AZƏRBAYCAN RUHANİLİYİNDƏ ŞUŞADAKI MƏSCİDLƏRİN VƏ İMANLI İNSANLARIN YERİ. (“QARABAĞNAMƏLƏR” əsasında)

Yıl 2022, Sayı: 1, 1 - 20, 15.05.2022

əziz Boran

Öz

Şübhəsiz ki, bu məsələdə xanlığın yaradıcısı və onunla birlikdə olan şəxslərin həyata baxışları, iman sahibi olmaları, yaşam prinsipləri, dinə və onun əsas ehkamlarına olan münasıbətləri mühüm rol oynamışdır. ”Qarabağnamələr”də yazıldığına görə bu xanlığın əsasını qoyan qədim türk tayfalarından olan sarıcalı Pənahəli xan və onun övladları, “ Vətəni sevmək də imandandır “ əxlaqına sahib olan el və obaları (1,33) davranış və yaşamlarında, hətta haqq dünyasına qovuşduqda halallıq prinsipinə əməl etmişlər. Mənbələrdə göstərilir ki, Pənahəli xan Şirazda “...allahın rəhmətinə” getdikdən sonra nəşini böyük hörmətlə gətirib vəsiyyətinə görə əsasını qoyduğu Bayat, Şahbulaq qalası və ya Şuşa şəhərində deyil, Ağdamda İmarət adlanan yerdə dəfn etmişdilər. Bunun səbəblərindən bəhs edərkən “Qarabağnamələr”də yazılır ki, “Mərhum Pənahəli xan az bir müddət Kərim xanın paytaxtı olan Şirazda qaldıqdan sonra əcəli çatıb Şirazda allahın rəhmətinə getdi. Vəsiyyətinə əsasən onun cənazəsini böyük hörmətlə Qarabağa gətirib, indi Ağdam adı ilə məşhur olan, özünün halal mülkündə dəfn etdilər. Allah ona rəhmət eləsin” .

Anahtar Kelimeler

Qarabağnamələr, AZƏRBAYCAN RUHANİLİYİNDƏ, Boran Əziz, Cavanşir

Kaynakça

• 1. Mirzə Adıgözəl bəy. ”Qarabağnamə” Qarabağnamələr. s.6-102. Birinci kitab. Tərtib edəni və çapa hazırlayanı Tarix elmləri namizədi A.Fərzəliyev.B.,1989,Yazıçı,192 s.
• 2. Mirzə Camal Cavanşir Qarabaği “Qarabağ tarixi”. Qarabağnamələr .s.104-148. Birinci kitab. B.,1989. Yazıçı, 192s.
• 3. Əhməd bəy Cavanşir. ”Qarabağ xanlığının 1747-1805-ci illərdə siyasi vəziyyətinə dair”.Qarabağnamələr. s.103-183. Birinci kitab. B.,1989.Yazıçı,192s.
• 4. Mirzə Yusif Qarabaği. ”Tarixi-safi” (Ön söz Ə. Hüseynzadənindir. Farscadan tərcümə, şərhlər N.Axundovdur.) Qarabağnamələr. İkinci kitab.s.6-92. Tərtib edəni və çapa hazırlayanı professor N.Axundov. B., 1991, Yazıçı, 450 s.
• 5. Mir Mehdi Xəzani. ”Kitabi-tarixi Qarabağ” (Müqəddimə və şərhlər A.Fərzəliyevindir. Transliterasiya A.Fərzəliyev və A.Ramazanovundur.) Qarabağnamələr. İkinci kitab.s.94-202. B., 1991. Yazıçı, 450 s.
• 6. Rzaqulu bəy Mirzə Camal oğlu. “Pənah xan və İbrahim xanın Qarabağda hakimiyyətləri və o zamanın hadisələri” (Ön söz farscadan tərcümə və şərhlər N.Axundovundur.) Qarabağnamələr. İkinci kitab. s.204-246. B., 1991.Yazıçı, 450 s.
• 7. Mirzə Rəhim Fəna. ”Tarixi-cədidi-Qarabağ” (Ön söz N.Axundovundur. Transliterasiya A.Ramazanovundur). Qarabağnamələr. İkinci kitab. s.248-268.B.,1991.Yazıçı,450 s.
• 8. Baharlı. ”Əhvalati-Qarabağ”. (Ön söz və transliterasiya N.Axundovundur.) Qarabağnamələr. İkinci kitab. s.270-308.B., 1991.Yazıçı, 450 s.
• 9. Həsən İxfa Əlizadə. ”Şuşa şəhərinin tarixi”. (Ön söz, transliterasiya N.Axundovundur.) Qarabağnamələr. İkinci kitab. s.310-348. B.,1991. Yazıçı,450 s.
• 10. Həsənəli Qaradaği “Qarabağ vilayətinin qədim və cədid keyfiyyət və övzaları” (Ön söz, transliterasiya N.Axundövundur.) Qarabağnamələr. İkinci kitab.s.350-348. B,1991. Yazıçı, 450 s.
• 11. Hüseynli R. Azərbaycan ruhaniliyi (Xanlıqlar çağından sovet işğalınadək olan dövrdə). B.,2002.Kür, -266 s.
• 12. Bayramlı Z. XVI-XVII yüzıllarda Karabağın etno-politik durumu. Tarihin peşinde.//Uluslararası Tarih ve sosial Araşdırmalar dergisi,Konya,ekim2012,sayı 8, s.292-302.