik. Türkbilig 27, ss:105-119.
  • • Akca, E.B. ve Ergül, S., (2014). Televizyon Dizilerinde Erkeklik Temsili: Kuzey Güney Dizisinde Hegemonik Erkeklik Ve Farklı Erkekliklerin Mücadelesi, Global Media Journal: TR Edition 4(8) ss:13-39
  • • Arı, B. ve Karateke, E., (2010). Dede Korkut Hikâyelerinde Kadın ve Çocuk Eğitimi, Mustafa Kemal University Journal of Social Sciences Institute, 7(14), ss:275–284.
  • • Arslan, F., (2007). Bireyselleşme Sürecinde Dirse Han Oğlu Buğaç. Türk Dili, 666, ss.498-505.
  • • Ayaz, B., (2015). Dede Korkut Kitabı Bağlamında Anaerkil Yapıdan Ataerkil Yapıya Geçiş Sürecinde Avankulat (Dayı Kültü) Kavramı Üzerine Bir Değerlendirme Uluslararası Türk Dünyası Kültür Araştırmaları Dergisi Bahar 1(1), ss:155-162.
  • • Başar, K.L., (2012). Dede Korkut Hikâyelerinde Savaşçı Eğitimi, Turkish Studies, 7(4), ss:1009-1017.
  • • Başgöz, İ., (1998). Dede Korkut Destanlarında Epitetler, Milli Folklor. 5(37), 23-35.
  • • Bayat, F., (2006). TürkMitolojisinde Dağ Kültü. Folklor/Edebiyat, 12(46), 47-59.
  • • Bayat, F., (2007). Türk Mitoloji Sistemi II. Ankara: Ötüken Yayınları.
  • • Bayat, F., (2013). Oğuz Destan Dünyası/Oğuznamelerin Tarihi, Mitolojik Kökenleri ve Teşekkülü. İstanbul. Ötüken Yayınları.
  • • Beauvoir, S.D., (2010). The Second Sex (ebook). (Trans. Jonathan Cape). New York: Vintage Books.
  • • Binyazar, A., (2002). Dede Korkut, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
  • • Butler, J., (2014). Cinsiyet Belası (Çev. Başak Ertür). İstanbul: Metis Yayınları.
  • • Campbell, J., (1995). İlkel Toplum. Ankara: İmge Kitabevi yayınları.
  • • Çobanoğlu, Ö., (2001). Türk Dünyası Edebiyat Tarihi Cilt 1. Ankara: Akmb. Yayınları.
  • • Çobanoğlu, Ö., (2007). Türk Dünyası Epik Destan Geleneği (2.Bs). Ankara: Akçağ Yayınları.
  • • Çobanoğlu, Ö., (2012). Türk Mitolojisinde Al Dini ve Okra İlişkisi. 38.ICANAS Uluslararası Asya ve Kuzey Afrika çalışmaları Kongresi, Tarih ve Medeniyetler Tarihi II.Cilt, Ankara, 981-986.
  • • Çoruhlu, Y., (2002). Türk Mitolojisinin Ana Hatları. İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
  • • Dermen, Ç., (?). Erkeklik, Ataerkeklik ve İktidar İlişkileri. http://www.huksam.hacettepe.edu.tr/erkek.htm/E.T: 21.03.2015
  • • Develi, H., (2006). Dede Korkut Hikâyeleri. İstanbul: Alkım Yayınevi.
  • • Dursun, A., (2011). Dede Korkut Hikâyelerinde Halk Hukuku. Turkish Studies. 6(4), ss:107-122.
  • • Duymaz, A., (2011). Dede Korkut Kitabı’nda Alplığa Geçiş Ve Topluma Katılma Törenleri Üzerine Bir Değerlendirme, İslamiyet Öncesi Türk Destanları (Ed. Saim Sakaoğlu, Ali Duymaz). İstanbul: Ötüken Yayınları.
  • • Ergin, M., (1964). Dede Korkut Kitabı, Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi
  • • Ergin, M., (1971). Dede Korkut Kitabı (2.Bs.). İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
  • • Frazer, G.J., (1992). Altın Dal- Dinin ve Folklorun Kökenleri II (Çev. Mehmet H. Doğan). İstanbul. Payel Yayınları.
  • • Gıddens, A., (2010). Modernite ve Bireysel-Kimlik/Genç Modern Çağda Benlik ve Toplum (Çev. Ümit Tatlıcan). Ankara: Say Yayınları.
  • • Gökyay, Ş.O., (2006). Dede Korkut Hikâyeleri. İstanbul: Kabalcı Yayınları.
  • • Gömeç, S., (2012). Türk Kültürünün Ana Hatları (2.Bs). Ankara: Berikan Yayınevi.
  • • Gülensoy, T., (2011). Barbar Türkler. Ankara: Akçağ Yayınları.
  • • Günay, U., (1998). Dede Korkut Hikâyelerindeki Karakterlerin Tahlili, Milli Folklor, 5(37). ss:3-12.
  • • Güvenç, B., (1994). Türk Kimliği. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
  • • İnan, A., (1998). Makaleler ve İncelemeler I. Ankara TTK Yayınları.
  • • İnan, A., (2006). Tarihte ve Bugün Şamanizm. Ankara: TTK Yayınları
  • • Kafesoğlu, İ., (2012). Türk Milli Kültürü. İstanbul: Ötüken Yayınları.
  • • Kalafat, Y., (2004). Altaydan Anadoluya Kamizm- Şamanizm. İstanbul: Okyanus Yayıncılık.
  • • Karakaş, R., (1998). Dede Korkut Hikâyelerinde “Tutsaklıktan Kurtarma Motifi” ve “Bey Oğulları” Arasındaki İlişki. Turkish Studies. 8(1), ss:1867-1879.
  • • Köksel, B., (2012). Dede Korkut Kitabı'nda Dinî-Mitolojik Yardımcı Kahraman Motifi, TSA, 16(1), ss:73-88.
  • • Köprülü, F., (1981). Türk Edebiyatı Tarihi, 3. Basım, İstanbul: Ötüken Neşriyat.
  • • Ong, W., (2012). Sözlü ve Yazılı Kültür- Sözün Teknolojileşmesi. İstanbul: Metis Yayınları.
  • • Ögel, B. (1971). Türk Kültürünün Gelişme Çağları Iı. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
  • • Ögel, B., (1993). Türk Mitolojisi 1.Cilt. Ankara: TTK Yayınları.
  • • Önal, N.M., (2009). Kutsalın Türk Kültüründeki İzleri: Tanrısal Simgecilik. Milli Folklor, 21 (84), ss:57-72.
  • • Özarslan, M., (1998). Prof. Dr. Dursun Yıldırım Armağanı, “Oğuz Kağan Destanında Tarihi, Dini, Beşeri Ve Tabiatüstü Unsurlar”, Ankara: Akçağ Yayınları
  • • Özbay, C., ( 2013). Türkiye’de Hegemonik Erkekliği Aramak, Doğu-Batı 63, ss.185-204.
  • • Özbudun, S. ve Uysal, G., (2012). 50 Soruda Antropoloji (3.Bs.). İstanbul: Bilim ve Gelecek Kitaplığı.
  • • Reed, E., (1985). Kadın Özgürlüğünün Sorunları. (Çev. Zeynep Saraçoğlu) İstanbul. Yazın Yayıncılık.
  • • Saydam, M.B., (1997). Deli Dumrul’un Bilinci. İstanbul: Metis Yayınları.
  • • Sepetçioğlu, N., (1998). Dedem Korkut’un Kitabı. İrfan Yayınevi.
  • • Sina, A., (2004). Alkestis ve Deli Dumrul. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Tarih Bölümü Tarih Araştırmaları Dergisi, 23(36), ss:225-235.
  • • Şerif, M. ve Şerif, W.C., (1996). Sosyal Psikolojiye Giriş II, İstanbul: Sosyal Yayınları.
  • • Turner, B., (2001). Statü (Çev. Kemal İnal), 2.Bs. Ankara: Ütopya Yayınevi.
  • • Uçan, G., (2012). Post-Modern Erkek(Lik), Cbü Sosyal Bilimler Dergisi 10(2), ss:262-271.
  • • Yavuz, Ş., ( 2014). İktidar Olma Sürecinde Erkeklerin Erkeklikle İmtihanı, Millî Folklor, 26(104), ss:110-127.

