Viking Kültüründe Dini Düşünce

Yıl 2024, Cilt: 7 Sayı: 2, 419 - 434, 26.12.2024

Selahattin Özkan

https://doi.org/10.48120/oad.1465498

Öz

Din adıyla kurumsallaşan tek tanrı inancı ortaya çıkana değin insanlık uzun süreler boyunca çok çeşitli tanrıları da içeren karmaşık inanç sistemleri geliştirmiştir. Dinin kuramsal boyutta modern anlamı ötekinin ve diğerlerinin inancını yadsıyarak ve yabancılaştırarak kendisini ortaya koyduğundan birçoklarınca çok tanrılı inançlar din kavramı içinde nitelenmemektedir. Bu ötekileştirme ile çok tanrılı inancın yadsınması kolaylaşmış ve dinin kendi gelişimi evrimsel bir tarihsel süreç ile açıklanmıştır. Yakındoğu’da ortaya çıkan kurumsal din giderek Avrupa’da merkezi bir kimlik edinmiş ve geride bıraktığı arkaik düşünceyi ötekileştirmiştir. Siyasi anlamıyla kimlik dini tanımlarla ifade edilmiş, kadim bir gelenek eskiye ait olarak dışlanmıştır. Ötekilerin, yabancıların ve başka insan topluluklarının varlığı ve aidiyeti dini pratiklerle yükseltilmiş ya da alçaltılmıştır. İşte burada ötekileştirilen, yabancılaştırılan ve başkalaştırılan bir kültürün inançlarına ve din kavramının içini nasıl doldurduklarına bakmaya çalışacağız. Yabanıl tavırları, batıl inançları ve ürkütücü tutumlarıyla nitelen bu insanların din gibi yüksek bir kültür nüvesini inşa ettiklerine ileri sürmek ne çağdaşlarının ne de sonraki yüzyıllarda ortaya çıkan araştırmacıların çok da ilgilendikleri bir alan değildi. Problemimizi ele alırken anlatıları ve pratikleri dini bir yaşamı inşa ettiklerine en az ihtimal verilen kuzeyli bir kavim olan Vikingler üzerinden ele alacağız. Askeri nitelikleriyle öne çıkan vahşi bir topluluk olarak görülen Viking kültüründe inancın payı neydi? Yaşamı sürdürmenin çok zor olduğu kadim coğrafyalarında ve nesiller boyunca yayıldıkları koloni sahalarında hangi inanç izlerini bırakmışlardı? İnançları yüzlerce yıl boyunca devam eden engin bir gelenek miydi? Bu ve benzeri soruları birincil kaynaklardan ve modern araştırmalardan yanıtlamaya çalışırken yeni sorular sormaya ve konuyu daha da derinleştirmeye özen gösterdik.

Anahtar Kelimeler

Din, Vikingler, Kültür, Dİni Düşünce

Religious Thought in Viking Culture

Öz

Before monotheism emerged and became institutionalized as what we now call Religion, humanity spent centuries developing complex belief systems that included many gods. Because the modern concept of Religion defines itself by rejecting and alienating polytheistic beliefs, many do not consider polytheistic systems as true ‘religion’. The institutionalized religion that emerged in the Near East gradually gained prominence in Europe, marginalizing the archaic beliefs it left behind. The existence and social standing of others, including strangers and foreign communities, were either elevated or diminished through religious practice. In this paper, we aim to explore the beliefs of a culture marginalized and alienated by others, examining how they define and practice religion within their own context. Claiming that these people, characterized by their wild attitudes, superstitious beliefs and frightening attitudes, had built the core of a high culture such as religion. What role did belief play in Viking culture, a society often regarded as fierce and defined by its military strength? What traces of faith did they leave in their ancient geographies, challenging lands and in the colonies where they settled over generations? Did their beliefs establish a vast tradition that endured for centuries? In attempting to answer these and similar questions using primary sources and modern research, we sought to ask further questions and deepen our exploration of the subject.

