Sovyet Rusya’nın Mısır Üzerinden Ortadoğu’ya Girişi

Yıl 2010, Cilt: 7 Sayı: 1, 119 - 144, 01.12.2010

Ömer Osman Umar Turgay Murat

Öz

Ortadoğu Bölgesi tarih boyunca coğrafi ve stratejik öneminden dolayı büyük güçler arasında bir mücadele alanı olmuştur. Bu çalışmada; büyük güçlerden Sovyet Rusya’nın Mısır üzerinden Ortadoğu bölgesine girişini araştırmaya çalıştık. Birinci Dünya Savaşı sonrası Ortadoğu bölgesinde İngiltere ve Fransa idarelerinde manda yönetimleri kuruldu. İkinci Dünya Savaşı sonrası İngiltere ve Fransa bölgeden çekilince ortaya çıkan boşluğu Sovyet Rusya ve Amerika doldurmaya çalıştılar. Ortadoğu bölgesi üzerinde ortaya çıkan Arap-İsrail savaşları, Bağdat Paktı ve Süveyş Krizi gibi gelişmeler sırasında Sovyet Rusya Mısır yanında yer alırken, Amerika’nın da İsrail yanında yer alması bölgedeki kamplaşma ve mücadeleyi arttırdı. Sovyet Rusya bu olaylar esnasında Mısır’ı desteklemek suretiyle Mısır üzerinden Ortadoğu bölgesine yayıldı. Sovyet Rusya ve Amerika Ortadoğu bölgesindeki devletleri silahlandırarak kendi ekonomilerini geliştirdiler. Enver Sedat’ın Mısır’da iktidara gelmesinden sonra Camp David Antlaşması’nın imzalanması sonrası Sovyet Rusya Mısır ilişkileri bozuldu ve Mısır, Amerika yanında yer aldı.

Anahtar Kelimeler

Mısır, Sovyet Rusya, Amerika, Ortadoğu, İsrail

The Soviet Russian’s Entry To The Middle East By The Way Of Egypt

Öz

The Middle East had become an area of struggle among the Super Powers because of its strategic and geographic significance. In this study, we have tried to investigate the Soviet Russia’s entry ,as one of the Supper Powers, to the Middle East Regions by the way of Egypt.. Mandate goverments under England and France have been established in the Middle East Region after the First World War. The Soviet Russia and the America have tried to fill in the gap occured due to the England and France’s withdrawal from the Region after the Second World War. The American’s taking part in the Israil whereas the Soviet Russian’s taking part in the Egypt has increased the struggle and forming cliques in the Region during the events such as Arap-Israil Wars on the Middle East Region, the Baghdad Pact and the Suez Crisis. During these events, the Soviet Russia, supporting the Egypt has spreaded out the Middle East by the way of Egypt. The Soviet Russia and the America have improved their economies by selling weopons to the Middle East States. The relationships between the Soviet Russia and the Egypt have deteriorated, and the Egypt has taken part in American’s sides after Mr. Enver Sedat’s coming to power in Egypt and the signing of the Camp David’s agreement.

Anahtar Kelimeler

Egypt, Soviet Russia, America, the Middle East, İsrail.

