el-Mantıku’l-Kebîr, Fahreddîn er-Râzî Tarafından Mı Telif Edildi? Aidiyet Problemi Üzerine Bir İnceleme

Yıl 2020, Cilt: 3 Sayı: 1, 63 - 72, 25.06.2020

Turgut Akyüz Elmin Aliyev

Öz

Fahreddîn er-Râzî’nin el-Mantıku’l-Kebîr adlı eserini ilk defa doktora tezi olarak çalışmaya karar vermiş idik. Eserin müellife aidiyeti hususunda varit bazı tartışmalar, başlangıçta bazı zorluklar ile yüzleşmeyi gerektirse de hocalarımızın teşvik ve tevcihleri ile bu çalışma, biiznillâh, tamamlandı. Tek nüshadan tahkik yapmak, kolay gibi görünüyor olsa da, metnin sağlıklı biçimde ortaya çıkarılması için müellifin tüm eserlerini ve hatta ilgili alanda telif edilen benzeri eserleri de inceleme zarureti, tek nüshadan tahkik yapmanın en temel zorluğudur. Bu tahkikte karşılaştığımız bir başka zorluk ise tek nüshanın tahkik mi yoksa neşir mi olduğuna yönelik tartışmalardır. Söz konusu tartışmalara, tahkik çalışmalarının akademik sayılıp sayılmayacağına yönelik bazı mülahazalar da eklendiğinde; karşımıza cevaplanması gereken bir sorular bütünü çıkmaktadır. Bu soruların cevaplandırılmasına yönelik bilimsel araştırmaları önemli görmekle birlikte; çalışmalarımızın deneye ya da gözleme değil de temelde “metinlere dayanıyor” olması nedeniyle, mevcut alandaki tüm metinlerin, büyük-küçük, şerh-telif demeden tahkik edilmesini ve hatta dilimize kazandırılmasını bir zorunluluk olarak gördüğümüzü ifade etmek istiyoruz.

Anahtar Kelimeler

Fahreddîn er-Râzî, el-Mantıku’l-Kebîr, Râzî Mantık Okulu, Mantık Tarihi

Destekleyen Kurum

YOK

Proje Numarası

YOK

Teşekkür

yok

Was Al-Mantiq Al-Kabīr Compiled By Fakhr al-Dîn Al-Rāzī? A Study on the Problem of Authorship

Öz

Fakh al-Din al-Razi is considered as the initiator (al-imam/authority) of the "mutaahhir" period, an important period in the history of logic. And the subject of this article is about “al-Mantiq al-Kabir”, his most comprehensive work on logic. The critical edition of the work has not been prepared for reasons such as being a single copy and having no record that it belongs to al-Razi, and no work has been done on it yet. However, al-Mantiq al-Kabir is the first large-scale and independent work of Razi on logic, and in this respect it is among the sources of his other works such as al-Mulahhas, Sarh al-Isharat va al-Tanbihat and Sharh al-Uyun al-Hikmah.Fakhr al-Din al-Razi

