MATURITY, THE SAMPLE OF URUZ, IN DEDE KORKUT STORIES

Yıl 2020, Cilt: 2 Sayı: 2, 195 - 216, 31.12.2020

Mehmet Özçelik Kazım Başkök

Öz

Maturity is the result of the process people have gained experiences in their life from the cradle to the grave. This situation can be changeable according to the each person. Because people’s way of living and experiences gained over time are different from each other. People’s reaching a certain level on some topics can take up time. Abilities and living environment of humankind are effective factors on the process of maturity. Maturity is seen in lots of different characters in Dede Korkut Stories. The most obvious example of maturity in it is Uruz, son of Salur Kazan, protagonist of the stories. Uruz has experienced lots of incidents from his childhood to the time he will take the place of his father. In nomadic moving life style, Uruz has turned into a well-informed and thorougbred warrior who could take the place of his father, gaining experiences about variorus incidents. At the same time, he has proved he is a brave man.
Challenges that Uruz and his father have taken up with are an exam for them. Uruz has taken lessons and has gained experiences from some situations he lived. We can understand that the incidents Uruz has experienced are an exam for him in his process of maturity. In this way, Uruz, exposed to some difficulties at the last stage, has completed his process of maturity and has gained necessary knowledge and experiences for principality. In this context, we will try to explain what the character of Uruz in Dede Korkut Stories experienced in his the process of maturity and how this process is completed by using some various evidence.

Anahtar Kelimeler

Dede Korkut Stories, Maturity, Salur Kazan, Uruz

DEDE KORKUT HİKÂYELERİNDE ERGİNLENME VE URUZ ÖRNEĞİ

Öz

Erginlenme, insanın doğumundan ölümüne kadar, hayatta edindiği tecrübelerin sonucu olarak yaşanan bir süreçtir. Bu durum her insanda çeşitlilik gösterir. Çünkü insanların yaşayışı ve hayattan edindiği tecrübeler birbirinden farklıdır. İnsanların bazı konularda belli bir seviyeye gelmeleri zaman alabilmektedir. İnsanoğlunun yetenekleri ve yaşadığı çevre, erginlenme sürecinde etkili unsurlardır. Dede Korkut Hikâyelerinde erginlenme pek çok farklı karakterde görülür. Hikâyelerdeki en belirgin erginlenme örneği, hikâyelerin baş kahramanı Salur Kazan’ın oğlu Uruz’dur. Uruz, çocukluk döneminden itibaren, babasının yerini alacağı yetişkinlik dönemine kadar, birçok olay ile karşılaşır. Konargöçer hareketli bir hayat tarzında, başına gelen çeşitli olaylardan tecrübe kazanarak, babası Salur Kazan’dan sonra onun yerini alabilecek bilgili ve donanımlı bir savaşçıya dönüşmüş, aynı zamanda cesaretli biri olduğunu kanıtlamıştır.
Uruz ve babasının karşılaştığı çeşitli zorluklar onlar için bir imtihandır. Uruz karşılaştığı birtakım durumlardan ders çıkarmayı yani tecrübe kazanmayı bilmiştir. Uruz’un başına gelen olaylar, onun erginlenme süreci içerisinde, birer imtihan olarak karşımıza çıkar. Böylelikle de son aşamada çeşitli imtihanlardan geçen Uruz, erginlenme sürecini tamamlamış, beylik için gereken bilgi ve tecrübeyi edinmiştir. Bu bağlamda Dede Korkut Hikâyelerinde Uruz karakterinin, erginlenme sürecinde neler yaşadığını çeşitli bulgular ile bu sürecin nasıl tamamlandığını açıklamaya çalışacağız.

Anahtar Kelimeler

Dede Korkut Hikâyeleri, Erginlenme, Salur Kazan, Uruz

Kaynakça

• Abdulla, K. (2012). Mitten Yazıya veya Gizli Dede Korkut. (A. Duymaz, Çev.). İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Akalın, Ş. H. vd., (hzl.) (2011). Türkçe Sözlük. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Akar, Y. (2016). “Salur Kazan'ın Evinin Yağmalandığı Boy Anlatısı Üzerine Bir İnceleme”, R. Korkmaz (Ed.), Dede Korkut Okumaları. İstanbul: Kesit Yayınları, 79-94.
• Altuntaş, H., & Şahin, M. (hzl.) (2011). Kur'an-ı Kerim Meâli. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
• Bang, W., & Rahmeti, G. R. (1936). Oğuz Kağan Destanı. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili Semineri Neşriyatı.
• Bayat, F. (2018). Türk Mitolojik Sistemi (Kutsal Dişi - Mitolojik Ana, Umay Paradigmasında İlkel Mitolojik Kategoriler - İyeler ve Demonoloji) (Cilt 2). İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Campbell, J. (2006). İlkel Mitoloji Tanrının Maskeleri. (K. Emiroğlu, Çev.). Ankara: İmge Kitabevi Yayınları.
• Campbell, J. (2013). Kahramanın Sonsuz Yolculuğu. (S. Gürses, Çev.). İstanbul: Kabalcı Yayıncılık.
• Divanü Lûgat-it-Türk Tercümesi. (Cilt 1) (1985). (B. Atalay, Çev.). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Divanü Lûgat-it-Türk Tercümesi. (Cilt 3) (1985). (B. Atalay, Çev.). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Dursun, A. (2014). “Türk Halk Kültüründe Hukuk Kavramı”, Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Muğla.
• Duymaz, A. (2004). “Dede Korkut Kitabı'nda Alplığa Geçiş ve Topluma Katılma Törenleri Üzerine Bir Değerlendirme”, Türk Dili Araştırmaları Yıllığı - Belleten, 46(1998/1), 39-50.
• Eliade, M. (2003). Dinsel İnançlar ve Düşünceler Tarihi Gotama Budha'dan Hıristiyanlığın Doğuşuna (Cilt II). (A. Berktay, Çev.). İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
• Eliade, M. (2018). Ebedi Dönüş Miti. (A. Meral, Çev.). İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Ergin, M. (2009). Orhun Abideleri. İstanbul: Boğaziçi Yayınları.
• Ergin, M. (2013). Dede Korkut Kitabı. İstanbul: Boğaziçi Yayınları.
• Gökalp, Z. (1976). Türk Töresi. (H. Dizdaroğlu, hzl.). Ankara: Kültür Bakanlığı Ziya Gökalp Yayınları.
• Güzel, A., & Torun, A. (2017). Türk Halk Edebiyatı El Kitabı. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Jung, C. G. (2005). Dört Arketip. (Z. Aksu Yılmazer, Çev.). İstanbul: Metis Yayınları.
• Köprülü, M. F. (2018). Edebiyat Araştırmaları 1. İstanbul: Alfa Basım Yayım.
• Ögel, B. (2001). Dünden Bugüne Türk Kültürünün Gelişme Çağları. İstanbul: Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı Yayınları.
• Ögel, B. (2014). Türk Mitolojisi (Cilt II). Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Örnek, S. V. (2016). Türk Halkbilimi. Ankara: BilgeSu Yayıncılık.
• Roux, J. P. (1994). Türklerin ve Moğolların Eski Dini. (A. Kazancıgil, Çev.). İstanbul: İşaret Yayınları.
• Roux, J. P. (2017). Eski Türk Mitolojisi. (M. Y. Sağlam, Çev.). Ankara: BilgeSu Yayıncılık.
• Tarama Sözlüğü. (Cilt V) (1996). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.