İSLAMİYET ÖNCESİ TÜRKLERİN İSTANBUL’A YÖNELİK SEFERLERİ VE BİZANSLA MÜNASEBETLERİ

Yıl 2022, Sayı: 1, 1 - 20, 15.05.2022

Gül Bezci

Öz

İstanbul, M.Ö.7. yüzyılda Bizans adıyla bir Yunan sömürgesi olarak kurulmuştur. M.S.324 tarihinde ise Konstantin tarafından Konstantinopolis olarak yeniden inşa edilmiştir. M.S.330 da Doğu Romanın başkenti olan İstanbul, yaklaşık bin yıl ayakta kalmıştır. Tarih boyunca stratejik öneme sahip olması dolayısıyla her milletin almak istediği bir yer olmuştur.
İstanbul, tarihi dokusu, dini yapısı, stratejik ve politik konumundan ötürü tarih sürecinde defalarca farklı gruplar tarafından kuşatılmıştır. Batı Hıristiyan dünyası tarafından güçlü surlarla çevrili olması ve sağlam yapılarla örülü olması sayesinde kolayca ele geçirilememiştir.
Türk ve İslam Tarihi açısından İstanbul’un fethi büyük önem taşımaktadır. Fethetmek için Bizans’ın hakim olduğu bu topraklara çeşitli zamanlarda Türkler akınlar düzenlemiştir. Bizans ile ilişkiler hususunda zaman zaman itilaf etmişler, nihayetinde şehri kuşatmak için mücadeleye girmişlerdir. Çalışmamızda Bizans’ın Hunlar, Avarlar, Bulgarlar, Hazarlar ve Peçeneklerle olan münasebetleri incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

