MINERAL SUBSTANCES AND HEAVY METAL LEVELS IN COKELEK AND KURUT SOLD IN ELAZIG PROVINCE, TURKEY

Yıl 2013, Cilt: 8 Sayı: 3, 1 - 9, 01.04.2013

Gülsüm Öksüztepe Gökhan Kürşad İncili İbrahim Alper Uysal

https://doi.org/10.12739/NWSA.2013.8.3.3B0022

Öz

A total of 50 samples were obtained from retail outlets. Mineral substances and heavy metal levels of the samples were detected with ICP-OES. The average levels in the cokelek samples were determined as (mg/kg); calcium 327.76, phosphorus 67.46, magnesium 136.11, sodium 620.40, potassium 1142.24, copper 1.13, zinc 4.19, manganese 0.41, iron 5.70, chrome 0.06 and aluminum 3.05. As for the kurut samples were determined as (mg/kg); calcium 13968.52,phosphorus 1060.47, magnesium 432.42, sodium 9782.45, potassium 7012.45, copper 2.44, zinc 9.66, manganese 1.25, iron 6.57, chrome 0.09 and aluminum 1.07. Additionally, cobalt, nickel, arsenic, lead and cadmium levels in the cokelek and kurut samples were detected below the detection limit. In conclusion, the results indicated that calcium, phosphorus, sodium, potassium, copper, zinc and aluminum levels of the samples showed significant statistical differences (P˂0.001) due to diversity of the production techniques. Heavy metal levels ofthe samples were within the acceptable limits established in the Turkish Food Codex.

Anahtar Kelimeler

Mineral Substance, Heavy Metal, Cokelek, Kurut, Quality,

ELAZIĞ`DA SATILAN ÇÖKELEK VE KURUTLARIN MİNERAL MADDE VE AĞIR METAL DÜZEYLERİ

Öz

Perakende satış merkezlerinden toplanan 50 adet (25 çökelek ve 25 kurut) numunenin mineral madde ve ağır metal içerikleri ICP-OE ile belirlendi. Çökelek örneklerinde ortalama mineral madde ve ağır metal içerikleri (mg/kg); kalsiyum 327.76, fosfor 67.46, magnezyum 136.11, sodyum 620.40, potasyum 1142.24, bakır 1.13, çinko 4.19, mangan 0.41, demir 5.70, krom 0.06 ve alüminyum ise 3.05 olarak tespit edildi. Kurut örneklerinde ise ortalama (mg/kg) kalsiyum 13968.52, fosfor 1060.47, magnezyum 432.42, sodyum 9782.45, potasyum 7012.45, bakır 2.44, çinko 9.66, mangan 1.25, demir 6.57, krom 0.09 ve alüminyum ise 1.07 düzeyinde saptandı. Ayrıca kobalt, nikel, arsenik, kurşun ve kadmiyum miktarının tespit edilebilir seviyenin altında olduğu görüldü. Sonuç olarak numunelerin üretim tekniğindeki çeşitliliklere bağlı olarak kalsiyum, fosfor, sodyum, potasyum, bakır, çinko ve alüminyum değerlerinde anlamlı farklıklar olduğu (PË‚0.001)fakat ağır metallerin ise Türk Gıda Kodeksi`nin bazı gıdalar için belirlediği sınırlar içerisinde olduğu tespit edildi.

