Guilds and Military-Political Dynamics in the Late Middle Ages: A Comparative Study on the Lower Countries and Anatolia

Yıl 2024, Cilt: 7 Sayı: 2, 547 - 570, 26.12.2024

Gaye Yavuzcan , Ayşe Değerli Velet

https://doi.org/10.48120/oad.1507955

Öz

This study analyses the historical trajectories of the guilds of the Low Countries and the Akhis of Anatolia in the Late Middle Ages and their impact on military-political developments in both regions. Guilds in the Low Countries emerged as institutions that regulated trade and protected the interests of their members and significantly impacted on urban administration and regional politics. The rise of these guilds paralleled the development of cities such as Bruges, Ghent and Ypres as trade centers, expanding in line with their wealth and demography. In their quest for self-government and autonomy, the guilds opposed the rule of nobles and monarchs and clashed with centralized states. In particular, the defeat of French forces by the Flemish city militia at the Battle of the Golden Spurs demonstrated the military and political effectiveness of the guilds. The Akhis in Anatolia, on the other hand, represented a form of professional organization established by the state and acting with the motive of protecting the existing order and the Anatolian Seljuk sultanate, especially during the Mongol invasions. The Akhis adapted to the situation by supporting the new Turkmen administrations that emerged with the weakening of the Anatolian Seljuk authority and became one of the founding groups of the Ottoman Principality. In both regions, professional organizations played a critical role in mobilizing the local population for military campaigns and defending political autonomy against larger feudal or imperial powers. However, it appears that the guilds in the Low Countries followed a natural evolutionary process in parallel with economic and social developments, whereas the Akhis in Anatolia were shaped more under the influence of the state. While the urban militias in the Low Countries reflect the advanced urbanization and economic specialization of the region, the professional organizations in Anatolia have a wider diversity, including Turkmen principalities and guilds, reflecting the tribal and semi-urban structure of the region. This study sheds light on the socio-political structure of both regions through a comparative approach.

Anahtar Kelimeler

guilds, struggle for autonomy, Akhis, military-political dynamics, Anatolia, Low Countries.

Geç Orta Çağda Loncalar ve Askeri-Politik Dinamikler: Aşağı Ülkeler ve Anadolu Üzerine Karşılaştırmalı Bir Çalışma

Öz

Bu çalışma, Geç Orta Çağ’da Aşağı Ülkelerin loncaları ile Anadolu Ahilerinin tarihsel seyirleri ve bu seyirlerin her iki bölgedeki askeri-politik gelişmeler üzerindeki etkilerini ele almaktadır. Aşağı Ülkelerdeki loncalar, ticareti düzenleyen ve üyelerinin çıkarlarını koruyan kurumlar olarak ortaya çıkmış, kentsel yönetim ve bölgesel siyaset üzerinde önemli bir etkiye sahip olmuştur. Bu loncaların yükselişi, Bruges, Ghent ve Ypres gibi şehirlerin ticaret merkezleri olarak gelişmesiyle paralel olup, şehirlerin zenginliği ve demografisiyle uyumlu bir şekilde genişlemiştir. Loncalar, özyönetim ve özerklik arayışı içinde soyluların ve hükümdarların egemenliğine karşı çıkmış, merkezî devletlerle çatışmıştır. Özellikle Altın Mahmuzlar Muharebesi’nde loncalar tarafından teşkilatlandırılan Flaman şehir milislerinin Fransız güçlerini bozguna uğratması, loncaların askeri ve siyasi alandaki etkinliğini göstermiştir. Anadolu’daki Ahiler ise, devlet eliyle kurulan ve özellikle Moğol istilaları sırasında mevcut düzeni ve Selçuklu sultanlığını koruma güdüsüyle hareket eden bir mesleki örgütlenme biçimini temsil etmiştir. Ahiler, Selçuklu otoritesinin zayıflamasıyla ortaya çıkan yeni Türkmen yönetimlerini destekleyerek duruma uyum sağlamış ve Osmanlı Beyliği’nin kurucu zümreleri arasında yer almıştır. Her iki bölgede de meslek örgütleri, yerel nüfusun askeri seferler için harekete geçirilmesinde ve daha büyük feodal ya da emperyal güçlere karşı siyasi özerkliğin savunulmasında kritik bir rol oynamıştır. Ancak, Aşağı Ülkelerdeki loncaların ekonomik ve sosyal gelişmelere paralel olarak doğal bir evrim süreci izlediği, Anadolu’daki Ahilerin ise daha çok devletin etkisi altında şekillendiği görülmektedir. Aşağı Ülkelerdeki kent milisleri, bölgenin gelişmiş kentleşmesini ve ekonomik uzmanlaşmasını yansıtırken, Anadolu’daki meslek örgütleri, bölgenin kabilevi ve yarı kentsel yapısını yansıtan, Türkmen beylikleri ve loncalarını da içeren daha geniş bir çeşitliliğe sahiptir. Bu çalışma, karşılaştırmalı bir yaklaşımla her iki bölgenin sosyo-politik yapısına ışık tutmaktadır.

