İbreli tomrukların traktörle kablo çekimi ile bölmeden çıkarılmasında birim zaman analizi

Yıl 2019, Cilt: 6 Sayı: 1, 47 - 58, 01.06.2019

İsmail Şafak , Mehmet Eker Mahir Erdem , İlhami Turan

https://doi.org/10.17568/ogmoad.451128

Cited By: 2

Öz

Odun ham maddesi üretimi birim fiyatlarının hassas şekilde hesaplanması, üretim birim zamanlarının doğruluğuna bağlıdır. Günümüzde üretim birim zamanları, iş-zaman etütleriyle elde edilen bazı değişkenlere bağlı olarak türetilmiş katsayıların kullanılmasıyla belirlenmektedir. Bu makale, bölmeden çıkarma tekniklerinden biri olan traktörle kablolu çekim işlerine ait birim zamanların belirlenmesi amacıyla hazırlanmıştır. Araştırmada kızılçam, karaçam, göknar ve sarıçam ağaç türlerinden elde edilen odun ham maddesinin traktöre bağlı kablo ile zeminde çekilerek bölmeden çıkarılması işlemi için çeşitli değişkenler dikkate alınarak iş-zaman analizleri yapılmıştır. Veriler, Adana, Bolu ve Kastamonu Orman Bölge Müdürlüklerinin programlı üretim sahalarından doğrudan zaman ölçme yöntemiyle elde edilmiştir. Araştırma sonucunda, tomrukların kablo çekimi ile bölmeden çıkarılmasında; parça sayısı, kablo uzunluğu, güzergâh eğimi ve yük miktarı değişkenleri dikkate alınarak metreküp başına insan çalışma zamanı ile makine çalışma zamanı ağaç türü bazında ayrı ayrı hesaplanmıştır. Nitekim kablo uzunluğunun 100 metre, güzergâh eğiminin %50 ve çekilen parça sayısının 5 adet olduğu bir ibreli traktörle kablolu çekim işleminde metreküp başına insan çalışma zamanı 21,26 dk/100, makine çalışma zamanı 17,60 dk/100 olarak saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Birim Zaman, İş Etüdü, Zaman Analizi, Kızılçam, Karaçam, Sarıçam, göknar

Time and motion analysis on cable skidding with agricultural tractors of coniferous logs

Öz

The precise calculation of the unit cost of the timber logs depends on the accuracy of unit working time in harvesting operation. Currently, the unit working time is determined by using derived coefficients depending on some variables obtained through previous time studies. This study was conducted to estimate unit time of cable skidding with agricultural tractor as one of the timber extraction methods. In this research, by taking various variables into account, time study analysis was performed on extraction of wood-raw materials obtained from Turkish red pine, black pine, fir and Scots pine tree species by using a cable attached to the tractor. The data were obtained from the programmed harvesting sites of Adana, Bolu and Kastamonu Forest Regional Directorates by implementing direct time measurement method. As a result of the research, in the extraction of logs from the harvesting units by cable skidding, human working time and machine working time per cubic meter were calculated separately on the basis of tree types by considering the variables including the number of pieces, cable length, slope of the road, and the amount of load. Besides, it was determined that average human and machine working time was respectively 21,26 and 17,60 min/100 per cubic meter under the conditions of 100 m skidding distance, 50 percent slope gradient, and 5 pieces at each shift in cable skidding for coniferous logs.

Anahtar Kelimeler

Standart time, work study, time analysis, Turkish red pine, Black pine, Scots pine, fir

