SEZGİSEL ARAÇ ROTALAMA PROBLEMLERİNDE BULANIK MANTIK TEMELLİ KAPASİTE OPTİMİZASYONU: BİR UN FABRİKASI ÖRNEĞİ

Yıl 2022, Cilt: 4 Sayı: 1, 31 - 41, 27.06.2022

Aysun Altınkaya , Mustafa Zihni Tunca

https://doi.org/10.55580/oguzhan.1107296

Öz

Araç Rotalama Problemi (ARP), müşteri gereksinimlerinin zamanında ve minimum maliyetle karşılanmasını sağlamak amacıyla kullanılmaktadır. ARP ile sabit bir depodan, sınırlı kapasiteli araç veya araçların farklı bölgelerde yer alan müşterilere en düşük maliyetle hareketlerini sağlayan rotalar oluşturulması hedeflenmektedir. O yüzden de, depo ile müşteriler arasında ürün dağıtımıyla ilgilenen Araç Rotalama Problemi’nin amacı, toplam seyahat maliyetlerini en aza indirerek tüm müşterilere hizmet verecek şekilde araç rotalarının belirlenmesidir. Bu çalışmada, Isparta il merkezinde faaliyet gösteren bir un fabrikasının merkez deposundan Isparta, Denizli, Burdur, Afyonkarahisar ve Antalya il ve ilçe merkezlerindeki müşterilere teslimat seferleri için kullanılan araçların kapasite kullanımları iyileştirilerek, ulaşım maliyetlerin en aza indirilmesi amaçlanmıştır. Çalışma kapsamında Kazançlar Algoritması ile dağıtım rotaları belirlendikten sonra, araçların doluluk oranlarının iyileştirilmesi amacıyla Bulanık Mantık yardımıyla talep verileri bulanıklaştırılarak alternatif çözümler elde edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Araç Rotalama Problemi, Kazançlar Algoritması, Bulanık Mantık, Un Fabrikası.

FUZZY LOGIC BASED CAPACITY OPTIMIZATION IN HEURISTIC VEHICLE ROUTING PROBLEMS: A CASE STUDY IN A FLOUR MILL

Öz

Vehicle Routing Problem (VRP) is used to ensure that customer requirements are met on time and at minimum cost. With VRP, it is aimed to create routes that enable the movement of limited capacity vehicles or vehicles to customers in different regions, with the lowest cost from a depot. Therefore, the purpose of the Vehicle Routing Problem, which deals with product distribution between the depot and the customers, is to determine the vehicle routes in a way that will serve all customers by minimizing the total travel costs. In this study, it is aimed to minimize transportation costs by improving the capacity utilization of the vehicles, used for deliveries from the central depot of a flour mill, operating in the city center of Isparta to customers in the city and district centers of Isparta, Denizli, Burdur, Afyon and Antalya. Within the scope of the study, after the routes were determined with the Savings Algorithm, alternative solutions were obtained by fuzzying the demand data with the help of Fuzzy Logic in order to improve the capacity ratios of the vehicles.

Anahtar Kelimeler

Vehicle Routing Problem, Savings Algoritm, Fuzzy Logic, Flour Mill.