Anahtar Kelimeler

loncalar, özerklik mücadelesi, Ahiler, askeri-politik dinamikler, Anadolu, Aşağı Ülkeler

Kaynakça

• Arblaster, Paul. A History of the Low Countries, New York: Palgrave Macmillan, 2006.
• Baykara, Tuncer. Türkiye Selçukluları Devrinde Konya, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı, 1995.
• Bayram, Mikâil. Ahi Evran ve Ahi Teşkilatı’nın Kuruluşu, Konya: Damla Matbaacılık, 1991.
• Bayram, Mikâil. Sosyal ve Siyâsî Boyutlarıyla Ahi Evren - Mevlânâ Mücadelesi, Konya: Çizgi Kitabevi, 2005.
• Bayram, Mikâil. Ahi Evran Tasavvufi Düşüncenin Esasları, Ankara: Diyanet Vakfı Yayınları, 2006.
• Boone, Marc. “Fiscal and Financial strategies of the Urban Elites and the Nascent Burgundian State in the Ancient County of Flanders,” içinde City and State in the Medieval Low Countries, Collected studies by Marc Boone, 93-109. Turnhout: Brepols, 2021.
• Braekevelt, Jonas, Frederik Buylaert, Jan Dumolyn ve Jelle Haemers. “The politics of factional conflict in late medieval Flanders,” Historical Research, C.85, S. 227, (2012): 13-31.
• Cahen, Claude. Osmanlılardan Önce Anadolu, Çev. E. Üyepazarcı, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 2000.
• Cohn Jr, Samuel K. “Introduction,” içinde Popular Protest in Late Medieval Europe, Italy, France, and Flanders, Selected Sources Translated and Annoted, 1-14. Manchester, New York: Manchester University Press, 2004.
• Coomans, Janna. Community, Urban Health and Environment in the Late Medieval Low Countries. Cambridge: Cambridge University Press, 2021.
• David M. Nicholas. “Flanders,” Medieval France: An Encyclopedia, Ed. William W. Kibler, Grover A. Zinn, Lawrance Earp, New York, Londra: Garland Publishing Inc., 1995, 665-671.
• De Munck, Bert. Guilds, Labour and the Urban Body Politic: Fabricating Community in the Southern Netherlands, 1300-1800. New York: Routledge, 2018.
• De Vries, Kelly. “Courtai,” içinde Medieval France: An Encyclopedia, Ed. William W. Kibler, Grover A. Zinn, Lawrance Earp, New York, Londra: Garland Publishing Inc., 1995, 555.
• De Vries, Kelly. “The Rebellions of Southern Low Countries’ Towns During The Fourteenth and Fifteenth Centuries,” içinde Power and the City in the Netherlandic World, 27-44. Leiden: Brill, 2006.
• Değerli Velet, Ayşe ve Gaye Yavuzcan. “Anadolu ve Avrupa’da Meslek Örgütleri-Yöneten İlişkileri Üzerine Karşılaştırmalı Bir Tarihsel Analiz,” içinde Prof. Dr. Yusuf Küçükdağ Onuruna Tarih Yazıları, Ed. Caner Arabacı, Ayşe Değerli Velet, Barış Sarıköse, Bekir Şahin, İstanbul: Kitap Dünyası Yayınları, 2023, 29-62.
• Durgun, Fatih. “A Comparison of Medieval European Guilds and Akhism in Anatolia in Terms of Their Emergence and General Functions,” Tarih Okulu Dergisi, S. IV (Yaz 2009): 1-16.
• Dumolyn, Jan ve Jelle Haemers. “Patterns of urban rebellion in medieval Flanders,” Journal of Medieval History 31 (2005): 369-393.
• Dumolyn, Jan. “Guild Politics and Political Guilds in Fourteenth-Century Flanders,” içinde Studies in European Urban History (1100-1800) 33, The Voices of the People in Late Medieval Europe, Communication and Popular Politics, Ed. Jan Dumoly, Jenne Haemers vd., 15-48. Turnhout: Brepols, 2014.
• Erdoğru, Mehmet Akif. “Anadolu’da Ahiler ve Ahi Zaviyeleri,” Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, S. 4 (2000): 37-55.
• Fawtier, Robert. The Capetian Kings of France, Monarchy and Nation 987-1328, Çev. Lionel Butler ve R. J. Adam, Londra: Macmillan, 1960.