Kaynakça

• Acar, H., H. 1994. Ormancılıkta Transport Planları ve Dağlık Arazide Orman Transport Planının Oluşturulması, KTU Fen Bilimleri Enstitüsü Doktora Tezi, 150s
• Acar, H., H. 2016. Tomrukların kamyona yüklenmesi çalışmalarında taşınabilir el vinci ve polietilen oluk kombinasyo-nu sistemi. İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, C:66, s.329-339
• Acar, İ., İktüeren, Ş. 1985. Torbalı Orman Fidanlığında Kızılçam Fidan Üretimine İlişkin İş-Zaman Analizleri. Ormancılık Araştırma Enstitüsü, Teknik Bülten No:69, 37s
• Anonim, 1996. Orman Genel Müdürlüğü, Asli Orman Ürünlerinin Üretim İşlerine Ait 288 Sayılı Tebliğ. Ankara Atasoy, H. 1992. Doğu Karadeniz Bölgesinde El Araçlarıyla Kültür Bakımı Standart Zamanları. Ormancılık Araştırma Enstitüsü, Teknik Bülten No:235, 70s
• Bayoğlu, S., Acar, H., H., Şentürk, N. 1993. Dağlık arazide bölmeden çıkarma araçlarında maliyet analizi ve minimum çalışma süresinin araştırılması. İ.Ü. Orman Fakültesi Dergisi, Seri: B, Cilt:43, Sayı:1-2, s.45-56
• Birler, AS., Doğru, M., Usta, HZ. 1979. Ağaçlandırma Çalışmalarına Ait Birim Zaman Cetvelleri. Kavak ve Hızlı Gelişen Orman Ağaçları Araştırma Müdürlüğü, Yıllık Bülten No:15, s.1-48
• Birler, A. S., Koçar, S. 1994. Kavak Fidanlıkları İçin Maliyet Analizleri. Kavak ve Hızlı Gelişen Orman Ağaçları Araştırma Müdürlüğü, Teknik Bülten No:161, 29s
• Carus, S. 2002. Bazı hacim formüllerinin seksiyon, gövde ve bağıl uzunluklara göre kıyaslanması. Süleyman Demirel Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi Seri: A, Cilt: 1, s.101-114
• Çok, N. 2001. Elazığ İli Gözeli Mikro Havzasında Ağaçlandırma İşlerine İlişkin İş Analizleri ve Standart Zamanlar. Kah-ramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, 104s
• Dingil, S. 1988. Çeşitli Boylarda Sedir Yapacak Yuvarlak Odunların Çeşitli Alan Koşullarında Sürütmesinin Fiyat Analiz-leri. Ormancılık Araştırma Enstitüsü, Teknik Bülten No:204, 36s
• Doğan, A. 2015. İş Etüdü Yöntem Bilgisi. TC Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Verimlilik Genel Müdürlüğü, Ders Notu, Ankara, 216s
• Eker, M. 2004. Ormancılıkta Odun Hammaddesi Üretiminde Yıllık Operasyonel Planlama Modelinin Geliştirilmesi, KTU Fen Bilimleri Enstitüsü Doktora Tezi, 230s
• Eker, M. 2014. Süreçler-İşlem Adımları-İş Tanımları-Ölçüm Formları, Yayınlanmamış Bilgi Notu, Isparta, 43s
• Eker, M., Acar, H., H. 2014. Kesim ve bölmeden çıkarma işlerinde birim çalışma zamanlarının irdelenmesi. II. Ulusal Akdeniz Orman ve Çevre Sempozyumu. 22-24 Ekim 2014, Isparta, Bildiriler Kitabı, s.260-268
• Engür, M., O. 2014. Odun Üretiminde Çalışanların Eğitimi Ağaç Kesme ve Boylama Operatörü, Orman Genel Müdür-lüğü. Ankara, 393s
• Geray, A., U. 1978. Ormancılıkta Gerçek Tarife Bedeli ve Bunun İşletmenin Entansitesini Tayin Hususunda Bir Kriter Olarak Kullanılması Üzerine Araştırmalar. İÜ Yayın No: 2409, Orman Fakültesi Yayın No: 255, 158s, İstanbul
• Göksu, E., 2010. Devlet Orman İşletmelerinde Odun Hammaddesi Üretiminin PERT Tekniği İle Planlanması (Ardıç Orman İşletme Şefliği Örneği). Bartın Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, 117s