Anahtar Kelimeler

Mineral Madde, Ağır Metal, Çökelek, Kurut, Kalite,

Kaynakça

• Adam, R.C., (1971). Süt Tozu. Ege Üniv. Ziraat Fak. Yayın No:84. Ege Üniv. Matbaası, Bornova, İzmir.
• Akın, N., Ayar, A., Sert, D. ve Çalık, N., (2003). Konya ilinin değişik bölgelerinden toplanan sütlerin ağır metal içerikleri üzerine bir araştırma. Süt Endüstrisinde Yeni Eğilimler Sempozyumu Bildiriler Kitabı. 355-358, 22-23 Mayıs, İzmir.
• Akyüz, N., (1999). Kurut. Dünyada Van. Van Valiliği Kültür ve Sanat Derg: Cilt:7, Sayı:20, ss:12-15.
• Anonymous., (1989). Recommended Dietary Allowances, 10th ed., National Academy Press, Washington D.C., p.284.
• Anonymous., 1992). Trace elements in milk and milk products. Bulletin of The International Dairy Federation. No: 278.
• Anonymus.,(2011).Çinkohangibesinlerdebulunur?http://www.onikibil gi.com/cinkohangi-besinlerde-bulunur/ Erişim Tarihi Aralık 2011. Association Official Analytical Chemists.,(2002). Official Methods of Analysis of the Association of Official Analytical Chemists. 17 th Edition, Revision 1, Metals and other elements, chapter 9. Maryland, 16-19. ISBN: 0-8247-0749-4
• Ayar, A., Sert, D. ve Akın, N.,(2007). Konya’da tüketime sunulan süt ve ürünlerinin ağır metal içeriklerinin belirlenmesi.Selçuk Üniv. Ziraat Fak. Derg: Cilt:21, Sayı:41, ss:58-64. ISSN 10163573 deMan, J.M., (1990).Principles of Food Chemistry. 2nd ed., Van Nostrand Reinhold. New an J.M: Principles of Food Chemistry. 2nd ed., Van Nostrand Reinhold. New York, USA.469 p.
• Demirci, M.,( 2002). Beslenme. Rebel Yayıncılık, Topkapı, İstanbul. 287 p. ISBN 9759714639-9789759714635
• Goyer, R.A., (1996). Toxic Effects of Metals. “CD Klaassen (ed): Casarett and Doull’s Toxicology, The Basic Science of Poisons”, p691, 5th Ed, McGraw-Hill Inc, New York, USA.
• Hu, H., (2002). Human Health and Toxic Metals. In, McCally M (Ed): Life Support: The Environment and Human Health, MIT Press. International Dairy Federation.,(1992). Trace elements in milk and milk products. Bulletin of the International Dairy Federation. No: 278.
• İşleten, M., Uysal-Pala, Ç. ve Karagül-Yüceer, Y., (2007). Ezine peynirinin mineral madde içeriği. Gıda: Cilt:32, Sayı:4, ss:1731
• Jensen, RG.,(1995). Handbook of milk composition. Academic Press, New York. pp:897-899.
• Lucas, J., (1974). Our Polluted Food. A Survey of the Risks. pp:157-163. John Willey & Sons, New York.
• Metin, M., (1996). Süt Teknolojisi. Sütün Bileşimi ve İşlenmesi, Bölüm, Ege Üniv. Müh. FAK. Yayın No: 33, 623, Bornova, İzmir. Metin, M., (2001). Süt Teknolojisi. Sütün Bileşimi ve İşlenmesi. Baskı, s.801-806. Ege Üniv. Müh. Fak. No: 33, Bornova, İzmir. Miller, D.D.,(1996). Minerals. In: “Food Chemistry”. Ed. Fennema. O.R., 3 rd ed., Marcel Dekker Inc., New York, USA. 1069p.
• Özdamar, K., (1997). Paket programlar ile istatistiksel veri analizi. 1.Anadolu Üniv. Yayınları No: 1001, Fen Fakültesi Yayınları No: 11, Eskişehir.
• Özdemir, S., Demircioğlu, N., Çelik, Ş. ve Bakırcı, İ., (2000). Erzurum piyasasında tüketilen lorların bazı özellikleri üzerinde bir araştırma. Süt Mikrobiyolojisi ve Katkı Maddeleri “VI. Süt ve Süt Ürünleri Sempozyumu Tebliğler Kitabı” Tekirdağ, ss:5245
• Özlü, H., Aydemir-Atasever, M., Urçar, S. ve Atasever, M., (2012). Erzurum’da tüketime sunulan kaşar peynirlerinin mineral madde ve ağır metal kontaminasyonu. Kafkas Univ. Vet. Fak. Dergisi, Volume:18, Number:2, pp:205-208.E-ISSN13092251
• Reddy, K.A. ve Marth, E.H., (1991). Reducing the sodium content of foods: A review. J. of Food Pro., Volume:54,Number:2, pp:138– 1 Des Moines, IA 50322-2864, USA
• Tarakçı, Z., Yurt, B. ve Küçüköner, E., (2003). Darende Dumas çökeleğinin yapılışı ve bazı özellikleri üzerine bir araştırma. Gıda, Cilt:28, Sayı:4, ss:421-427.
• Türk Gıda Kodeksi., (2002). Gıda maddelerinde belirli bulaşanların maksimum seviyelerinin belirlenmesi hakkında tebliğ.Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Tebliğ No: 2002/63, Ankara. Türk Gıda Kodeksi., (2008). Gıda maddelerindeki bulaşanların maksimum limitleri hakkında tebliğ. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Tebliğ No: 2008/26, Ankara.
• Üçüncü, M., (2004). Süt ve Mamülleri Teknolojisi. Meta Basım, Bornova, İzmir.
• Vural, H., (1993). Ağır metal iyonlarının gıdalarda oluşturduğu kirlilikler. Ekoloji. Cilt:8, ss:3-8. ISSN: 1300-1361
• Yüzbaşı, N., (2001). Kaşar peynirinde bazı ağır metallerin düzeyi ve prosesteki değişimi. Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.