Kaynakça

• BCA, Fon Kodu:030 01, Kutu No:5, Dosya No:27, Belge No:23.
• BCA, Fon Kodu:030 01, Kutu No:35, Dosya No:215, Belge No:10.
• BCA, Fon Kodu:030 01, Kutu No:40, Dosya No:236, Belge No:14.
• BCA, Fon Kodu:030 01, Kutu No:40, Dosya no:236, Belge No:12.
• BCA, Fon Kodu :030 01, Kutu No:68, Dosya No:43, Belge No:6.
• BCA, Fon Kodu:030 01, Kutu No:69, Dosya No:433, Belge No:1.
• BCA, Fon Kodu:030 01, Kutu No:111, Dosya No:701, Belge No:6.
• BCA, Fon Kodu:030 01, Kutu No:131, Dosya No:850, Belge No:2.
• BCA, Fon Kodu:030 01, Kutu No:122, Dosya No:824, Belge No:8.
• BCA, Fon Kodu:030 01, Kutu No:127, Dosya No:824, Belge No:8.
• BCA, Fon Kodu:030 01, Kutu No:127, Dosya No:825, Belge No:1.
• TBMM Zabıt Ceridesi, C.15, İçtima:3, Yirmi İkinci İnikat, 28.12.1956.
• TBMM Zabıt Ceridesi, C.X, İçtima:3, Kırkaltıncı İnikat, 25.02.1957.
• TBMM Zabıt Ceridesi, C.XI, İçtima:1, Kırk altıncı İnikat, 25.11.1958.
• Cumhuriyet Gazetesi, 25 Ağustos 1956.
• Cumhuriyet Gazetesi, 6 Kasım 1956.
• Cumhuriyet Gazetesi, 22 Kasım 1956.
• Cumhuriyet Gazetesi, 12 Ekim, 1973.
• Halkçı Gazetesi, 24 Ocak 1955.
• Hürriyet Gazetesi, 14 Eylül 1956.
• Hürriyet Gazetesi, 2 Kasım 1956.
• Hürriyet Gazetesi, 7 Kasım 1956.
• Hürriyet Gazetesi, 15 Kasım 1956.
• AMİN, Samir, The Arap Nation, (Çev:Michael Pollis), London, 1983.
• ARI, Tayyar, Geçmişten Günümüze Ortadoğu, Bursa, 2008.
• ARMAOĞLU, Fahir, 20. Yüzyıl Siyasi Tarihi (1914-1990), Ankara, 1994.
• ARMAOĞLU, Fahir, Filistin Meselesi ve Arap İsrail Savaşları (1948-1988), Ankara, 1989.
• ATACAN, Fulya, “Otoriteryanizm Kıskacında Mısır”, Değişen Toplumlar Değişmeyen Siyaset: Ortadoğu, (Hazırlayan:Fulya Atacan), İstanbul, 2004.
• ATACAN, Fulya, “Otoriteryanizm Kıskacında Mısır”, Değişen Toplumlar Değişmeyen Siyaset: Ortadoğu, (Hazırlayan:Fulya Atacan), İstanbul, 2004.
• BEHBEHANİ, Hashim, S. H, The Soviet Union and Arab Nationalism (1917- 1966), New York, 1986.
• BİLGİN, Mustafa, Britain And Turkey İn The Middle East, New York, 2008.
• BİLL, James A, LEİDEN, Carl, Politics in the Middle East, Boston, 1984.
• BOZARSLAN, M Emin, Savaşan Lübnan, İstanbul, 1976.
• BRYSON, Thomas A., Alakatu’d-Diplumasiyyeti’l-Emerikiyye Maa’ş-Şarki’lEvsat Min 1784 İla 1975, Dımaşk, 1985.
• CAMBELL, John C., Defense Of The Middle East, New York, 1960.
• CANATAN, Yaşar, Türk-Irak Münasebetleri (1926-1958), Ankara, 1996.
• ÇANDAR, Cengiz, Direnen Filistin, İstanbul, 1976.
• ÇANDAR, Cengiz, Ortadoğu Çıkımazı, İstanbul, 1988.
• DAVİŞA, Adid, Arap Milliyetçiliği, (Çev: Lütfi Yalçın), İstanbul, 2004.
• GERGER, Haluk, ABD Ortadoğu Türkiye, İstanbul, 2006.
• GOLAN, Galia, Soviet Policies in the Middle East From Worl War Two to Gorbachev, Cambridge, 1991.
• GRAYSON, Benson Lee, Ortadoğu’da Sovyet Çıkarları ve Amerikan Tercihleri, (Çev:Harp Akademileri Yabe Başkanlığı), İstanbul, 1984.
• HALE, William, Türk Dış Politikası 1774-2000, (Çev:Petek Demir), İstanbul, 2003.
• HİLAL, Aliyüddin, Amerika Ve’l-Vahdetu’l-Arabiyyetu 1945-1982, Beyrut, 1989.
• HOLLİDAY, Fred, “The Cold War and the Third World”, The Cold War and the Middle East, (Edit: Yazid Sayigh and Avi Shlaim), Oxford, 1997.
• HUREWİTZ, J.C., Diplomacy İn The Near And Middle East, New York, 1987.
• HUVEYDİ, Emin, El-Askara Ve’l-Emn Fi Şarki’l-Evsat, Kahire 1991.
• KARAMAN, M. Lütfullah, Uluslararası İlişkiler Çıkmazında Filistin Sorunu, İstanbul, 1991.
• KÜRKÇÜOĞLU, Ömer E., Türkiye’nin Arap Ortadoğusuna Karşı Politikası, Ankara, 1972.
• MURAT, Turgay, Sovyetler Birliği’nin Ortadoğu Politikası (1945-1980), (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Elazığ, 2006.
• ÖZDAĞ, Ümit, Değişen Dünya Dengeleri ve Basra Körfezi Krizi, İstanbul, 1991.
• SANDER, Oral, Siyasi Tarih (1919-1990), Ankara, 1991.
• SANJİAN, Ara, Turkey And Her Arab Neighbours 1953-1958, Londra, 2001.
• SEVER, Ayşegül, “Bağımsızlıktan Bugüne Suriye Baas Partisi, Esad Dönemi ve Sonrası”, Değişen Toplumlar Değişmeyen Siyaset: Ortadoğu, (Yayına Hazırlayan: Fulya Atacan), İstanbul, 2004.
• UÇAROL, Rıfat, Siyasi Tarih (1789-1999), İstanbul, 2000.
• YAVUZ, Celalettin, Geçmişten Geleceğe Suriye-Türkiye İlişkileri, Ankara, 2005.