Hz. Peygamber’in Müslüman Olmayanlarla Yardımlaşma ve Dayanışması

Yıl 2024, Sayı: 2, 11 - 30, 30.03.2024

Feridun Tekin

https://doi.org/10.5281/zenodo.10889505

Öz

Hz. Peygamber gayrimüslim bir çevrede doğmuş ve yine aynı çevrede yetişmiştir. Toplumsal hayatın gereği olarak farklı bireylerle aynı toplumu paylaşama hadisesi Resûlullah (s) zamanında bir hakikat olarak varlığını devam ettirmiştir. Resûlullah (s) nübüvveti boyunca farklı din ve inanca mensup insanlarla birlikte yaşamıştır. O gerek İslâm öncesi gerekse İslâm döneminde Müslüman olmayanlarla farklı vesilelerle irtibat halinde olmuştur. Hz. Peygamber İslâm’ı tebliğ ederken insanların zihinlerinde yerleşik olan din yerine İslâm’ı anlatırken, dönemin şartları da göz önüne alındığında, oldukça meşakkatli bir süreç geçirmiştir. Resûlullah (s) nübüvvet görevini icra ederken Müslüman olmayanlarla bazen bireysel bazen de toplumsal manada münasebet kurmuştur. O, değişik vesilelerle bu insanlarla yardımlaşama ve dayanışma içerisinde olmuştur. Başta amcası Ebû Talib olmak üzere toplumsal yardımlaşma ve dayanışma söz konusu olduğunda bu kesim ile etkileşim içerisinde olmuştur. Hz. Peygamber’in bu yaklaşımı insan olma erdeminin, bütün değerler üzerinde olduğunu göstermesi açısından önemli bir örneklik oluşturmuştur. Resûlullah (s) Müslüman bireylerle olduğu gayrimüslimlerle de farklı vesilelerle bir araya gelmek suretiyle değişik problemlerim çözümü için çözüm yolları aramıştır. İnsanların değişik dini anlayış ve görüşlere sahip olması aynı toplumu paylaşmaların engel olmamıştır. Hz. Peygamber’in yaşantısına bakıldığında insanların farklı görüş, inanç ve düşüncelere sahip olması bir arada yaşamaya engel teşkil etmemiştir. Çalışmamızda Hz. Peygamber’in örnekliğinden hareketle Müslüman olmayanlarla bir arada yaşama tecrübesine kısman değinmekle birlikte bir arada yaşamın bir gereği olarak insanların birbirine olan ihtiyaçları ve ihtiyaçlarına çözüm bulma adına aralarında gerçekleşen yardımlaşma ve dayanışma örneklerine değindik. Makalemizde çoğunlukla klasik İslam tarihi kaynaklarından istifade etmekle birlikte çağdaş bazı çalışmalardan da yararlandık.