DEDE KORKUT KİTABINDA ERKEK KAHRAMAN STATÜSÜ

Yıl 2015, Cilt: 10 Sayı: 3, 94 - 114, 10.07.2015

ALİ Abdurrezzak

Öz

Dede Korkut kitabında sözlü gelenekte varlığını sürdüren ve çeşitli kavimler arasında gelişim gösteren gerçek ve olağanüstü anlatmalar yer alır. Toplayıcılık, ekip-biçme, ateşin bulunuşu ve kullanılışı, kullanılan araç-gereçler, deri işlemeciliği, dokuma, yurt kurma gibi sosyal faaliyetlerin sonrasında yerleşik hayata geçilerek erkeğin kadın eliyle yapılan işleri kontrol altına alması statünün değişimini beraberinde getirmiştir. Dede Korkut kitabında statünün eril otoritenin elinde bulunması ile tanrı gücünün sosyal hiyerarşide hanlık derecesi ile aynı görülmesi ferdi gücün ortaya çıkmasını sağlamıştır. Bu çalışmada Umay tanrıçadan Gök tanrı inancına geçiş sürecinde toplayıcılık ve ilkel bahçe tarımından, avcı-çobanlık dönemine geçiş ile anaerkil yapının ataerkil yapıya geçiş sürecinde gerçekleşen dini, idari ve sosyal statünün erkek egemenliğine geçişinin yansımaları Dede Korkut kitabındaki erkek kahramanlar bağlamında ortaya konulacaktır.

