ÇARLIK RUSYA’NIN GÖÇ SİYASETİ KAPSAMINDA ERMENİLERİN NAHÇIVAN BÖLGESİNE YERLEŞTİRİLMESİ

Yıl 2021, Sayı: 1, 0 - 0, 30.05.2021

Türkan Arık

Öz

Nahçıvan Hanlığı’nın Rusya’ya birleştirilmesinden sonra siyasi durumun karışık olduğu bir dönemde Çarlık Rusya Türkmençay Antlaşmasının XV. maddesi gereğince İran ve Türkiye’den binlere Ermeni ailesi göç ettirilerek eski Türk yurdu olan doğu Azerbaycan’a ve Nahçıvan’a yerleştirildi. Çarlık Rusya’nın Ermenileri adı geçen bölgelere göçürmesinin amacı Osmanlı devleti ve Kaçarlar İran’ı karşısında yer alacak Hristiyan setti oluşturmaktı. Göçürülen Ermeniler özellikle doğası güzel, bereketli bölgelere yerleştirildi ve hazine topraklarından ermeni ailelere pay verildi. İskân politikası sürecinde Ermeni ailelere rahat edecekleri yaşam sunuldu.
Makalede, 1828 Türkmençay Antlaşması’ndan sonra Nahçıvan ve çevresine ermeni ailelerin yerleştirilmesi ve bölgenin etnik yapısının değişmesinden bahsedilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Azerbaycan, Nahçivan, Çar Rusyası, Etnik Yerdeğişmeler

Kaynakça

• Aliyev İlham. Kafkas’da İmperiyalar ve Ermeniler’in Azerbaycan Arazisine Göçürülmesi. Bakü, 2012
• Gadirzade Gadir. Naxçıvanda etnodeqrafik prosesler. (1828-1928-ci iller). Respublika Konfransının materiyalları.1989, s. 56-63
• Hacıyev İsmayıl. Ermeniler’in Azerbaycan’a Karşı Arazi İddiaları ve Kanlı Cinayetleri Nahçıvan’a. Nahçıvan, 2012.
• Urud Musa, Zengezur. Nurlar Yayınevi, Bakü 2005
• Okan Yeşilot, Şahın Ülkesinde: Rus Çarı I. Petro’nun İran Elçisi Artemiy Volinskiy’nin Kafkasya Raporu. Yeditepe yayınları. İstanbul 2014. Şıxeliyev Emin. Çarlık Rusya’sı Tarafından Ermenilerin Azerbaycan Topraklarına Göçürülmesi ve Akabinde Oluşturulan Ermeni Vilayeti (1828), (Rus ve Ermeni Kaynakları Işığında). Çankırı Karatekin Üniversitesi Uluslararası Avrasya Strateji Dergisi 4(1). 2015, s. 7-24
• Акты Собрание Кавказского Археографического Комиссии, Архив Главного Управления Наместника Кавказа (АКАК),Тбилиси, 1866, т. VII, д.: 437, 563, 568, 592, 618, 818, 820.
• Величко В.Л. Кавказ. Русское Дело и Междуплеменные Вопросы, Баку, Элм, 1990
• Грибоедова. А.С. Москва: изд-во “Социально-экономической литературы”, 1960
• Григорьев В.Н. Статистическое описание Нахичеванской провинции. Санкт-Петербург: Типографий Департамента Внешней Торговли, 1833.
• Глинка С.А. Описание переселения армян Азербайджанских в пределы России. Москва, 1831 (Репринт. изд. Баку, 1990), Эзов Г.А. Сношения Петра Великаго с Армянским Народам,СПб, тип. Академии наук, 1898. 1898.
• Собрание Актов Относящихся к Обозрению Истории Армянского Народа, ч. 1, Москва, 1833.
• Шавров Н.Н.Новая угроза русскому делу в Закавказье: СПб. 1911 .Репринг изд. Баку : Элм, 1990. Шопен И. Исторический памятник состояния Армянской области в эпоху ея присоединения к Российской империи, СПб., 1852.
• Нерсисян М.Г. Из Истории Русско-Амянских Отношений. Книга I, Ереван, изд-во “Академия Наук Армянской ССР”,1956.
• Смирнов К.Н. Материалы по истории и этнографии Нахичеванского края. Баку: Озан, 1999, c. 156