AYASOFYA KİLİSESİ'NİN YAPILIŞ EFSANESİ (ANONİM GAZAVÂTNÂME ÖRNEĞİNDE)

Yıl 2019, Cilt: 2 Sayı: 1, 95 - 108, 19.06.2019

Fatih Sansar

Öz

Ayasofya inşa edildiği tarihten günümüze
gelinceye kadar geçen süreç içerisinde pek çok yıkım ve onarımdan geçmenin yanı
sıra tarihi metinlerde ve birçok efsanede oldukça geniş yer tutmaktadır. Bu
çalışmada inşa edildikten 29 Mayıs 1453’te İstanbul’un Fatih Sultan Mehmet
tarafından fethine kadar kilise olarak Hıristiyanlara, 1453 yılından 24 Ekim
1934’te camilikten çıkarılıp Müzeler Genel Müdürlüğü’ne bağlanmasına kadar da Müslümanlara
hizmet eden Ayasofya’nın yapılması ile ilgili anonim gazavâtnâme örneğinde bir
efsane ele alınacaktır. Bu bağlamda Ayasofya’yı yapan mimarın nasıl
belirlendiği, kendisine kimin rehberlik ettiği, binanın yapımında kullanılan
malzemeler, din adamının kullanılan malzemeler üzerindeki rolü, Ayasofya’nın
inşasının bitmesinden sonra İmparator’un yaptığı bağışlar ve kurbanlar gibi
konulara değinilecektir.

Anahtar Kelimeler

Gazavâtnâme, Efsane, Kilise, Ayasofya, Mimar

Kaynakça

• Afyoncu, Erhan; Tanzimat Öncesi Osmanlı Tarihi Araştırma Rehberi, Yeditepe Yayınevi, İstanbul, 2007.
• Akbulut, Uğur; “Kuruluş Dönemi Osmanlı Tarihçiliği ve Tarih Yazma Gerekçeleri”, Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, S. 15, Erzurum, 2007, ss. 356-371.
• Anonim Osmanlı Kroniği (1299–1512), Haz.: Necdet Öztürk, Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı, İstanbul, 2000.
• Anonim Tevârîh-i Âl-i Osman - F. Giese Neşri, Haz.: Nihat Azamat, Marmara Üniversitesi Yayınları, Edebiyat Fakültesi Basımevi, İstanbul, 1992.
• Erkan, Mustafa; “Gazavâtnâme”, DİA, c. 13, Ankara, 1996, ss. 439-440.
• Gâzâvât Sultân Mehmed, Milli Kütüphane, 06 HK 3816. (Makalemize konu olan gazavâtnâme)
• Levend, Agâh Sırrı; Gazavât-Nâmeler ve Mihaloğlu Ali Bey’in Gazavâtnâmesi, TTK, Ankara, 2000.
• Mercan, İsmail Hakkı; “Türk Tarihinin Kaynaklarından Olan Bazı Menakıbname ve Gazavatnameler Hakkında”, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, S. 10, Aralık, 2003, ss. 108-130.
• Şahin, Kürşat Şamil; “Gazavâtnâmeler Üzerine Yapılan Çalışmalar Hakkında Bir Bibliyografya Denemesi”, Turkish Studies, Volume7/2 Spring 2012, ss. 997-1022.