Anahtar Kelimeler

Dede Korkut Ataerkil Anaerkil Statü Erkek Kahraman

Kaynakça

  • • Adams, J.C., (2010). Etin Cinsel Politikası. (Çev. G. Tezcan; M. E. Boyacıoğlu). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
  • • Akbalık, E., (2014). Dede Korkut Kitabında Bir Cinsiyet Rejimi Olarak Erkeklik. Türkbilig 27, ss:105-119.
  • • Akca, E.B. ve Ergül, S., (2014). Televizyon Dizilerinde Erkeklik Temsili: Kuzey Güney Dizisinde Hegemonik Erkeklik Ve Farklı Erkekliklerin Mücadelesi, Global Media Journal: TR Edition 4(8) ss:13-39
  • • Arı, B. ve Karateke, E., (2010). Dede Korkut Hikâyelerinde Kadın ve Çocuk Eğitimi, Mustafa Kemal University Journal of Social Sciences Institute, 7(14), ss:275–284.
  • • Arslan, F., (2007). Bireyselleşme Sürecinde Dirse Han Oğlu Buğaç. Türk Dili, 666, ss.498-505.
  • • Ayaz, B., (2015). Dede Korkut Kitabı Bağlamında Anaerkil Yapıdan Ataerkil Yapıya Geçiş Sürecinde Avankulat (Dayı Kültü) Kavramı Üzerine Bir Değerlendirme Uluslararası Türk Dünyası Kültür Araştırmaları Dergisi Bahar 1(1), ss:155-162.
  • • Başar, K.L., (2012). Dede Korkut Hikâyelerinde Savaşçı Eğitimi, Turkish Studies, 7(4), ss:1009-1017.
  • • Başgöz, İ., (1998). Dede Korkut Destanlarında Epitetler, Milli Folklor. 5(37), 23-35.
  • • Bayat, F., (2006). TürkMitolojisinde Dağ Kültü. Folklor/Edebiyat, 12(46), 47-59.
  • • Bayat, F., (2007). Türk Mitoloji Sistemi II. Ankara: Ötüken Yayınları.
  • • Bayat, F., (2013). Oğuz Destan Dünyası/Oğuznamelerin Tarihi, Mitolojik Kökenleri ve Teşekkülü. İstanbul. Ötüken Yayınları.
  • • Beauvoir, S.D., (2010). The Second Sex (ebook). (Trans. Jonathan Cape). New York: Vintage Books.
  • • Binyazar, A., (2002). Dede Korkut, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
  • • Butler, J., (2014). Cinsiyet Belası (Çev. Başak Ertür). İstanbul: Metis Yayınları.
  • • Campbell, J., (1995). İlkel Toplum. Ankara: İmge Kitabevi yayınları.
  • • Çobanoğlu, Ö., (2001). Türk Dünyası Edebiyat Tarihi Cilt 1. Ankara: Akmb. Yayınları.
  • • Çobanoğlu, Ö., (2007). Türk Dünyası Epik Destan Geleneği (2.Bs). Ankara: Akçağ Yayınları.
  • • Çobanoğlu, Ö., (2012). Türk Mitolojisinde Al Dini ve Okra İlişkisi. 38.ICANAS Uluslararası Asya ve Kuzey Afrika çalışmaları Kongresi, Tarih ve Medeniyetler Tarihi II.Cilt, Ankara, 981-986.
  • • Çoruhlu, Y., (2002). Türk Mitolojisinin Ana Hatları. İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
  • • Dermen, Ç., (?). Erkeklik, Ataerkeklik ve İktidar İlişkileri. http://www.huksam.hacettepe.edu.tr/erkek.htm/E.T: 21.03.2015
  • • Develi, H., (2006). Dede Korkut Hikâyeleri. İstanbul: Alkım Yayınevi.
  • • Dursun, A., (2011). Dede Korkut Hikâyelerinde Halk Hukuku. Turkish Studies. 6(4), ss:107-122.
  • • Duymaz, A., (2011). Dede Korkut Kitabı’nda Alplığa Geçiş Ve Topluma Katılma Törenleri Üzerine Bir Değerlendirme, İslamiyet Öncesi Türk Destanları (Ed. Saim Sakaoğlu, Ali Duymaz). İstanbul: Ötüken Yayınları.
  • • Ergin, M., (1964). Dede Korkut Kitabı, Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi
  • • Ergin, M., (1971). Dede Korkut Kitabı (2.Bs.). İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
