Öz
Türk tarihi açısından önemli bir yere sahip olan Büyük Selçuklu Devleti, Türk devlet geleneğine uygun olarak yönetilmiştir. Saltanatın babadan oğluna geçme geleneği taht kavgalarına sebep olmuştur. Melikşah’ın vefatı üzerine oluşan otorite boşluğunu doldurmak, devletin başına sultan olmak ve yönetimi ele almak maksatlı taht mücadeleleri yaşanmıştır. Yaklaşık on iki yıl süren bu fetret döneminin baş figürü, Berkyaruk olmuştur. Fetret dönemi boyunca üvey annesi Terken Hatun başta olmak üzere, amcaları, dayısı, üvey kardeşleriyle mücadele içerisine girmiştir. Fetret döneminin bitmesiyle Büyük Selçuklu Devleti yıkılış sürecine sürüklenmiştir. Çalışmamızda, Berkyaruk dönemi yaşanan mücadelelere bağlı olarak Büyük Selçuklu’nun fetret dönemi boyunca siyasi, ekonomik ve sosyal yapısındaki değişiklikleri incelenmiştir.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Ahmed b. Mahmud (1977). Selçuk-name, C.1-2, Haz: E. Merçil, Tercüman 1001 Temel Eser. Alptekin, C. (1994). Büyük Selçuklular, Doğuştan Günümüze Büyük İslam Tarihi Ansiklopedisi, C. VII, Çağ Yayınları.
- Bayındır, A. (2017). Sultan Sencer devri (1119-1157) Selçuklu döneminde taht mücadeleleri, Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16 (1), 115-128. Bayındır, A. (2019). Selçuklularda vuku bulan taht kavgaları üzerine bir değerlendirme Melikşah dönemi taht kavgaları (1072-1092), Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 18 (1), 399-412.
- Bayındır, A. (2020). Selçuklularda saltanat mücadeleleri, Hiper Yayın.
- Ebû’l-Ferec (1987). Tarih, C. I, Çev: Ö. R. Doğrul, Türk Tarih Kurumu Yayınları.
- el- Bundari (1999). Zübdetü’n -nusra ve nuhbetü’l usra (Irak ve Horasan Selçukluları tarihi), Çev: K. Burslan, Türk Tarih Kurumu Yayınları.
- er- Ravendi (1999). Râatü’s-sudûr ve ayetü’s-sürûr (gönüllerin rahatı ve sevinç alâmeti), C. 2, Türk Tarih Kurumu Yayınları.
- Göksu, E. (2019), Selçuklular Muhteşem Çağın Mütevazi Çocukları, Kronik Kitap Yayınevi.
- İbn Kesîr (1995). el-Bidaye ve’n-nihaye (Büyük İslam Tarihi), C. XII, (Çev: M. Keskin) Çağrı Yayınları.
- İbnü’l Esîr (1987). el-Kâmil fit’t-tarih, (Çev: A. Özaydın), C.IX-X, Bahar Yayınları. Kafesoğlu, İ. (1953). Sultan Melikşah Devrinde Büyük Selçuklu İmparatorluğu, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları.
- Kafesoğlu, İ. (1997). Selçuklular, İslam Ansiklopedisi, C. X, 353-416, Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.
- Kafesoğlu, İ. (2010). Selçuk'un Oğulları ve Torunları, Türkiyat Mecmuası, 13 (0), 117-130. Kılınççeker, Ö. (2021). Büyük Selçuklu Sultanı Berkyaruk Dönemi Saltanat Mücadeleleri. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 18 (1), 606-629.
- Köymen, M. A. (1993). Selçuklular Devri Türk tarihi, Türk Tarih Kurumu Yayınları.
- Köymen, M. A. (1995). Alparslan ve Zamanı, Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.
- Merçil, E. (1989). Kirman Selçukluları, Türk Tarih Kurumu Yayınları.
- Müneccimbaşı, Ahmet b Lütfullah, (2000). Camiu’d-Düvel, yay. Ali Öngül, Akademi Kitabevi, İzmir.