• İlter E., Öktem, E., Türegün, H., Yüksel, S. 1997. Orman Ağacı Tohum Tedarikinde Standart Zamanların Belirlenmesi. Ormancılık Araştırma Enstitüsü, Teknik Bülten No:267, 37s
• İlter E., Türegün, H., Yüksel, S., Savyer, S., Şirin, G., Çevik, İ., Acar, İ., Dinç, B. 1988. Fidanlıklarda Fidan Üretim Mali-yetlerinin Saptanması Üzerine Araştırmalar. Ormancılık Araştırma Enstitüsü, Teknik Bülten No:198, 47s
• İlter, E. 1989. Tabii ve Suni Olarak Yetiştirilmiş ve Sıklık Çağındaki Kızılçam (Pinus brutia Ten.) ve Karaçam (Pinus nigra Arnold) Meşcerelerinde Yapılacak Sıklık Bakım İşlemlerine ait İş-Zaman Analizleri. Ormancılık Araştırma Enstitüsü, Teknik Bülten No:207, 64s
• İlter, E., Çakır, M., Yüksel, S. 1986. Büyükdüz Araştırma Ormanı Serisinde Yapacak ve Yakacak Odun Üretiminden Satışına Değin Gerekli Tüm Süreçlere İlişkin İş Analizlerinin ve Bunlara Dayalı Birim Maliyetlerin Saptanması. Orman-cılık Araştırma Enstitüsü, Teknik Bülten No:158, 72s
• Kalaycı, Ş. 2016. SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri. Kalkan Matbaacılık San. Tic. ve Ltd. Şti., 7. Baskı, 426s
• Karaman, A. 1991. Orman Depolarında Liebher 902 ile Tomruk Yükleme ve İstiflemenin Zaman Verim ve Masraf Yönünden Karşılaştırılması. KTU Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi. 97s, Trabzon
• Karaman, A. 1997. Doğu Karadeniz Yöresinde Farklı Çalışma Koşullarında Kesim ve Sürütme İşlerinde İşgüçlüğü Kri-terlerinin Araştırılması ve Verim Üzerine Etkisinin Belirlenmesi. KTU Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi. 221s, Trab-zon
• Kobu, B. 1998. Üretim Yönetimi, İ.Ü. İşletme Fakültesi, İşletme İktisadı Enstitüsü Araştırma ve Yardım Vakfı Yayın No:04, Onuncu Baskı, İstanbul, 618s
• Önal, Y., E. 2013. Odun Hammaddesi Üretim Operasyonlarında Kullanılan Teknolojinin Enerji Tüketimi, Emisyon ve Gürültü Etkilerinin İncelenmesi. SDÜ Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi. 171s
• Öztürk, T. 2009. Kayın tomruğunun bölmeden çıkarılmasında Mb Trac 900 sürütücünün verimlilik analizi. İ.Ü. Orman Fakültesi Dergisi, Cilt:59, s.45-59
• Öztürk, T. Akay, A., E. 2007. Tarım traktörlerinin orman ürünlerinin üretiminde kullanılmak üzere modifiye edilmesi. 150th Anniversary of Forestry Education in Turkey, Bottlenecks, Solutions, and Priorities in the Context of Functi-ons of Forest Resources 17-19 October 2007. s.1111-1120
• Prokopenko, J. 2003, Verimlilik Yönetimi Uygulamalı Elkitabı, Milli Prodüktivite Merkezi Yayın No:476, Ankara, 315s
• Şirin, G. 1989. Doğu Karadeniz Yöresindeki Ağaçlandırma İşlerine İlişkin İş Analizleri ve Standart Zamanlar. Ormancılık Araştırma Enstitüsü, Teknik Bülten No:209, 43s
• Zoralioğlu, T. Uludağ, S., Koçer, S., Diner, A., Kılıçaslan, H., Karabulut, S. 2005. Kavak Ağaçlandırmalarında Budama, Kesim ve Kesim Sonrası Dip Kütüklerinin Sökülmesine Yönelik Teknikler ile İşlem Birim Zaman ve Maliyetlerinin Be-lirlenmesi. Kavak ve Hızlı Gelişen Orman Ağaçları Araştırma Müdürlüğü, Teknik Bülten No:199, 28s