  • • Frazer, G.J., (1992). Altın Dal- Dinin ve Folklorun Kökenleri II (Çev. Mehmet H. Doğan). İstanbul. Payel Yayınları.
  • • Gıddens, A., (2010). Modernite ve Bireysel-Kimlik/Genç Modern Çağda Benlik ve Toplum (Çev. Ümit Tatlıcan). Ankara: Say Yayınları.
  • • Gökyay, Ş.O., (2006). Dede Korkut Hikâyeleri. İstanbul: Kabalcı Yayınları.
  • • Gömeç, S., (2012). Türk Kültürünün Ana Hatları (2.Bs). Ankara: Berikan Yayınevi.
  • • Gülensoy, T., (2011). Barbar Türkler. Ankara: Akçağ Yayınları.
  • • Günay, U., (1998). Dede Korkut Hikâyelerindeki Karakterlerin Tahlili, Milli Folklor, 5(37). ss:3-12.
  • • Güvenç, B., (1994). Türk Kimliği. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
  • • İnan, A., (1998). Makaleler ve İncelemeler I. Ankara TTK Yayınları.
  • • İnan, A., (2006). Tarihte ve Bugün Şamanizm. Ankara: TTK Yayınları
  • • Kafesoğlu, İ., (2012). Türk Milli Kültürü. İstanbul: Ötüken Yayınları.
  • • Kalafat, Y., (2004). Altaydan Anadoluya Kamizm- Şamanizm. İstanbul: Okyanus Yayıncılık.
  • • Karakaş, R., (1998). Dede Korkut Hikâyelerinde “Tutsaklıktan Kurtarma Motifi” ve “Bey Oğulları” Arasındaki İlişki. Turkish Studies. 8(1), ss:1867-1879.
  • • Köksel, B., (2012). Dede Korkut Kitabı'nda Dinî-Mitolojik Yardımcı Kahraman Motifi, TSA, 16(1), ss:73-88.
  • • Köprülü, F., (1981). Türk Edebiyatı Tarihi, 3. Basım, İstanbul: Ötüken Neşriyat.
  • • Ong, W., (2012). Sözlü ve Yazılı Kültür- Sözün Teknolojileşmesi. İstanbul: Metis Yayınları.
  • • Ögel, B. (1971). Türk Kültürünün Gelişme Çağları Iı. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
  • • Ögel, B., (1993). Türk Mitolojisi 1.Cilt. Ankara: TTK Yayınları.
  • • Önal, N.M., (2009). Kutsalın Türk Kültüründeki İzleri: Tanrısal Simgecilik. Milli Folklor, 21 (84), ss:57-72.
  • • Özarslan, M., (1998). Prof. Dr. Dursun Yıldırım Armağanı, “Oğuz Kağan Destanında Tarihi, Dini, Beşeri Ve Tabiatüstü Unsurlar”, Ankara: Akçağ Yayınları
  • • Özbay, C., ( 2013). Türkiye’de Hegemonik Erkekliği Aramak, Doğu-Batı 63, ss.185-204.
  • • Özbudun, S. ve Uysal, G., (2012). 50 Soruda Antropoloji (3.Bs.). İstanbul: Bilim ve Gelecek Kitaplığı.
  • • Reed, E., (1985). Kadın Özgürlüğünün Sorunları. (Çev. Zeynep Saraçoğlu) İstanbul. Yazın Yayıncılık.
  • • Saydam, M.B., (1997). Deli Dumrul’un Bilinci. İstanbul: Metis Yayınları.
  • • Sepetçioğlu, N., (1998). Dedem Korkut’un Kitabı. İrfan Yayınevi.
  • • Sina, A., (2004). Alkestis ve Deli Dumrul. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Tarih Bölümü Tarih Araştırmaları Dergisi, 23(36), ss:225-235.
  • • Şerif, M. ve Şerif, W.C., (1996). Sosyal Psikolojiye Giriş II, İstanbul: Sosyal Yayınları.
  • • Turner, B., (2001). Statü (Çev. Kemal İnal), 2.Bs. Ankara: Ütopya Yayınevi.
  • • Uçan, G., (2012). Post-Modern Erkek(Lik), Cbü Sosyal Bilimler Dergisi 10(2), ss:262-271.
  • • Yavuz, Ş., ( 2014). İktidar Olma Sürecinde Erkeklerin Erkeklikle İmtihanı, Millî Folklor, 26(104), ss:110-127.
Toplam 54 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Bölüm Halk Bilimi (Folklör)
Yazarlar

