Three Jarlig From Ilhanlı Governors to Abâkâ Han

Yıl 2021, Cilt: 4 Sayı: 1, 114 - 125, 26.06.2021

İbrahim Güneş

https://doi.org/10.48120/oad.937174

Öz

In this article, Turkish translation and evaluation of the three yars written by Abâkâ Han, the second ruler of the Ilkhanate State, will be made. These three yarns were translated into German by G. Doerfer and English translations by Antoine Mostaert-Francis Woodman Cleaves.The first of the jarlıgs discovered in the tomb of Sheikh Safuiddin Ardebil in Ardabil was dictated by Abakâ Khan in 1266 and warns daruga and planters working in the provinces not to mistreat the people and merchants. The second jarlıg belongs to 1268 and was sent to Samagar Noyan by Abâkâ Khan to provide all kinds of convenience to the papal envoy headed by Baračirqun, who came to the visit of the Ilkhanid ruler. The third and last jarlıg was discovered in the tomb of Sheikh Safuiddin Ardabili in Ardabil. This jurisdiction belongs to the year 1271 and especially the said administrators mentioned in the jarlıg in 1266 are warned again as a result of their continued unfair behavior towards the public and merchants. The said jarlıgs contain important records regarding the provincial administration of the Ilkhanate State.The translation and evaluation of his three jarlig, based on their importance, will have a positive contribution to the historical studies of the Ilkhanate State.

Anahtar Kelimeler

Abâkâ Khan, Ilkhanids, Mamluks, Jarlig

İlhanlı Hükümdarlarından Abâkâ Han’a Ait Üç Yarlığ

Öz

Bu makalede, İlhanlı Devleti’nin ikinci hükümdarı olan Abâkâ Han’ın yazdırmış olduğu üç yarlığın Türkçe çevirisi ve değerlendirilmesi yapılacaktır. Bu üç yarlığın daha önce G. Doerfer tarafından Almanca, Antoine Mostaert-Francis Woodman Cleaves tarafından İngilizce çevirileri yapılmıştır. Erdebil’deki Şeyh Safuiddin Erdebilî türbesinde keşfedilmiş olan yarlığlardan ilki, Abâkâ Han tarafından 1266 yılında yazdırılmış olup, eyaletlerde görev alan daruga ve bitikçileri halka ve tüccarlara kötü davranmamaları hususunda ikaz etmektedir. İkinci yarlığ, 1268 yılına ait olup, İlhanlı hükümdarının ziyaretine gelen Baračirqun’un başında bulunduğu papalık elçisine her türlü kolaylığın sağlanması için Abâkâ Han’a tarafından Samagar Noyan’a gönderilmiştir. Üçüncü ve son yarlığ Erdebil’deki Şeyh Safuiddin Erdebilî türbesinde keşfedilmiştir. Bu yarlığ, 1271 yılına ait olup, özellikle 1266 yılındaki yarlığda geçen söz konusu yöneticiler halka ve tüccarlara karşı uyguladıkları haksız davranışları devam etmeleri neticesinde tekrar uyarılmaktadır. Söz konusu yarlığlar İlhanlı Devleti’nin eyalet yönetimi ile ilgili mühim kayıtlar içermektedir. Bu sebeple her üç yarlığın çevrilip değerlendirilmesi, İlhanlı Devleti Tarihi çalışmalarına müspet katkısı olacaktır.

Anahtar Kelimeler

Abaka Han, İlhanlılar, Memlukler, Yarlığ

Kaynakça

• Aknerli Grigor, Okçu Milletin Tarihi, (Çev. Hrand D. Andreasyan), İstanbul, 2012.
• Amadi, Chroniques d’Amadi et de Strambaldi, (Ed. René de Mas Latrie), Paris 1891.
• Aynî, İkdü’l-cümân fî târîhi ehlü’z-zamân, (Nşr. Muhammed M. Emin), I-IV, Kahire, 1987-1992.
• Barthold, V.V., Moğol İstilasına Kadar Türkistan, (Haz. Hakkı Dursun Yıldız), Ankara, 1990.
• Baybars el-Mansûrî, Zübdetü’l-Fikre fî Tarih el-Hicre, (Thk. D. S. Richards), Beyrut, 1998.
• Bektâş el-Fahrî, Tarih el-Fahrî, (Thk. Ömer Abdüsselam Tedmurî), Beyrut, 2010.
• Birzȃlî, el-Muktefa ala kitabü’l-ravzateyn, Tarihü’l-Birzâlî, (Thk. Ömer Abdüsselam Tedmurî), I-IV, Beyrut, 1427.
• Chronica Minor, (Ed.O.Holder-Egger), MGH, XXIV, Stuttgart, 1879.
• Cronica Reinhardsbrunnensis, (Ed. O.H. Egger) MGH, XXX/I, Stuttgart, 1896, ss. 490-558.
• Cronica S. Petri Erfordensis Moderna, (Ed.O.H. Egger), MGH, XXX/I, Stuttgart, 1896, ss.335-489.