MİLAS VE ÇEVRESİNDE BULUNAN KANAVİÇE İŞLEMELERİNİN TÜR ÖZELLİKLERİ

Yıl 2016, Cilt: 11 Sayı: 4, 1 - 20, 22.10.2016

GÜLÜZAR Çelebilik

Öz

Milas ve çevresinde halı ve ipek dokumacılığının yanı sıra ilgi çeken geleneksel el sanatlarından biri de işlemelerdir. İşlemelerin Anadolu’nun çeşitli yörelerinde olduğu gibi Milas ve çevresinde de geçmişten bugüne dinamik bir süreklilik içinde hayatın doğum, evlenme ve ölüm gibi üç ana dönemi çerçevesinde inanç, örf, adet, gelenek ve göreneklerle beslenerek kullanım alanına bağlı zengin bir tür çeşitliliği içinde uygulandığı görülmektedir. Bu çalışmada; Milas merkez ilçe ve çevresinde bulunan, 20. yüzyıla tarihlendirilen kanaviçe işlemeli türlerin belirlenerek tanıtılması amaçlanmıştır. Türlere ait tanımlar; gözlem, görüşme, alan taraması ve alandan derlenen ürünlerin değerlendirilmesi yöntemi ile yapılmıştır. Kanaviçe olarak isimlendirilen çapraz iğne, Cumhuriyet Dönemi halk işlemeleri arasında Anadolu'nun hemen her yerinde en yaygın uygulanan işleme tekniğidir. Milas’ta kanaviçe işlemelerinin ev merkezli üretim biçimine sahip olduğu, günlük hayatta ve özel günlerde kullanılan eşya türlerinin süslemesinde beğeni ile uygulandığı görülmektedir. Ancak bugün kanaviçe işlemeli türlerin uygulama ve kullanım sayısında azalma olduğu, bunların ya sandıklarda ya da yüklüklerde saklandığı tespit edilmektedir. 