ALİ Abdurrezzak

Yayımlanma Tarihi 10 Temmuz 2015
Yayımlandığı Sayı Yıl 2015 Cilt: 10 Sayı: 3

Kaynak Göster

APA Abdurrezzak, A. (2015). DEDE KORKUT KİTABINDA ERKEK KAHRAMAN STATÜSÜ. Humanities Sciences, 10(3), 94-114. https://doi.org/10.12739/NWSA.2015.10.3.4C0196
AMA Abdurrezzak A. DEDE KORKUT KİTABINDA ERKEK KAHRAMAN STATÜSÜ. Humanities Sciences. Temmuz 2015;10(3):94-114. doi:10.12739/NWSA.2015.10.3.4C0196
Chicago Abdurrezzak, ALİ. “DEDE KORKUT KİTABINDA ERKEK KAHRAMAN STATÜSÜ”. Humanities Sciences 10, sy. 3 (Temmuz 2015): 94-114. https://doi.org/10.12739/NWSA.2015.10.3.4C0196.
EndNote Abdurrezzak A (01 Temmuz 2015) DEDE KORKUT KİTABINDA ERKEK KAHRAMAN STATÜSÜ. Humanities Sciences 10 3 94–114.
IEEE A. Abdurrezzak, “DEDE KORKUT KİTABINDA ERKEK KAHRAMAN STATÜSÜ”, Humanities Sciences, c. 10, sy. 3, ss. 94–114, 2015, doi: 10.12739/NWSA.2015.10.3.4C0196.
ISNAD Abdurrezzak, ALİ. “DEDE KORKUT KİTABINDA ERKEK KAHRAMAN STATÜSÜ”. Humanities Sciences 10/3 (Temmuz 2015), 94-114. https://doi.org/10.12739/NWSA.2015.10.3.4C0196.
JAMA Abdurrezzak A. DEDE KORKUT KİTABINDA ERKEK KAHRAMAN STATÜSÜ. Humanities Sciences. 2015;10:94–114.
MLA Abdurrezzak, ALİ. “DEDE KORKUT KİTABINDA ERKEK KAHRAMAN STATÜSÜ”. Humanities Sciences, c. 10, sy. 3, 2015, ss. 94-114, doi:10.12739/NWSA.2015.10.3.4C0196.
Vancouver Abdurrezzak A. DEDE KORKUT KİTABINDA ERKEK KAHRAMAN STATÜSÜ. Humanities Sciences. 2015;10(3):94-114.