Anahtar Kelimeler

Religion, Vikings, Culture, Religious Thought

Kaynakça

• Birincil Kaynaklar
• Adamus Bremensis, Barbarlıktan Medeniyete Vikingler: Hamburg Kilisesi Piskoposları Tarihi, Çev: Selahattin Özkan, Yeditepe Yayınları, İstanbul, 2017.
• Snorra Sturlusonar, Edda, Sumptibus Legati Arnamagnæni, Hafniæ, 1848.
• Elder or Poetic Edda, Çev: Olive Bray, Viking Club, Londra, 1908.
• Saxo Grammaticus, Gesta Danorum, Kopenhag, 1931.
• Snorri Sturluson, Heimskingla, Çev: Alison Finlay, Anthony Faulkes, Viking Society For Northern Research, Londra, 2011.
• Snorri Sturluson, Nesir Edda: Viking Mitolojisi, Çev: Selahattin Özkan, Yeditepe Yayınları, İstanbul, 2018.
• Rimbert, Vita Anskarii, Ed. Georg Waitz, Impensis Bibliopolii Hahniani, Hannoverae, 1884.
• İkincil Kaynaklar
• Aðalsteinsson, Jón Hnefill, "Sæmundr Fróði: a medieval master of magic". Arv: Nordic Yearbook of Folklore, 1994, 117 – 132.
• Andrén, Anders, “Behind "Heathendom": Archaeological Studies of Old Norse Religion”, Scottish Archaelogical Journal, 27: 2, 2005, 105 – 138.
• Augé, Marc, Paganizmin Dehası, Çev: Erkan Ataçay, Ankara: Dost Kitabevi, 2010.
• Brink, Stefan ve Neil Price, Ed., The Viking World, Londra: Routledge, 2008.
• Christiansen, Eric, The Norsemen in the Viking Age, Massachusetts: Blackwell Publishing, 2002.
• Davidson, Hilda Ellis, The Lost Beliefs of Northern Europe, New York: Barnes & Noble Books, 1993.
• Dowden, Ken, European Paganism: the realities of Cult from Antiquity to the Middle Ages, Londra: Routledge, 2000.
• Dubois, Thomas A., Nordic Religions in the Viking Age, Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 1999.
• Dunn, Marilyn, Belief and Religion in Barbarian Europe c. 350–700, Londra: Bloomsbury, 2013.
• Ellis, Hilda Rroderick, The Road to Hel: A Study of the Conception of the Dead in Old Norse Literature, Cambridge: Cambridge University Press, 1968.
• Fontana, Josep, Avrupa’nın Yeniden Yorumlanması, İstanbul: Afa Yayınları, 1995.
• Gündüz, Şinasi “Kutsal Hakkında Konuşmak: Dinsel Söylemde Mitos”, Milel ve Nihal, 6: 1, (2009), 9 – 26.
• Hagen, Sivert Nielsen, “On the Origin of the Term Edda”, Modern Language Notes, 19: 5, (1904), 127 – 134.
• Hagen, Sivert Nielsen, “The Origin and Meaning of the name Yggdrasill”, Modern Philology, 1: 1, (1903), 57 – 69.
• Jones, Gwyn, A History of the Vikings, Oxford: Oxford University Press, 1968.
• Kirilen. Gürhan, “Origin of the Term Barbarian”, Doğu Asya Araştırmaları Dergisi, 1:1, (2018), 18 – 29.
• Liebermann, Felix, Die Gesetze der Angelsachsen, Halle: Max Niemeyer, 1903.
• Lindow, John, Norse Mythology: A Guide to the Gods, Heroes, Rituals, and Beliefs, Oxford: Oxford University Press, 2001.
• MacMullen, Ramsay, Paganism in the Roman Empire, New Haven: Yale University Press, 1981.
• Mallory, James Patrick, In Search of the Indo-Europeans: Language, Archaeology and Myth. Londra: Thames & Hudson, 2005.
• Mikolić, Petra, The God-semantic Field in Old Norse Prose and Poetry: A Cognitive Philological Analysis, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Instittut for lingvistiske og nordiske studier, Norveç, 2013.
• Modzelewski, Karol, Barbarların Avrupa’sı, Çev: N. Demiraş, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2011.
• Mountfort, Paul Rhys, Kadim Viking İrfânı: İskandinav Runik Alfabesi, Çev: Araksi Büyüktaşçıyan, İstanbul: Ayna Yayınevi, 2012.
• Özkan, Selahattin, “Grikk(j)ar and Grikkland in Viking Rune-Stones”, Proceedings Of III. International Cesme-Chios History, Culture and Tourism Symposium, 03-04 November 2016, 145 – 165.
• Özkan, Selahattin, “Viking Mitolojisinin Temelleri ve Tarihsel Kaynakları”, Ortaçağ Araştırmaları Dergisi, 1: 1, (2018), 67 – 84.
• Price, Neil, “The Archaeology of Seiðr: Circumpolar Traditions in Viking Pre-Christian Religion”, Brathair, 4: 2, (2004), 109 – 126.
• Price, Neil, The Viking Way: Religion and War in Late Iron Age Scandinavia, Barnsley: Oxbow Books, 2002.
• Puhvel, Jaan, Comparative Mythology, Baltimore: Johns Hopkins University Press, 1989.
• Ranković, Slavica, “The Exquisite Tempers of Grettir the Strong”, Scandinavian Studies, 89: 3, (2017), 375 – 412.
• Rose, Ernst, A Histroy of German Literature, New York: NY University Press, 1960.
• Rusu, Renata Maria, “Yggdrasil and the Norns – or Axix Mundi and Time”, Philologia, LIII: 2, (2008), 85 – 97.
• Sanmark Alex, Sarah Semple ve Martin Carver (Ed.), Signals of Belief in Early England: Anglo-Saxon Paganism Revisited, Oxford: Oxbow Books, 2010.
• Schimmel, Annemarie, Dinler Tarihine Giriş, İstanbul: Külliyat Yayınları, 2016.
• Schnurbein, Stefaine von, “Function of Loki in Snorri Sturluson’s Edda”, History of Religions, 40: 2, (2000), 109 – 124.
• Simek, Rudolf, Dictionary of Northern Mythology, Translated by Hall, Angela. D.S. Brewer. Woodbridge: Boydell & Brewer, 2007.
• Sommer, Bettina Sejbjerg, “The Norse Concept of Luck”, Scandinavian Studies, 79: 3, (2007), 275 – 294.
• Tenney, Frank, “The Use of Optative in the Edda”, The American Journal of Philology, 27: 1, (1906), 1 – 32.
• Wagner, Marc-André, “le Cheval dans les Croyances Germaniques Entre Paganisme et Chrıstıanisme”, Ed. C. Steel, J. Marenbon ve W. Verbeke, Paganism in the Middle Ages, Louvain: Leuven University Press, (2012), 85 – 108.
• Whitbeck, R. H., “The Influence of Geographical Environment upon Religious Beliefs”, Geopgraphical Review, 5: 4, (1918), 316 – 324.