TÜRKİYE’DE MİLLİYETÇİ MİZAH ÖRNEĞİ: ÇAYLAK DERGİSİ

Yıl 2016, Cilt: 11 Sayı: 3, 172 - 188, 14.07.2016

Haluk Ölçekci

Öz

Toplumsal düşünüşün en kesif ürünlerinden birisi olan mizah, Türkiye’de basın yayın faaliyetlerindeki zayıflıklarıyla bilinen milliyetçi camiada bir filiz vermiş ve Çaylak Dergisi yayınlanmıştır. Çaylak Dergisi, milliyetçi kesimlerin ideallerini, sevgilerini, öfkelerini, hayata bakış ve çözüm önerilerini mizah üzerinden aksettirerek, anlamamıza yardımcı olan yayın organıdır. Soğuk savaşın etkisi altında kalan 1970’ler Türkiye’sinin düşünce yapısını ve kültürel değerlerini Çaylak mizah dergisi üzerinden incelemek mümkündür. İdeolojik mücadelenin en sert şekilde yaşandığı bir dönemde, güldürürken düşündürerek fikri mücadeleye dâhil olan Çaylak, sol kesimin tekeline bırakılmış mizah sahasında Türk milliyetçiliğinin sesi olmuştur. Çaylak’ın çıkışı, Türk milliyetçiliğini toplumsal ve kültürel hayatın her alanında daha görünür hale getiren ciddi bir yükselişin aracı ve işaret fişeğidir. Bu çalışmada, milliyetçi kesimlerin 1970’lerin Türkiye’sindeki duygu ve düşüncelerini farklı dil ve üslubuyla sunan mizah dergisi Çaylak incelenecektir.

 

Anahtar Kelimeler

Mizah, Karikatür, İletişim, Görsel İletişim, Türk milliyetçiliği

Kaynakça

• • Çaylak Dergisi, 1-27 sayılar.
• • Alkan, A.T., (2004). Mizah Dergimiz Yok Çünkü Gülmek Bizi Bozuyor, Aksiyon Dergisi, 09 Ağustos 2004, ss:29-32.
• • Alsaç, Ü., (1994). Türkiye’de Karikatür, Çizgi Roman ve Çizgi Film, İletişim Yayınları, İstanbul.
• • Altındağ, H.N., (1976). Genç Korkut Sizlerle-İşveren Destanı, Çaylak Dergisi, S:6, Kasım 1976, ss:19.
• • Apaydın, M., (2006). Tanzimat’tan Sonra Mizah ve Hiciv. Türk Edebiyatı Tarihi, Cilt 3, Kültür Bakanlığı Yayınları, İstanbul.
• • Arık, B., (2003). Apolitik Mizah Tartışmalarına Tarihsel Bir Bakış, İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, S:17, ss:89-104.
• • Bergson, H., (1996). Gülme, (Çev. Yaşar Avunç), Ayrıntı Yayınları, İstanbul.
• • Çiftçi, T., (2010). Selçuk Oksal Uçmağa Vardı, Türk Yurdu, Y.99, S:271, ss:43.
• • Balcıoğlu, S. ve Ferit, Ö., (1973). 50 Yılın Türk Mizah Ve Karikatürü, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul.
• • Burke, P., (2003). Tarihin Görgü Tanıkları, (Çev. Zeynep Yelçe), Kitap Yayınevi, İstanbul.
• • Fenoglio, I. ve Georgeon, F., (2000). Doğuda Mizah, (Çev. Ali Berkay), Yapı Kredi Yayınları, İstanbul.
• • Fırlar, B. ve Çelik, M., (2010). Gazete Reklamlarında Mizah: Türk Mizah Reklamlarına İlişkin Tarihsel Bir Analiz, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, C:3, S:12, ss:164-177.
• • Georgeon, F., (2000). Osmanlı İmparatorluğu’nda Gülmek mi?, Doğu’da Mizah, (Der. Iréne Fenoglio ve François Georgeon, Çev. Ali Berktay), Yapı Kredi Yayınları, İstanbul.
• • Göze, E., (1976). Merhaba Gençler, Çaylak Dergisi, S:2, Temmuz 1976, ss:.11.
• • İnuğur, N., (1992). Türk Basın Tarihi, Türkiye Gazeteciler Cemiyeti Yayınları, İstanbul.
• • Karlıdağ, S., (2011). Sayısal Çağda Mizah: İnternet Güldürüyor mu?”, Gülmenin Arkeolojisi ve Medyada Mizah Olgusu–İletişim Kongresi Bildiriler Kitabı, (Ed. Barlı, Ö. ve Tellan, D.), Mega Ofset, Erzurum.
• • Kentel, F., (1991). Mizah Ya Da Yaşam, Varlık Dergisi, Mart, İstanbul.
• • Künüçen, H. ve Olguntürk, K., (2014). Görsel İletişim Öğelerinin Yeni Bir Medya Dili Olarak Sinemada Yeniden Tasarımı, International Conference on Communication, Media, Technologyand Design 24-26 April 2014, Istanbul–Turkey.
• • Meyer, J.C., (2000). Humor As A Double-EdgedSword: FourFunctions Of Humor In Communication, Communication Theory, Vol:10, Issue:3
• • Morreal, J., (1997). Gülmeyi Ciddiye Almak, (Çev. Kubilay Arsever– Şenay Soyer), İris Yayınları, İstanbul.
• • Mumcu, Ö., (2011). Levent Cantek’le Söyleşi, Nasıl Dergisi, S:6, Yaz 2011, ss:1-15.
• • Mülayim, S., (2006). Bilim Olarak Sanat Tarihi-Aklın İzleri, Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul.
• • Ölçekçi, H., (2013). Türkiye’de Milliyetçi Fikir Hareketlerinin Dönüşümü (Milliyetçi Basın Üzerine Bir İnceleme), Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara.
• • Öngören, F., (1998). Cumhuriyetin 75. Yılında Türk Mizahı Ve Hicvi, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul.
• • Provine, R.R., (1996). Laughter, American Scientist 84, 1 (Jan-Feb), The Scientific Research Society.
• • Roeckelein, J., (2002). The Psychology of Humor: A Reference Guide And Annotated Bibliography, Greenwood Press, Westport.
• • Scott, J.C. (1995). Tahakküm ve Direniş Sanatları, (çev. Türker Alev), Ayrıntı Yayınları, İstanbul.
• • Selçuk, B., (2006). Nef-i’de Söz ve Savaş İlgisi, Ekev Akademi Dergisi, S:28, ss:233-246.
• • Şenyapılı, Ö., (2003). Neyi, Neden, Nasıl Anlatıyor? Karikatür Kim, Niye Çiziyor?, ODTÜ Yayıncılık, Ankara.
• • Topuz, H., (1997). Başlangıcından Bugüne Dünya Karikatürü, İnkılâp Kitabevi, İstanbul.
• • Yardım, M.N., (2002). Edebiyatımızın Güler Yüzü, Çatı Kitapları, İstanbul.
• • Yardımcı, İ., (2010). Mizah Kavramı ve Sanattaki Yeri, Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, S:3/2, ss:1-41.
• • Yazıcı, N., (2011). Yazılı Türk Mizahının Gelişim Sürecinde Batılı Anlamda İlk Mizah Dergisi: Cem, Turkish Studies, C:6, S:3, ss:1299-1313.