Kaynakça

• Atlaş, H., İ. (1999). Bulanık mantık: Bulanıklılık kavramı. Enerji, Elektrik, Elektromekanik-3e. Bilesim Yayıncılık A.Ş., S.2. 80- 85.
• Atmaca, E. (2012). Bir kargo şirketinde araç rotalama problemi ve uygulaması. Türk Bilim Araştırma Vakfı Dergisi, S.2 (5), 12- 27.
• Asghari, M., & Mirzapour Al-e-Hashem, S. M. J. (2020). New Advances in Vehicle Routing Problems: A Literature Review to Explore the Future. Green Transportation and New Advances in Vehicle Routing Problems, 1-42.
• Asghari, M., & Al-e, S. M. J. M. (2021). Green vehicle routing problem: A state-of-the-art review. International Journal of Production Economics, 231, 107899.
• Babayiğit, B. ve Yıldız, K. (2019). Hibrit Bir Genetik Algoritma Yaklaşımı Kullanarak Araç Rotalama Probleminin Modellenmesi Bildirisi, 4th International Mediterranean Science and Engineering Congress (IMSEC 2019),1-10.
• Bayzan, Ş. (2005). Araç potalarının en kısa yol algoritmaları kullanılarak belirlenmesi ve net ortamında simülasyonu Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Pamukkale Üniversitesi.
• Braekers, K., Ramaekers, K., & Van Nieuwenhuyse, I. (2016). The vehicle routing problem: State of the art classification and review. Computers & Industrial Engineering, 99, 300-313.
• Campbell, A. M., & Wilson, J. H. (2014). Forty years of periodic vehicle routing. Networks, 63(1), 2-15.
• Cömert, S. Yazgan, R. (2019). Eş zamanlı topla dağıt araç rotalama problemi için iki aşamalı bir çözüm yöntemi önerisi. International Journal of Advances in Engineering and Pure Sciences, 31(2), 107 – 117.
• Cömert, S. Yazgan, R. Ve Kılıç, E. (2020). Araç rotalama probleminin sezgisel algoritmalar ile çözülmesi: Bir boya fabrikasında uygulama, Journal of Turkish Operations Management, 4 (2) , 549-563.
• Cordeau, J. F., Laporte, G., Savelsbergh, M. W., & Vigo, D. (2007). Vehicle routing. Handbooks in operations research and management science, 14, 367-428.
• Çaybaşı, G. (2019) Evde sağlık hizmetleri araç rotalama problemi için uygulama tasarımı önerisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gümüşhane.
• Çebi, S. ve Yıldırım B. (2020). Kapaite kısıtlı araç rotalama problemi için sezgisel yöntemler: E- ticaret tedarikçilerine yönelik bir uygulama. International Journal of Economic and Administrative Studies,185 – 206.
• Çetin, O. ve Özçakar, N. (2019) Akaryakıt dağıtımında araç rotalama problemi için bir başlangıç çözümü, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21(2), 461- 474.
• Çobanoğlu, B. (2000) Bulanık mantık ve bulanık küme teorisi. Niksar MYO /GOP Üniversitesi, 1- 56.
• ÇOLAK S. ve GÜLER H. (2009). Dağıtım rotalama optimizasyonu için meta sezgisel bir yaklaşım. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi,2(11), 171- 190.
• Dantzig, G. B., & Ramser, J. H. (1959). The truck dispatching problem. Management Science, 6(1), 80-91.
• Demirbilek M. (2021). Dinamik eş zamanlı toplamalı ve dağıtmalı araç rotalama problemi için statik periyodik çözüm stratejisi, Acta INFOLOGICA (ACIN), 5(1),1-12.
• Eksioglu, B., Vural, A. V., & Reisman, A. (2009). The vehicle routing problem: A taxonomic review. Computers & Industrial Engineering, 57(4), 1472-1483.
• Elshaer, R., & Awad, H. (2020). A taxonomic review of metaheuristic algorithms for solving the vehicle routing problem and its variants. Computers & Industrial Engineering, 140, 106-242.
• Erdoğan S. (2019). Tam sayılı doğrusal programlama ile araç rotalama problemi çözümü ve bir servis ağında uygulaması. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sakarya.
• Filiz E. (2017). Araç Rotalama Probleminde Bulanık Hedef Programlama Yaklaşımı. Journal of Transportation and Logistics, 2(2), 49- 64.
• Fisher, M. (1995). Vehicle routing. Handbooks in operations research and management science, 8, 1-33.
• Gendreau, M., Laporte, G., & Séguin, R. (1996). Stochastic vehicle routing. European Journal of Operational Research, 88(1), 3-12.