Anahtar Kelimeler

İslam Tarihi, Hz. Peygamber, Yardımlaşma, Dauanışma, Müslüman

Kaynakça

• Arslantaş, Nuh, Hz. Muhammed Döneminde Yahudiler, İstanbul: Kuramer, 2016.
• Avcı, Casim. Son Peygamber Hz. Muhammed. İstanbul: İsam Yayınları, 2007.
• el-Belâzürî, Ebü'l-Abbas Ahmed b. Yahya b. Câbir, Fütuhu'l-Büldan, thk. Abdullah Enîs et-Tabbâ‘, Ömer Enis et-Tabbâ’, Beyrut: Müessesetü’l-Maârif, 1987.
• el-Belâzürî, Ebü'l-Abbas Ahmed b. Yahya b. Câbir, Ensâbû’l-eşrâf, thk. Süheyl Zekkâr, 13 Cilt. Beyrut: Dârü'l- Fikr,1997.
• Buhârî, Ebû Abdullah Muhammed b. İsmail, (el-Kütübü’s-sitte ve şüruhuha) Sahihü’l-Buhârî, fihrist. Bedreddin Çetiner, 2 Cilt. İstanbul: Çağrı Yayınları, 2. Basım, 1992.
• Çubukçu, Asri. “Sümâme b. Üsâl”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 38/131. İstanbul: TDV Yayınları, 2010.
• Diyarbekrî, Hüseyin b. Muhammed b. Hasan. Tarihü’l-hamis fî ahvâli enfesi nefis. 2 Cilt. Beyrut: Muessestu Şa'ban, ts.
• Fayda, Mustafa. “Velid b. Muğire”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 43/33-34. İstanbul: TDV Yayınları, 2013.
• Fığlalı, Ethem Ruhi. “Ebû Tâlib”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 10/237. İstanbul: TDV Yayınları, 1994.
• Halife b. Hayyat, Ebû Amr eş-Şeybânî, Tarihu Halife b. Hayyat. thk. Ekrem Ziyâ el-Ömerî, Riyad: Dâru Taybe, 2. Basım, 1985.
• Hamidullah, Muhammed. “Huneyn Gazvesi”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 28/376. İstanbul: TDV Yayınları, 1998.
• Hz. Peygamber’in savaşları ve savaş meydanları, çev. Salih Tuğ. İstanbul: Yağmur Yayınları, 3. Basım, 1981. İslâm Peygamberi, çev. Salih Tuğ, 2 Cilt. İstanbul: İrfan Yayınevi, 4. Basım, 1980.
• İbn Abdilber, Ebû Ömer Yusuf b. Abdillah b. Muhammed. ed-Dürer fi ihtisari’l-meğâzî ve’s siyer, thk. Dr. Şevki Zayyıf, Kahire: Dâru'l-Mearif, 1983.
• İbnü’d-Deyba’, Ebû Muhammed Vecîhüddîn Abdurrahman b. Ali. Hadaikü’l-envâr ve metâliü’l-esrâr fî sîreti’n-nebiyyi’l-Mustafini’l-Ahyâr, thk. Abdullah b. İbrâhim el-Ensârî. 3 Cilt. Mekke: Mektebetu'l-Mekkiyye, 1993.
• İbnü’l Esîr, Ebü’l-Hasen İzzuddîn Ali b. Muhammed, el-Kâmil fi't-tarih, thk. Ebi’l-Fida Abdullah el-Kadî, 11 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Kutubil İlmiyye, 1987.
• İbnü’l Esîr, Ebü’l-Hasen İzzuddîn Ali b. Muhammed, Üsdü’l-ğâbe fî ma’rifeti’s-sahâbe, thk. Ali Muhammed Muavviz v.dğr., 8 Cilt. Beyrut: Dârü'l-Kutubi'l-İlmiyye, 1996.
• İbn Hacer, Ebü’l-Fazl Şihabüddîn Ahmet b. Ali b. Muhammed el-Askalânî. el-İsâbe fi temyîzî’s-sahâbe. 7 Cilt. Beyrut: Dârü'l-Kutubi'l-İlmiyye, 1992.
• İbn Hişâm, Ebû Muhammed Abdulmelik. es-Sîretü’n-Nebeviyye, thk. Mustafa es-Sekkâ v. dğr., 4 cilt. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, ts.
• İbn İshâk, Muhammed b. İshâk. Sîret-i İbn İshâk, thk. Muhammed Hamidullah. Konya: Hayra Hizmet Vakfı, 2. Basım, 1981.
• İbn Kesîr, Ebü’l-Fidâ İmadüddîn İsmail b. Ömer. el-Bidâye ve’n-nihâye. thk. Abdullah b. Abdülmuhsin et-Türki, 21 Cilt. Cize: Dârü'l-Hicr, 1997.
• İbn Sa'd, Ebû Abdullah Muhammed, et-Tabakâtü’l-Kübrâ, thk. Muhammed Abdülkadir Ata. 9 Cilt. Beyrut: Dârü'l- Kutubi'l-İlmiyye,1990.
• Kapar, Mehmet Ali. “Safvân b. Ümeyye”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 35/486. İstanbul: TDV Yayınları, 2008.
• Köksal, Mustafa Asım. Peygamberler Peygamberi Hz. Muhammed ve İslâmiyet. 9 Cilt. İstanbul: Işık Yayınları, 3. Basım, 2010.
• Küçükaşçı, Mustafa Sabri. “Mut'im b. Adî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 31/401. İstanbul: TDV Yayınları, 2006.
• Önkal, Ahmet. “Hicret”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 27/459. İstanbul: TDV Yayınları, 1998.
• Özdemir, Serdar. Hz. Peygamber’in Seriyyeleri. Sakarya: Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 1996.
• Özek, Ali vd., Kur’ân-ı Kerim ve Meâli, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1993.
• Öztürk, Levent. “Necâşî Ashame”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 22/436 İstanbul: TDV Yayınları, 2006.
• Sarıçam, İbrahim, Hz. Muhammed ve Evrensel Mesajı. Ankara: DİB Yayınları, 7. Basım, 2012.
• Süheylî, Abdurrahmân b. Abdillah. er-Ravdü’l ünüf fî şerhi’sîreti’n-Nebeviyye li’bni Hişam. thk. Mecdî b. Mansur b. Seyyid el-Şûra, 4 Cilt. Beyrut: Dârü'l-Kutubi'l İlmiyye, 1997.
• Şulul, Kasım. Son Peygamber Hz. Muhammed’in Hayatı. İstanbul: Siyer Yayınları, 3. Basım, 2018.
• Taberî, Ebû Ca’fer Muhammed b. Cerîr. Tarihu’r-rusül ve’l-mülük. thk.Muhammed Ebü’l-Fazl İbrahim. 11 Cilt. Mısır: Dârü'l-Mearif, 2. Basım, 1968.
• Ünal, Yavuz. “Sürâka b. Mâlik”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 28/161. İstanbul: TDV Yayınları, 2010.
• Vâkıdî, Muhammed b. Ömer. Kitabu’l-meğâzî, thk. Marsden Jones, 3 Cilt. Beyrut: Alemü'l-Kütüb, 1984.
• Ya'kubî, İbn Vazıh Ahmed b. İshak b. Ca'fer. Tarihü'l-Ya’kubî, thk. Abdülemir Mehna, 2 Cilt. Beyrut, Şirketu al-A’alami, 2010.
• Zehebî, Ebû Abdullah Şemseddin Muhammed b. Ahmed b. Osman. Târihü’l-İslâm ve vefeyâtü’l-meşâhir ve’l-a’lâm. thk. Ömer Abdüsselâm Tedmürî, 53 Cilt. Beyrut: Dârü'l-Kitabi'l Arabî, 1987.
• Zubeyr, Urve b., Meğâzî Rasûlillah. thk. Dr. Muhammed Mustafa el-A’zamî, Riyad: Mektebetü't Terbiyeti'l-Arabî, 1981.