DOĞU KARADENİZ BÖLGESİNİN BUGÜNKÜ DEMOGRAFİK YAPISININ ORTAYA ÇIKMASINI SAĞLAYAN 2 GÖÇ HAREKETİ: ÇEPNİ VE KIPÇAK GÖÇLERİ

Yıl 2018, Cilt: 1 Sayı: 1, 92 - 100, 24.12.2018

Fatma İnce

Öz

Karadeniz’in günümüzdeki
demografik yapısını ortaya çıkartan 2 önemli göç hareketinden birisi
Kıpçaklaşan Çepniler tarafından, diğeri ise Kumanlar ile birlikte Karadeniz’de
hakimiyet kuran ve Kırım Hanlığı’nın esas unsurlarından olan Kıpçaklar
tarafından gerçekleştirilmiştir. Bu 2 Türk boyu geçmişlerindeki ortak Kıpçak
kültürünü yüzlerce yıl bünyelerinde muhafaza ederek, Doğu Karadeniz’e taşımış,
yaşadığı diğer coğrafyalarda dağılmasına rağmen yüzlerce yıllık birikim ve
gelişimleri ile Karadeniz’in doğusunda özgün bir yapıyla kaynaşmışlardır. Biz
de bu bildirimizde bu 2 önemli göç hareketinin Doğu Karadeniz’in bugünkü
demografik yapısına etkisini incelemeye çalışacağız.

Anahtar Kelimeler

Çepni, Kıpçak, Göç

Kaynakça

• Albayrak, Hüseyin; Trabzon’un Fethi, Trabzon Belediyesi Kültür Yayınları, Trabzon 1995.Aydın, Mehmet; Bayat, Bayat Boyu ve Oğuzlar Tarihi, Hatipoğlu Yayınları, Ankara 1984.Ayhan, Aydın; Balıkesir ve Çevresindeki Yörükler, Çepniler ve Muhacirler, Zağnos Kültür Eğitim Vakıfı Yayınları, Balıkesir 1999.Çelik, Ali; “Çepniler’in Anadolu’nun Türkleştirilmesindeki Yeri ve Önemi”, Türkler Ansiklopedisi, C.VI, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara 2002, s.312-323.Çelik, Ali; “Çepniler’in Kader Çizgileri”, Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi, Yıl:2, C.II, S.7 (Ağustos 1980), s.98-102.Çetin, Osman; “İskanlarla Anadolu’nun Türk Vatanı Haline Gelmesi”, Türkler Ansiklopedisi, C.VI, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara 2002, s.260-267.Demir, N.; Orta ve Doğu Karadeniz Bölgesinin Tarihi Alt Yapısı, Genel Kurmay Basımevi, Ankara 2005.Eröz, Mehmet; Türkiye’de Alevilik ve Bektaşilik, Otağ Matbaacılık, İstanbul 1977.Golden, Peter B.; Hazar Çalışmaları, Çev. Egemen Çağrı Mızrak, Selenge Yayınları, İstanbul 2006.Gökdağ, Bilgehan Atsız; “M.Ö 2000’li Yıllardan Günümüze Giresun’daki Türk Varlığı, Giresun Tarihi Sempozyumu, Giresun 1996, s. 25-50.Gülay, Abdullah; Ağasar Çepni Kültürü, Geyikli Belediyesi Kültür Yayınları, Ayyıldız Matbaacılık, İstanbul 2001.Hacı Bektaş Veli, Vilayetname, Haz. Abdülbaki Gölpınarlı, Can Yayınları, İstanbul 1999.Hahanov, A.; Trabzon Tarihi, Çev. Enver Uzun, Eser Ofset Matbaacılık, Trabzon 2004.Kaşgarlı Mahmud; Divan-ı Lügat-it Türk, Çev. Besim Atalay, C.I, TDK Yayınları, İstanbul 1939.Köseoğlu, Nevzat; Türk Dünyası Tarihi ve Türk Medeniyeti Üzerine Düşünceler, Ötüken Yayınları, İstanbul 1997. Mehmet Neşri; Kitab-ı Cihannüma Neşri Tarihi, Yay. Faik Reşit Unat, M. Altay Köymen, C.I, TTK Yayınları, Ankara 1987.Okutan, Hasan Tahsin; Şebinkarahisar ve Civarı, Coğrafya-Tarih-Kültür-Folklor, Giresun Yeşil Matbaası, Giresun 1949.Roux, Jean Paul; Türkler’in Tarihi Pasifikten Akdeniz’e 2000 Yıl, Çev. Prof. Dr. Aykut Kazancıgil/Lale Arslan, Kabalcı Yayınları, İstanbul 2007.Safran, Mustafa; Yaşadıkları Sahalarda Yazılan Lugâtlara Göre Kuman/Kıpçaklar’da Siyasi-İktisadi- Sosyal ve Kültürel Yaşayış, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara 1989, (Basılmamış Doktora Tezi), s.10-11.Sümer, Faruk; Çepniler, Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı Yayınları, İstanbul 1992.Şahin, İlhan; “Anadolu’da Oğuzlar”, Türkler Ansiklopedisi, C.VI, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara 2002, s.246-257.Tellioğlu, İbrahim; Doğu Karadeniz Kıpçakları, Karadeniz Araştırmaları Dergisi, Kış 2015, S.48, s.59-78.Tellioğlu,İbrahim; “Gürcü İllerinde Siyasi Birliğin Sağlanmasında Kıpçaklar’ın Rolü”, Türk Kültürü, 2004, s.464-489.Türkay, Cevdet; Başbakanlık Arşivi Belgelerine Göre Osmanlı İmparatorluğu’nda Oymak, Aşiret ve Cemaatler, İşaret Yayınları, İstanbul 2001.Uçar, Ramazan; Sosyolojik Açıdan Alevilik-Bektaşilik (Abdal Musa Tekkesi Üzerine Bir Araştırma), Aziz Andaç Yayınları, Ankara 2006.Uzunçarşılı, İsmail Hakkı; Osmanlı Tarihi, C.I, TTK Yayınları, Ankara 1995.Vryanis, Speros; The Decline of Medieval Hellenism in Asia Miror and the Process of Islamization from the Eleventh Through the Fifteen Century, London 1971.Yazıcızade Ali, Tevarih-i Ali Selçuk, Haz. Abdullah Bakır, Çamlıca Yayınları, İstanbul 2009.Yıldırım, Arif; “Trabzon ve Çevresi ile İlgili 9 Değişik Hususa Dair Notlar”, Trabzon ve Çevresi Uluslararası Tarih-Dil-Edebiyat Sempozyumu, 3-5 Mayıs 2001, Yay. Haz. Mithat Kerim Arslan, Hikmet Öksüz, C.I, T.C. Trabzon Valiliği Kültür Müdürlüğü Yayınları, Trabzon 2002, s.34-45.Yörükan, Yusuf Ziya; Anadolu’da Aleviler ve Tahtacılar, T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara 1998.