Kuruluşundan İkinci Dünya Savaşı Sonuna Kadar Mısır Siyasetinde Vafd Partisi

Yıl 2013, Cilt: 9 Sayı: 1, 159 - 173, 01.07.2013

Turgay Murat

Öz

Osmanlı İmparatorluğu’nun parçalandığı Birinci Dünya Savaşı’nın sonunda, Mısır’ı tamamen kendi kontrolü altına alan İngiltere, bu sürecin ardından Mısır’ın bağımsızlık umutlarını sürekli canlı tutarak, bu stratejik bölgeyi elinde tutmaya çalışmıştır. Biz bu çalışmamızda özellikle İngilizlere karşı bağımsızlık mücadelesinin öncülüğünü yapan Vafd Partisi’nin incelediğimiz dönem içerisinde İngilizlere karşı verdiği mücadeleyi anlatmaya çalıştık. Bu mücadele içerisinde Birinci Dünya Savaşı’nın ardından kendilerine verilen bağımsızlık sözünün yerine getirilmediğini gören Mısır halkının adeta liderliğine soyunan Vafd Partisi bu dönem içerisinde hem İngilizlere karşı ve hem de Mısır yönetimine karşı etkili bir mücadele göstermiştir. İngiltere ise, Vafd Partisi’nin bu mücadelesini engellemek amacıyla sürekli olarak, Kral ile arasını iyi tutarak Vafd Partisi’ne karşı Kral’ı sürekli olarak kışkırtan bir siyaset takip etmiştir. Bu konuda başarılı olan İngiltere, halkın büyük bir desteğini alan Vafd’a karşı bu siyasetini devam ettirememiş ve 1922’de Vafd Partisi’nin yoğun mücadelesi sonucunda Mısır’ın bağımsızlığını tanımıştır. Bu bağımsızlığa rağmen Mısır üzerindeki stratejik konumunu devam ettiren İngiltere, bir süre sonra Vafd Partisi’ni de kontrolü altına almayı başarmıştır. Böylece Vafd Partisi üzerinde de etkili olan İngiltere, 1952 Mısır devrimine kadar Mısır üzerindeki bu nüfuzunu devam ettirmiştir

Anahtar Kelimeler

Mısır, Vafd Partisi, Saad Zağlul, İngiltere, Bağımsızlık

Wafd Party In The Egypt Politics From The Foundation Until The End Of The Second World War

Öz

At the end of the First World War when the Ottoman Empire was expireed, England took Egypt under its control totally and tried to hold this strategic region in its hands by keeping the independence hopes of Egypt alive after this process. In this study, we tried to explain the Wafd Party leading the struggle of independence againist the English in this period. Wafd Party, which led the Egypt people in this period, saw that the promises for the independence was not kept after the First World War made an effective struggle againist both the English and Egypt administration. To prevent the struggle of Wafd Party, England got an well with the King and followed provoking politics continuously. England, which was successful in this point, could not continue this politics against Wafd Party that was supported greatly by the people and the independency of Egypt was recognized in 1922 as a result of the struggle of the Wafd Party. However, in spite of this independency, England continued its strategic position and succeeded to take the Wafd Party under its control, too. Thus, being influenced on the Wafd Party, England continued its influence on Egypt until the Egypt revolution in 1952.

Anahtar Kelimeler

Egypt, Wafd Party, Saad Zaglul, England, Independence

Kaynakça

• ARI, Tayyar, Geçmişten Günümüze Ortadoğu( Siyaset, Savaş ve Diplomasi), Bursa, 2008.
• ARMAOĞLU, Fahir, 20. Yüzyıl Siyasi Tarihi (1914–1980), C.I, Ankara, 1994.
• ARMAOĞLU, Fahir, Filistin Meselesi ve Arap – İsrail Savaşları (1948-1988), Ankara, 1989.
• ATACAN, Fulya, “Otoriteryanizm Kıskacında Mısır”, Değişen Toplumlar Değişmeyen Siyaset: Ortadoğu, (Yayına Hazırlayan: Fulya Atacan), İstanbul, 2004.
• BOTMAN, Selma, “The Liberal Age 1923–1952”, Egypt ( Modern Egypt From 1517 To The End Of The Twentieth Century), ( Edit: M.W. Daly), Cambridge University, 2008.
• CLEVELAND, L. William, Modern Ortadoğu Tarihi, ( Çev: Mehmet Harmancı ), İstanbul, 2008.
• ÇEÇEN, Anıl, “Arap Dünyasında Nasır Önderliği”, Avrasya Dosyası (Arap Dünyası Özel), C.6, S.1, Ankara, 2000.
• DAŞÇIOĞLU, Yılmaz,“Mısır”, Doğuştan Günümüze Büyük İslam Tarihi, C.13, İstanbul, 1993.
• DEĞERLİ, Esra Sarıkoyuncu, “Kendi Arşiv Belgeleriyle İngiltere’nin Ortadoğu Politikası”, Onbirinci Askeri Tarih Sempozyumu Bildirileri II, Genelkurmay Askeri Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Yayınları, Ankara, 2008.
• DUMAN, Sabit, Modern Ortadoğu’nun Oluşumu, İstanbul, 2010.
• GENÇOĞLU, Mustafa, İngiliz Hâkimiyetinde Mısır (1882- 1914), (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara, 1997.
• GİNAT, Rami, “Nasser and the Soviets”, Rethinking Nasserism ( Revolution and Historical Memory in Modern Egypt), ( Edit: Elie Podeh and Onn Winckler), Florida University, 2004.
• GOLDSCHMIDT JR. Arthur - DAVIDSON, Lawrence, Kısa Ortadoğu Tarihi,( Çev: Aydemir Güler), İstanbul, 2008.
• GÜLER, E. Zeynep, Arap Milliyetçiliği: Mısır ve Nasırcılık (Tahrir Meydanı’nda Korkuyu Yenmek), İstanbul, 2011
• HARARİ, Maurice, Government And Politics Of The Middle East, America, 1967.
• MANSFİELD, Peter, Mısır İhtilali ve Nasır, ( Çev: Ergün Tuncalı ), İstanbul, 1967.
• MCNAMARA, Robert, Britain, Nasser and the Balance of Power in the Middle East (1952–1967),University of Ireland, London, 2003.
• ŞEN, Sabahattin, Ortadoğu’da İdeolojik Bunalım ( Suriye Baas Partisi ve İdeolojisi), İstanbul, 2004.
• UÇAROL, Rıfat, Siyasi Tarih ( 1789–1999), İstanbul, 2000.
• YEŞİLBURSA, Behçet Kemal, Ortadoğu’da Soğuk Savaş ve Emperyalizm ( İngiltere- Amerika’nın Ortadoğu Savunma Projeleri ve Türkiye 1945 – 1955), İstanbul, 2007.
• YILMAZ, Türel, Uluslararası Politikada Ortadoğu (Birinci Dünya Savaşından 2000’e), Ankara, 2004.