İBRAHİM ANLAŞMALARI’NIN ORTADOĞU BÖLGESEL BARIŞINA ETKİLERİ

Yıl 2023, Cilt: 3 Sayı: 2, 1 - 17, 30.12.2023

Kemal Başak

Öz

2020 yılı son çeyreğinde İsrail, Birleşik Arap Emirlikleri, Bahreyn, Sudan ve Fas arasında İbrahim Anlaşmaları olarak da bilinen bir dizi anlaşma imzalanmıştır. Bu anlaşmalar, bazı kesimlerce Ortadoğu'daki siyasi ve ekonomik ilişkilerde bir dönüm noktası olarak kabul edilmekle birlikte bazı kesimlerce de tepkiyle karşılanmıştır. Bu makalede, İbrahim Anlaşmalarının arka planını, içeriğini ve sonuçlarını ele alarak bu anlaşmaların kime ne kazandırdığını, Ortadoğu’da yıllardır devam eden Arap-İsrail anlaşmazlığının çözümüne bir katkı sağlayıp sağlamayacağı, İsrail-Filistin sorununa etkileri, diğer Arap ülkelerinin bu gelişmeye katılıp katılmayacağı ve bu çerçevede bu anlaşmanın kapsamının genişleyerek bir barış ortamı yaratıp yaratmayacağı realist yaklaşımla incelenmiştir. Ortadoğu’da güç dengesinin değişimi ile bu anlaşmaların etkisinin azaldığı, yeni ittifakların oluştuğu, Filistin meselesine çözüm getirmediği, Arap-İsrail çatışmalarını nispeten azalttığı ancak beklenen genişleme ve katılımın olmadığı sonucuna varılmış, bunların nedenleri sıralanmıştır. Çin’in Ortadoğu güç denklemine ilave olmasının uzun vadede yaratacağı etkilerin araştırılmasının literatüre değerli katkılar sağlayacağı tespit edilmiştir.

ABSTRACT
In the last quarter of 2020, a series of agreements were signed between Israel, the United Arab Emirates, Bahrain, Sudan, and Morocco, known as the Abraham Accords. While some consider these agreements as a turning point in the political and economic relations in the Middle East, others have reacted with criticism. In this article, the background, content, and consequences of the Abraham Accords are examined from a realist approach, analyzing who benefited from these agreements, whether they contribute to the resolution of the Arab-Israeli conflict that has been ongoing for years in the Middle East, their impact on the Israel-Palestine issue, whether other Arab countries will join this development, and whether these agreements will create a peace environment by expanding their scope. It is concluded that with the changing balance of power in the Middle East, the impact of these agreements has decreased, new alliances have formed, and they have not resolved the Palestinian issue. While these agreements have relatively reduced Arab-Israeli conflicts, the expected expansion and participation have not materialized, and the reasons for this are listed. It is also determined that researching the long-term effects of China's addition to the Middle East power equation would be a valuable contribution to the literature.

Anahtar Kelimeler

İbrahim Anlaşmaları, Filistin, Güç Dengesi, Realizm, Çin Grand Stratejisi., Abraham Accords, Palestine, Balance of Power, Realism, China

Etik Beyan

Bu çalışmanın tüm yazarları, araştırmanın dürüstlüğü ve bilimsel ilkeleri koruma konusundaki yükümlülüklerini kabul etmektedir. Bu makalede sunulan veriler, literatür taramaları ve sonuçlar, titiz araştırma ve doğru bilgi sunma amacıyla kaynak gösterilerek derlenmiştir. Araştırma sürecindeki veri toplama, analiz ve yorumlama adımları bilimsel standartlara uygunluk gözetilerek gerçekleştirilmiştir. Tüm kaynaklar ve alıntılar, uygun biçimde atıf yapılarak belirtilmiştir. Ayrıca, bu makalede yer alan verilerin kullanımında, insanlar veya kurumlar üzerinde herhangi bir yanlış veya haksız öneri veya sonuç çıkarma amacı bulunmamaktadır. Makalede ifade edilen düşünceler ve görüşler, yazarların kişisel yaklaşımlarını yansıtmakta olup editoryal bir görüşü yansıtmayabilir. Çalışmada adı geçen herhangi bir kurum, kuruluş veya kişilerle ilişkili bir çıkar çatışması bulunmamaktadır. Herhangi bir mali destek veya maddi katkı bu çalışma için açıklanmamıştır. Bu etik beyan, makalenin doğruluğunu ve bütünlüğünü sağlamak amacıyla sunulmuştur.