Anahtar Kelimeler

Fakhr al-Din al-Razi, al-Mantiq al-Kabir, History of Logic, Razi’s School

Proje Numarası

YOK

Kaynakça

• Ahlwardt, Wilhelm, Die Handschriften-Verzeichnisse der Königlichen Bibliothek zu Berlin: Verzeichnis der Arabischen Handschriften, Band IV, Berlin: 1982. Altaş, Eşref, “Fahreddin er-Râzî’nin Eserlerinin Kronolojisi”, İslam Düşüncesinin Dönüşüm Çağında Fahreddin er-Râzî, Ed. Ömer Türker and Osman Demir, İstanbul: İSAM Yayınları, 2014, 91-165. Brockelmann, Carl, Geschichte der Arabischen Litteratur: Supplement, Band I, Brill: 1937, Leiden: 1375/1956. İbn Ebi al-Hadid, Sharh al-Āyāt al-Bayyināt, thq. Mukhtār Celbi, Beirut: Dāru Sadr, 1996. İbn Sînâ, Kitâbü’ş-Şifâ: el-Makûlât, Text and Turkish Trans. Muhittin Macit, Kategoriler: Makûlât, İstanbul: Litera Yayıncılık, 2010. Kaplan, Hayri, Fahruddîn er-Razi Düşüncesinde Ruh ve Ahlak, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara: 2001. Knobel, Franziska, “Faḫraddīn ar-Rāzī, Al-Manṭiq al-kabīr (ms Aḥmad III, no. 3401, Jahr 1268 n. Chr.): Über den Nutzen der Dialektik”, Oriens 43 (2015), 414–432. Al-Rāzī, Fahr al-dîn Muhammad Ibn ‘Omar, al-Āyāt al-Bayyināt, Süleymaniye Manuscript Library, Cârullâh Collection: Nr. 1260-3, 351-369. . Al-Mantiq al-Kabīr, Topkapi Palace Library, Ahmed III Collection: Nr. 3401.; thq. Turgut Akyüz, İstanbul: 2017. . Al-Mantiq al-Kabīr, Berlin: StaatBibilothek: Nr. 5165. . Al-Mantiq al-Kabīr, Cairo: Ma‘had al-Makhtūtāt. [It is a microfilm copy taken from Topkapi Palace Library, Ahmed III Collection: Nr. 3401. . Mantiq al-Mulakhkhas, Introduction and Ed. Dr. Qaramalikī and Asgarī Nusad, Tahran: 1381h. . Sharh ‘Uyūn al-Hikma, Ed. Muhammad Hijāzī ‘Ali Ahmad Saka, Tahran: 1373h. . Sharh al-Isāhārāt wa-l-Tanbīhāt, Ed. ‘Ali Ridā Najidzāda, Tahran: 1383h. al-Rāzī, Qutb al-dīn al-Tahtānī, Tahrīr al-Qawāid al-Mantiqiyya fī sharh al-Risāla al-Shamsiyya, N.p. and N.d. al-Rouayheb, Khaled, The Development of Arabic Logic (1200-1800), Basel: Schwabe Verlagsgruppe AG Schwabe Verlag, 2019. al-Qazwīnī, al-Munassas Sharhun fi al-Mulakhkhas li al-Imām al-Rāzī, Shehid Ali Pasha Library: Nr: 1680. al-Safadī, Salāh al-dīn Khalīl Ibn Aybak, Nakt al-Himyān fī Nukat al-‘Umyān, Cairo: 1911. . Al-Wāfī bi al-wafayāt, Ed. Hellmut Ritter, Weisbaden: 1962. . A‘yān al-Asr wa A’wān an-Nasr, Beirut: Dar al-Fiqr al-Mu‘āsir, 1998. al-Sâwî, Sahlân, al-Basâir al-nâsıriyye, Rafîq al-Acam, Beirut: Dar al-Fiqr, 1993 Shams al-dīn al-Samarqandī, Ādāb al-bahs wa al-munāzara, Balıkesir City Public Library, Nr. 430/1. . Ādāb al-bahs wa al-munāzara, Konya Reginal Manuscript Library, Nr. 7049. Sirāj al-dīn al-Urmawī, Matāli‘ al-Anwār, In: Hasan Akkanat, Kadı Siraceddin el-Ürmevî ve Metâliu’l-Envâr: Tahkik, Çeviri, İnceleme, (Unpublished PhD dissertation), Ankara University Institute of Social Sciences, Ankara: 2006. Şerbetçi, Azmi, “Kutbüddîn-i Şîrâzî”, DİA, Vol. 26, 487-489. Tabasī, Hasan, Risāle-i Raml, Nuruosmaniye Manuscript Library: Nr. 3643. Karatay, Fehmi Edhem (Ed.), Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi Arapça Yazmalar Kataloğu Vol. III, İstanbul: Milli Eğitim Basımevi, 1962. al-Tūsī, Nasīruddīn al-Isāhārāt wa-l-Tanbīhāt ma‘a Sharh Nasīruddīn al-Tūsī, Ed. Sulaimān Dunyā, Beirut: 1993. Al-Zerqān, Muhammad Sālih, Fakhr al-Dîn al-Rāzī wa Ārāuhū al-kalāmiyya wa’l-falsafiyya, Cairo: Dar al-Fikr, 1963.