- Özaydın, A. (1990). Muhammed Tapar Devri Selçuklu Tarihi (498-551/1105-1118), Türk Tarih Kurumu Yayınları.
- Özaydın, A. (1992). Berkyaruk, Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C. III, 514-516.
- Râvendî, Muhammed b. Ali b. Süleyman, (1957). Rahatu’s-Sudûr ve Ayetü’s-Surur, trc. Ahmed Ates, T. T. K. Basımevi, Ankara.
- Reşidü’d-Din, (1960). Cami’ut-Tevarih, nşr. Ahmed Ates, T. T. K. Basımevi, Ankara.
- Sümer, F. (1991). Arslan Argun, Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedi, C. III, 399-400. Sevim, A. (1983). Suriye ve Filistin Selçukluları Tarihi, Türk Tarih Kurumu Yayınları. Sevim, A. (1990). Ünlü Selçuklu komutanları, Türk Tarih Kurumu Yayınları.
- Sevim, A. (1993). Anadolu’nun Fethi, (Selçuklular Dönemi), Türk Tarih Kurumu Yayınları. Sevim, A ve Merçil, E. (1995) Selçuklu Devletleri Tarihi- Siyaset, Teşkilât, Kültür, Türk Kurumu Yayınları. Turan, O. (1998). Selçuklular tarihi ve Türk İslam medeniyeti, Boğaziçi Yayınları.
- Turan, O. (1999). Selçuklular Zamanında Türkiye, Boğaziçi Yayınları.
- Urfalı Mateos (1987). Vekayinamesi (952-1136) ve Papaz Grigor’un Zeyli (1136-1162), Çev: H.D. Andreasyan, Türk Tarih Kurumu Yayınları.
- Yazar, Nurullah (2007). Selçuklu Devleti’nde İsyanlar, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
- Yazar, Nurullah (2011). Melikşah’ın Ölümünden Sonra Terken Hatun’un Oğlu Mahmud’u Sultan Yapma Çabaları, Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, C.10, S.20, 212-239.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Araştırma Makaleleri |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 15 Kasım 2021 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2021 Sayı: 2 |
- Makale Dosyaları
Orta Doğu ve Orta Asya Kafkaslar Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi (ODAK), multidisipliner bir yaklaşımla Orta Doğu, Orta Asya ve Kafkaslar bölgesindeki araştırmaları kapsayan hakemli bir dergidir. ODAK, çeşitli disiplinlerden gelen bilim insanları ve araştırmacıları bir araya getirerek bu zengin coğrafyanın kültürel, sosyal, ekonomik ve politik dinamiklerini anlamaya yönelik araştırmaları teşvik eder.
Dergi, Türkçe, İngilizce, Farsça ve Azerbaycan Türkçesi gibi dillerde yayınlanan orijinal araştırma makalelerine, derlemelere, incelemelere ve kavramsal çalışmalara yer verir. ODAK, yüksek akademik standartlara sahip olan ve uluslararası alanda tanınan bir yayın organı olup, disiplinlerarası bir platform sunarak farklı bilim alanlarının birleştiği ve etkileşimde bulunduğu bir ortam sağlar.
ODAK, Orta Doğu, Orta Asya ve Kafkaslar bölgesindeki bilimsel araştırmaların yaygınlaşmasını ve bu coğrafyanın kültürel, sosyal ve ekonomik gelişimine katkıda bulunmayı amaçlamaktadır. Dergi, akademik topluluğun yanı sıra politika yapıcıları, araştırmacılar, uzmanlar ve ilgilenen herkes için önemli bir bilgi kaynağı olmayı hedefler.
ODAK dergisi, kaliteli ve yenilikçi araştırmaları destekleyerek Orta Doğu, Orta Asya ve Kafkaslar bölgesinin derinliklerine ışık tutmayı ve bu coğrafyanın geleceğine iz bırakmayı amaçlayan bir yayındır.