Kaynakça

• İnternet Kaynakları:
• 1. ABD Resmi İnternet Sitesi. (2023, 6 Mart). İbrahim Anlaşmaları Deklarasyonu. [PDF Dosyası] https://www.state.gov/wp-content/uploads/2020/10/Abraham-Accords-signed-FINAL-15-Sept-2020-508-1.pdf
• 2. ABD Resmi İnternet Sitesi. (2023, 6 Mart). İbrahim Anlaşmaları Barış Antlaşması: Birleşik Arap Emirlikleri ve İsrail Devleti Arasında Tam Normalleşme, Diplomatik İlişkiler ve Barış Antlaşması. [PDF Dosyası] https://www.state.gov/wp-content/uploads/2020/09/UAE_Israel-treaty-signed-FINAL-15-Sept-2020-508.pdf
• 3. ABD Resmi İnternet Sitesi. (2023, 6 Mart). İbrahim Anlaşmaları: Barış, İşbirliği ve Yapıcı Diplomatik ve Dostane İlişkilerin Bildirisi. [PDF Dosyası] https://www.state.gov/wp-content/uploads/2020/09/Bahrain_Israel-Agreement-signed-FINAL-15-Sept-2020-508.pdf
• 4. ABD Resmi İnternet Sitesi. (2023, 6 Mart). İbrahim Anlaşmaları Deklarasyonu, “Sudan Katılımı Belgesi”. [PDF Dosyası] https://www.state.gov/wp-content/uploads/2021/01/Sudan-AA.pdf
• 5. ABD Resmi İnternet Sitesi. (2023, 6 Mart). İbrahim Anlaşmaları, “Fas – İsrail – ABD Ortak Deklarasyon Metni”. [PDF Dosyası] https://www.state.gov/wp-content/uploads/2021/01/Joint-Declaration-US-Morrocco-Israel.pdf
• 6. Anadolu Ajansı. (2023, 2 Mayıs). İkinci Yılında İbrahim Anlaşmaları ve Gelinen Nokta. https://www.aa.com.tr/tr/analiz/ikinci-yilinda-abraham-anlasmalari-ve-gelinen-nokta/2691849
• 7. Euronews. (2023, 3 Mayıs). İsrail Başbakanı: BAE ile anlaştık, Batı Şeria'yı ilhak girişimini geçici olarak askıya aldık. https://tr.euronews.com/2020/08/13/israil-basbakan-bae-ile-anlast-k-bat-seria-y-ilhak-girisimini-gecici-olarak-ask-ya-ald-k
• 8. Haaretz Gazetesi. (2023, 12 Nisan). Trump's Abraham Accords: Israel's Peace for the Price of Occupation. https://www.haaretz.com/opinion/.premium-trump-s-abraham-accords-israel-s-peace-for-the-price-of-occupation-1.9198354
• 9. Şarkül Avsat Haber Sitesi. (2023, 9 Mayıs). Sudan İbrahim Anlaşmasına katıldı. https://turkish.aawsat.com/home/article/2727226/sudan-i%CC%87brahim-anla%C5%9Fmas%C4%B1%E2%80%99na-kat%C4%B1ld%C4%B1
• 10. The Times of İsrael. (2023, 12 Nisan). Abraham Accords bring real benefits but they won't solve the Palestinian issue. https://www.timesofisrael.com/abraham-accords-bring-real-benefits-but-they-wont-solve-the-palestinian-issue/
• Araştırma/İnceleme Kaynakları:
• 1. Arjantin, A., & Arjantin, V. (2023). Abraham Anlaşmaları ve İsrail-BAE normalleşmesi. Chatham House – Uluslararası İlişkiler Düşünce Kuruluşu. Erişim tarihi: 15 Nisan 2023.
• 2. Cafıero, G., Albayrakoğlu, E., & Şahin, M. F. (Tercüme). (2020). İbrahim Anlaşmasının Jeopolitik Sonuçları. Diplomatik İlişkiler ve Politik Araştırmalar Merkezi (Dipam). https://dipam.org/rapor-ibrahim-anlasmasinin-jeopolitik-sonuclari/ Erişim tarihi: 26 Nisan 2023.
• 3. Şahin, G., & Güzel, S. (2021). Ortadoğu Güvenliğinde Yeni Açılımlar Ve İbrahim Antlaşması. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 34(1), https://doi.org/10.20875/makusobed.951573 Erişim tarihi: 12 Nisan 2023.
• 4. Oruç, H. (2023). İbrahim Anlaşması ve Sözde Normalleşmenin Filistin Meselesine Etkisi. Gazete Birlik. https://www.gazetebirlik.com/yazarlar/ibrahim-anlasmasinin-filistin-meselesine-etkisi/ Erişim tarihi: 12 Nisan 2023.
• 5. Akdoğan, İ., Uğuş, M., & Yılmaz, M. M. (2021). Gerçekliğin Yeniden İnşası: Arap-İsrail Normalleşmesinin Ortadoğu Basınında Çerçevelenmesi. Türkiye Ortadoğu Çalışmaları Dergisi, 8(1), s.93.
• 6. Sarı, İ. (2023). Çin’in Ortadoğu’da Yeni Grand Stratejisi. Ortadoğu Araştırmaları Merkezi (ORSAM), 14(124), s.14-17.
• 7. Bayrak, P. (2021). Abraham Accords: Palestine issue should be addressed for a peaceful Middle East. Cappadocia Journal of Area Studies (CJAS), 3(1), s.104-115. http://dx.doi.org/10.38154/cjas.4 Erişim tarihi: 12 Nisan 2023.