Anahtar Kelimeler

Muğla, Milas, Kanaviçe İşleme, Çapraz İğne Tekniği, İşleme Türleri

Kaynakça

• • Akarca, A. ve Akarca, T., (1954). MİLAS: Coğrafyası, Tarihi ve Arkeolojisi. İstanbul: İstanbul Matbaası.
• • Altun, G., (2004). Konya Meram İlçesi Karadiğin Kasabası’nda Kanaviçe İşlemeler. Konya: S.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. Sayı:11, ss.55-66.
• • Altun, G., (2006). Muğla İlinde Bulunan El İşlemeleri (19.–20. Yüzyıl). Yayınlanmamış Doktora Tezi. Konya: S.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• • Altun, G., (2008). Muğla Yöresi Peşkirlerinden Örnekler. S.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. Konya: S.Ü. Yayınevi. Sayı:20, ss:65-74.
• • Altun, G., (2009a). Türkiye Cumhuriyeti Dönemi Muğla Yöresi’ne Ait İşlemeli Davetiye Çevreler. II. Uluslararası Türk El Dokumaları (Tekstil) Kongresi ve Sanat Etkinlikleri-Selçuklu Halılarının Anısına-Konya, Bildiriler Kitabı, ss:155-163.
• • Altun, G., (2009b). Cumhuriyet Dönemi Muğla Yöresi Halk İşlemeciliği Terminolojisinden Örnekler. II. Uluslararası Türk El Dokumaları (Tekstil) Kongresi ve Sanat Etkinlikleri- Selçuklu Halılarının Anısına-Konya, Bildiriler Kitabı, ss:171-180.
• • Arseven, C.E., (1965). Sanat Ansiklopedisi, Cilt:2, İstanbul, ss:936.
• • Barışta, H.Ö., (1997). Türk İşlemelerinden Teknikler, Ankara: Gazi Üniversitesi Mesleki Yaygın Eğitim Fakültesi.
• • Barışta, H.Ö., (1983). Osmanlı İmparatorluk Dönemi’nde Genellikle Seçilen İşleme Türleri. II. Milletlerarası Türk Folklor Kongresi, Ankara, Bildiriler Kitabı, Cilt:5, ss:53-59.
• • Barışta, H.Ö., (2001). Cumhuriyet Dönemi Türk Halk İşlemeciliği Desen ve Terminolojisinden Örnekler. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• • Çelebilik, G. ve Civelek, S., (2012). Sivas İli Çeyiz Kültürü İçinde Kanaviçe İşlemeler. I. Uluslararası Ankara-Kazan ve Çevresi Halk Kültürü Sempozyumu ve Türk-İslâm Sanatları ve Karma Resim Sergisi. Ankara/Kazan, Bildiriler Kitabı, ss:317-328.
• • Çelebilik, G. ve Demir, F., (2012). Kırşehir İli Çeyiz Kültürü İçinde Kanaviçe İşlemeler. I. Uluslararası Ankara-Kazan ve Çevresi Halk Kültürü Sempozyumu ve Türk-İslâm Sanatları ve Karma Resim Sergisi. Ankara/Kazan, Bildiriler Kitabı, ss:307-316.
• • Develioğlu, Y., (2012). Ankara İli Kazan İlçesi Dağyaka Köyü Kanaviçe İşlemeciliği. Uluslararası Ankara-Kazan ve Çevresi Halk Kültürü Sempozyumu ve Türk-İslâm Sanatları ve Karma Resim Sergisi. Ankara/Kazan, Bildiriler Kitabı, ss:51-56.
• • Eroğlu, Z., (2011). Muğla Tarihi. Muğla: Muğla Belediyesi Yayınları.
• • https://www.google.com.tr/maps/.
• • İlker, C., (1992). Konya Evlerinde ve Müzelerinde Bulunan Kanaviçe İşlemeler. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Konya: S.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• • Larrousse, M. ve Lügat, B. Ansiklopedi, (1971). Kanaviçe. Cilt:6, İstanbul, ss:859.
• • Muğla., (1967). Muğla İl Yıllığı. Muğla: Muğla Valiliği Yayınları.
• • Okan, N., (1979). Nakış. Ankara: Tekışık Matbaası.
• • Savaş, Nida., (1993). Milas Şehri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: İ.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• • Türk Ansiklopedisi, (1974). Kanaviçe, Cilt:21, Ankara, ss:196.
• • Türkeş, Ü., (1973). Kurtuluş Savaşında Muğla. İstanbul: Karaca Ofset Basımevi.
• • Uykucu, K.E., (1968). İlçeleriyle Birlikte Muğla Tarihi. Coğrafyası ve Sosyal Yapısı. İstanbul: As Matbaası.
• • Wittek, P., (1999). Menteşe Beyliği. çev. O.Ş. Gökyay. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayını.
• • Yıldırım, S., vd., (2003). Cumhuriyetimizin 80.Yılında Muğla, Muğla: Muğla Valiliği.
• Ürün Sahibi ve Kaynak Kişiler
• • Arzu Çetinavcı, 1976, Milas.
• • Atiye Sert, 1955, Selimiye.
• • Ayşe Kadın Çelik, 1954, Milas.
• • Ayten Sezgin, 1934, Milas.
• • Bahri Alkaya, 1948, Çomakdağ-Kızılağaç.
• • Emine Koçan, 1965, Selimiye.
• • Fatma Kadın Çelik, 1954, Milas.
• • Fatmana Ertuğrul, 1938, Çomakdağ-Kızılağaç.
• • Hülya Sezgin, 1974, Milas.
• • Mehmet Derince, 1926, Derince.
• • Melek Yatakçı, 1955, Milas.
• • Nazmiye Alkaya, 1949, Çomakdağ-Kızılağaç.
• • Özlem Özler,1978, Derince.
• • Periye Çelebilik, 1949, Milas.
• • Raziye Gümüş,1952, Milas.
• • Sevil Serper, 1956, Milas.
• • Ünzile Öngel, 1954, Milas.
• • Yeliz Akçin, 1977, Milas.
• • Zuhal Kırcağız, 1983, Milas.
• • Fatma Özmen, 1954, Milas.