• Gelderblom, Oscar. Cities of Commerce, The Institutional Foundations of International Trade in the Low Countries, 1250-1650, Princeton, Oxford: Princeton University Press, 2013.
• Giese, Friedrich. “Das Problem der Entstehung des osmanischen Reiches,” Zeitschrift für Semitistik und verwandte Gebiete 2 (1924): 246–271.
• Gülerman, Adnan ve Sevda Taştekil, Ahi Teşkilatının Türk Toplumunun Sosyal ve Ekonomik Yapısı Üzerindeki Etkileri, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları, 1993.
• Haemers, Jelle. “The Identity of the Urban “Commoners” in the 13th Century Flanders,” Imago Temporis, Medium Aevum, X (2016): 191-213.
• Hüdavendigar Livası Tahrir Defterleri I, yay. haz. Barkan, Ömer Lütfi ve Enver Meriçli, Ankara: TTK, 1988.
• İbn Battûta Tancî, İbn Battûta Seyahatnâmesi, Çev. A. Sait Aykut, İstanbul: YKY, 2020.
• İbn Bîbî, El-evâmirü’l-’alâ’iyye fi’l-umûri’l-’alâ’iyye, I-II, Ankara: TTK, 1956.
• İnalcık, Halil. Seçme Eserleri-I: Devlet-i ‘Aliyye Osmanlı İmparatorluğu Üzerine Araştırmalar-I, İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları, 2009.
• Kafadar, Cemal. İki Cihan Âresinde: Osmanlı Devletinin Kuruluşu, Çev. C. Çıkın, Ankara: Birleşik Yayınevi, 1995.
• Kaplan, Hayri. Tahrif ve Tashih: 13. Yüzyıl Anadolu Türk-İslâm Düşüncesi Üzerine İncelemeler, Ankara: Kalem Neşriyat, 2021.
• Koca, Salim. “Ahilerin Türkiye Selçukluları Devrindeki Rolleri”, II. Ahi Evran-ı Velî ve Ahilik Araştırmaları Sempozyumu, Bildiriler, Ankara: 2007, 297-311.
• Köprülü, Fuad. Osmanlı Devleti’nin Kuruluşu, Ankara: TTK, 1991.
• Küçükdağ, Yusuf. “Anadolu Selçuklu Devleti’nde Ahi Teşkilatının Kurulması”, Türk Tasavvuf Araştırmaları, Konya: Çizgi, 2005.
• Langer, W. L. ve R. P. Blake, “The Rise of the Ottoman Turks and Its Historical Background,” American Historical Review 37 (1932): 468–505.
• Lowry, Heath W. The Nature of the Early Ottoman State, ed. Donald Quataert, Albany: University of New York Press, 2003.
• Lütfi Barkan, Ömer. “Osmanlı İmparatorluğu’nda Bir İskân ve Kolonizasyon Metodu Olarak Vakıflar ve Temlikler I: İstila Devirlerinin Kolonizatör Türk Dervişleri ve Zâviyeler”, Vakıflar Dergisi, S. 2 (1942): 209-237.
• Lyon Bryce ve Mary Lyon, “The Logistics for Edward I’s Ill-Fated Campaign in Flanders (1297-1298),” Handelingen der Maatschappij voor Geschiedenis en Oudheidkunde te Gent 55 (2002): 77.
• M. Fatih Köksal, Ahi Evran ve Ahilik, Kırşehir: Kırşehir Valiliği, 2011.
• Marnef, Guido. “An Experiment of Social Exuality? The Case of the Calvinist Republic in Antwerp (1577-1585),” içinde Ineauality and the City in the Low Countries (1200-2020), Ed. Bruno Blondé vd., 183-197. Turnhout: Brepols Publishers, 2020.
• Moghaddam Alireza, “13.-15. Yüzyıllarda anadolu’da Ahilik: Kurumsallaşma, Toplumsal Yapı ve İdeoloji,” Yayımlanmamış Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi 2017.
• Nicholas, David. The van Arteveldes of Ghent, The Varieties of Vendetta and the Hero in History, Ithaca, New York: Cornell University Press, 1988.
• Nicholas, David M. “Artevelde,” Medieval France: An Encyclopedia, ed. William W. Kibler, Grover A. Zinn, Lawrance Earp, New York, Londra: Garland Publishing Inc. 1995, 137.
• Nörtemann, Gevert H. “Memories and identities in conflict: The myth concerning the battle of Courtrai (1302) in nineteenth- century Belgium,” içinde Narratives of Low Countries History and Culture, Reframing the Past, ed. Fenoulhet, Jane ve Lesley Gilbert,63-72. Londra: UCL Press, 2016.
• Öngören, Reşat. “Mevlânâ Celâleddîn-i Rûmî”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, C. XXIX, TDV Yayınları, Ankara 2004, 441-448.