İstanbul, Bizans, Türk, Hun, Avar, Bulgar, Hazar, Peçenekler

Kaynakça

• AHMETBEYOĞLU Ali (2001), Avrupa Hun İmparatorluğu, TTK Yay., Ankara.
• BAHAR Hasan (2011), Roma ve Bizans Tarihi, Kömen Yayınları, Konya.
• BAILLY A. (2006), Bizans İmparatorluğu Tarihi, (Çev. Haluk Şaman), İstanbul.
• Baron Jöseph Van Hammer (1981), Albert Gabriel, Fatih Sultan Mehmet, (Çev. Şevket Rado), İstanbul.
• Baron Jöseph Van Hammer (1983), Osmanlı Devleti Tarihi, C.II, (Çev. Mehmet Ata), İstanbul.
• BAŞTAV Şerif (2002), “Avrupa Hunları”, Türkler Ansiklopedisi, C. I., Yeni Türkiye Yay., Ankara.
• CAFEROĞLU Ahmet (1968), Eski Uygur Sözlüğü, İstanbul.
• ÇAPAN Fatma (2013), Balkanlarda Bizans Türk İlişkileri, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Elazığ.
• DEMİRKENT Işın (2004), Nıketas Khoniates’in Hıstoria’sı (1195-1206) İstanbul’un Haçlılar Tarafından Zaptı ve Yağmalanması, Dünya Yayıncılık, İstanbul.
• DEMİRKENT, Işın (2005), 14. Yüzyıla Kadar Balkan Yarımadasında Bizans Hakimiyeti, Bizans Tarihi Yazıları, Makaleler, Bildiriler, İncelemeler, Dünya Yay., İstanbul.
• FEHER Geza (1999), Bulgar Türkleri Tarihi, TTK, Ankara. GRENARD Fernand (1992), Asyanın Yükselişi ve Düşüşü, (Çev. Orhan YÜKSEL), MEB, İstanbul. GÜÇLÜAY Sezgin, ÇAPAN -Fatma (2011), Peçenek-Bizans Siyasi İlişkileri, Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi, S.192, İstanbul.
• GÜLEM Mustafa (2015), Doğu Roma (Bizans) İmparatorluğu’nun Dış Politikası (Erken Bizans Dönemi (330-718)), Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Ana Bilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Sivas.
• GÜNAY Umay Türkeş (2007), Türklerin Tarihi, Akçağ Yayınları, Ankara. GÜNDÜZ AHMET (2008),“İstanbul’un Osmanlılar Tarafından Fethi, Türk- İslam ve Avrupa Açısından Önemi”, Karadeniz Araştırmaları, Cilt: 5, Sayı: 17.
• HERAK Emıl (2002), “Avarlar: Etnik Yaradılış Tarihlerine Bir Bakış’’, Türkler Ansiklopedisi, C. II, Yeni Türkiye Yay., Ankara.
• İbn-i Havkal (1345), Suretü’l-Arz, (Çev. Cafer Şiar), Tahran.
• KAFALI Mustafa (1998), Anadolu'nun Fethi ve Türkleşmesi, Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yay., Ankara.
• KAFESOĞLU İbrahim (1985), “Bulgarların Kökeni”, Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü, Ankara.
• KAFESOĞLU İbrahim (1993), Türk Milli Kültürü, Boğaziçi Yayınları, 10. Baskı, İstanbul. KALELİ Emrullah (2011), Haçlı Seferleri Zamanında Bizans ve Batılılar (1096-1204), Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı, Doktora Tezi, Isparta.
• KURAT Akdes Nimet (2005), “Peçenekler”, İslam Ansiklopedisi, C.9, Ankara. KURAT Akdes Nimet (1992), IV. ve XVIII. Yüzyıllarda Karadeniz’in Kuzeyindeki Türk Kavimleri ve Devletleri, Murat Kitabevi Yay. 2. Baskı, Ankara.
• KÜRKÇÜOĞLU Erol (2020), Türklerin Siyasi Tarihi, Bilge Yayıncılık, İstanbul.
• KMOSKO Michael (1935), “Araplar ve Hazarlar”, TM, III, İstanbul.
• LAMB Harold (2011), Bir İmparatorluğun Doğuşu Konstantinapol, (Çev. İbrahim Şener- Nesrin Conker), İlgi Kültür Sanat Yayıncılık, İstanbul.
• MANGALTEPE İsmail (2008), “VI.Yüzyılın İkinci Yarısında Avar- Bizans Münasebetleri’’, (Prof.Dr. Işın Demirkent Anısına), Dünya Yay., İstanbul. MANGALTEPE İsmail (2009), Bizans Kaynaklarında Türkler, Doğu Kütüphanesi Yay., İstanbul.
• RASONYİ Laszlo (1984), Tuna Köprüleri, Türk Kültürü Araştırma Enstitüsü Yay., Ankara.
• ORKUN Namık (1933), Attila ve Oğulları, Remzi Kitaphanesi Yayınları, İstanbul.
• ORKUN Hüseyin Namık Orkun (1938), Türk Tarihinin Bizans Kaynakları, Ankara.
• OSTROGORSKY G. (1981), Bizans Devleti Tarihi, (Türkçeleştiren; Işıltan, F.),Türk Tarih Kurumu Yay. Ankara.
• ÖGEL Bahaeddin, (1981), Büyük Hun İmparatorluğu Tarihi, C. I, Ankara.
• PROKOPİOS (2011), Bizans’ın Gizli Tarihi, (Çev. Orhan DURU), Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul. SÜLEYMANOVA Sevda A.( 2002), “Kafkasya ve Avarlar’’, Türkler Ansiklopedisi, C. II., Yeni Türkiye Yay., Ankara.
• SÜMER Faruk (2006), “Peçenekler”, Türk Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C.9, Ankara.
• TAŞAĞIL Ahmet (1998), Gök-Türkler, TTK Yay., Ankara. TOGAN Zeki Velidi (1964), “Hazarlar’’, İslam Ansiklopedisi, M.E.B. Yay., İstanbul.
• TOGAN Zeki Velidi (1992), Oğuz Destanı, İstanbul.
• TOLAN Ömer (2014), “Avrupa Hunlarında Devlet Teşkilatı ve Sosyo-Ekonomik Yapı”, Tarih Okulu Dergisi (TOD), S. 20, İzmir.
• TURAN Osman (1981) Türk Cihan Hakimiyeti Mefkuresi Tarihi, C.I-II, Nakışlar Yay., İstanbul.
• UYDU YÜCEL Mualla (2002), “Hazar Hakanlığı’’, Türkler Ansiklopedisi, C. II., Yeni Türkiye Yay., Ankara.
• UYDU YÜCEL Mualla (2002), “Balkanlar’da Peçenekler”, Türkler, C.2, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara.
• ÜREN Umut (2013), “Büyük Bulgar Devleti’’, Doğu Avrupa Türk Tarihi, Kitabevi, İstanbul.
• VASILIEV A. A., (1943), Bizans İmparatorluğu Tarihi I, Çev. Arif Müfid MANSEL, Ankara.
• Yusuf Behçet (1339), İstanbul’u Muhasara Eden Türkler, Darülfünun Edebiyat Fakültesi Dergisi, Sayı 2-3.