• Öztürk, Mustafa. “Selçuklu-Osmanlı Merkezî Otoritesinin İktisâdî Kontrol Aracı Olarak Ahilik”, II. Ahi Evran-ı Velî ve Ahilik Araştırmaları Sempozyumu: Bildiriler, Ankara: 2007, 369-377.
• Öztürk, Yücel. “Batı Avrupa ve Doğu Avrupa İktisat Tarihine Farklı Yaklaşımlarla İlgili Tespitler ve Düşünceler”, içinde Üçüncü İktisat Tarihi Kongresi Bildirileri 1 (İzmir, 25-27 Nisan 2019), Ege Üniversitesi Rektörlüğü Basımevi: İzmir 2019, 457-486.
• Pilling, David. “Edward I’s War on the Continent, 1297–1298: A New Appraisal,” Journal of Medieval Military History, C. XIX, Ed. John France, Kelly de Vries, Clifford J. Rogers, (Woodbridge: The Boydell Press, 2021): 77-117.
• Prak, Maarten, Catharina Lis, Jan Lucassen, and Hugo Soly, eds. Craft Guilds in the Early Modern Low Countries: Work, Power, and Representation. Aldershot: Ashgate, 2006.
• Price, Roger. Fransa’nın Kısa Tarihi, Çev. Özkan Akpınar, İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi, 2012.
• Stabel, Peter, “Guilds in Late Medieval Flanders: Myths and Realities of Guild Life in an Export Oriented Environment,” Journal of Medieval History, S. 30, 2004: 187-212.
• Stabel, Peter ve Anke De Meyer, “Craft Guilds as Vectors of Middle-Class Values,” içinde Ineauality and the City in the Low Countries (1200-2020), Ed. Bruno Blondé vd., 271-287. Turnhout: Brepols Publishers, 2020.
• Stabel, Peter. The Fabric of the City, A Social History of Cloth Manufacture in Medieval Ypres, Turnhout: Brepols Publishers, 2022.
• Strayer, Joseph R. The Reign of Philip the Fair, Princeton: Princeton University Press, 1980.
• Strayer, Joseph. On the Medieval Origins of the Modern State, Princeton, Oxford: Princeton University Press, 2005.
• Symes, Carol. “Medieval Battleields and National Narratives, 1830-1918,” Myth, Memory, and the First World War in Scotland: The Legacy of Bannockburn, ed. Gill Plain, Lewisburg: Bucknell, 2016.
• Tanrıkorur, Ş. Barihüda. “Karaman Mevlevîhânesi”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, C. XXIV, TDV Yayınları, İstanbul 2001, 447-448.
• Turan, Osman. Türkiye Selçukluları Hakkında Resmî Vesikalar: Metin, Tercüme ve Araştırmalar, 3. Baskı, Ankara: TTK, 2014.
• Van der Wee, Herman. The Growth of the Antwerp Market and the European Economy (Fourteenth-Sixteenth Centuries). Dordrecht: Springer, 1963.
• Van Steensel, Arie. “Guilds and Politics in Medieval Urban Europe, Towards a Comperative Institutional Analysis,” içinde Craftsmen and Guilds in the Medieval and Early Modern Periods, Ed. Eva Julien ve Michel Pauly, 37-56. Stuttgart: Franz Steiner Verlag, 2016.
• Verbruggen, J.F. The Battle of the Golden Spurs (Courtrai, 11 July 1302), A Contribution to the History of Flanders’s War of Liberation 1297-1305, Çev. David Richard Ferguson, Woodbridge: The Boydell Press, 2002.
• Verbruggen, J.F. “Flemish Urban Militias Against French Cavalry Armies in the Fourteenth and Fifteenth Centuries,” Çev. Kelly DeVries, The Journal of Medieval Military History, C. 1, (Woodbridge: The Boydell Press, 2002):145-169.
• Wagner, John A. “Flanders,” Encyclopedia of the Hundred Years War, Londra: Greenwood Press, 2006.
• Yılmaz, Mehmet. “Moğol İstilasında Ahilik Teşkilatının Sosyo-Ekonomik Faaliyetleri”, IV. Uluslararası Ahilik Sempozyumu: XIII-XVI. Yüzyıllarda Ahilik, 27-29 Eylül 2018, Kırşehir 2019, 421-430.
• Yörük, Doğan. “XV. Yüzyılda Karaman Topraklarında Ahiler ve Ahi Vakıfları”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, S. 20 (2008): 665-684.