• Göksu, A. (2008). Bulanık analitik hiyerarşik proses ve üniversite tercih sıralamasında uygulanması. Yayınlanmış Doktora Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Ana Bilim Dalı, Isparta.
• Havuç T. (2018). Yeşil depo yeri belirleme ve araç rotalama problemlerinin GA ve sezgisel metotlarla çözülmesi : boya imalat firmasında uygulanması. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Sakarya.
• Irnich, S., Toth, P., & Vigo, D. (2014). Chapter 1: The family of vehicle routing problems. In Vehicle Routing: Problems, Methods, and Applications, Second Edition (pp. 1-33). Society for Industrial and Applied Mathematics.
• Jozefowiez, N., Semet, F., & Talbi, E. G. (2008). Multi-objective vehicle routing problems. European journal of operational research, 189(2), 293-309.
• Keskintürk T., Topuk N. ve Özyeşil O.(2015). Araç rotalama problemleri ile çözüm yöntemlerinin sınıflandırılması ve bir uygulama. İşletme Bilimi Dergisi, 3(2), 77- 107.
• Koç, Ç., Bektaş, T., Jabali, O., & Laporte, G. (2016). Thirty years of heterogeneous vehicle routing. European Journal of Operational Research, 249(1), 1-21.
• Konstantakopoulos, G. D., Gayialis, S. P., & Kechagias, E. P. (2020). Vehicle routing problem and related algorithms for logistics distribution: A literature review and classification. Operational research, 1-30.
• Kosif B. ve Ekmekçi İ.(2012). Araç rotalama sistemleri ve tasarruf algoritması uygulaması. İstanbul Ticaret Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 21, 41- 51.
• Lahyani, R., Khemakhem, M., & Semet, F. (2015). Rich vehicle routing problems: From a taxonomy to a definition. European Journal of Operational Research, 241(1), 1-14.
• Laporte, G. (1992). The vehicle routing problem: An overview of exact and approximate algorithms. European journal of operational research, 59(3), 345-358.
• Mahmood M. (2010). Bulanık mantık kullanılarak trafik kontrolünün tasarımı ve uygulaması. Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Montoya-Torres, J. R., Franco, J. L., Isaza, S. N., Jiménez, H. F., & Herazo-Padilla, N. (2015). A literature review on the vehicle routing problem with multiple depots. Computers & Industrial Engineering, 79, 115-129.
• Ocak D. ve Yapıcıoğlu H.(2020). Merkezi bir depo için günlük sevkiyat planlaması. Eskişehir Teknik Üniversitesi Bilim ve Teknoloji Dergisi B- Teorik Bilimler, 8(2), 266 – 280.
• Pala O. ve Aksaraylı M. (2018). Çok amaçlı kapasite kısıtlı araç rotalama problemi çözümünde bir karınca kolonisi optimizasyon algoritması yaklaşımı, Alphanumeric Journal, 1(9), 37- 48.
• Pillac, V., Gendreau, M., Guéret, C., & Medaglia, A. L. (2013). A review of dynamic vehicle routing problems. European Journal of Operational Research, 225(1), 1-11.
• Potvin, J. Y. (2009). State-of-the art review—Evolutionary algorithms for vehicle routing. INFORMS Journal on computing, 21(4), 518-548.
• Şahin Y. ve Kulak O. (2013). Depo operasyonlarının planlanması için genetik algoritma esaslı modeller. Uluslararası Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, 3(3), 141- 153.
• Tan, S. Y., & Yeh, W. C. (2021). The Vehicle Routing Problem: State-of-the-Art Classification and Review. Applied Sciences, 11(21), 10295.
• Tezcan B., Alakaş H. M., Özcan E. ve Eren T. (2021). Afet sonrası geçici depo yeri seçimi ve çok araçlı araç rotalama uygulaması: Kırıkkale ilinde bir uygulama. JOURNAL of POLYTECHNIC.
• Toth, P., & Vigo, D. (2002). An overview of vehicle routing problems. The vehicle routing problem, 1-26.
• Topuz V., Akbaş A. ve Tektaş M. (2015). Boğaz köprüsü yoluna katılım noktalarında trafik akımlarının bulanık mantık yaklaşımı ile kontrolü ve bir uygulama örneği. Marmara Üniversitesi Teknik Bilimler MYO, 1- 5.
• Yurdakul K., Alakaş H. M., Eren T. ve Gür Ş. (2020). Yaşlılara evde bakım hizmetinde bulunan ekiplerin rotalanması: Büyükşehir belediyesinde bir uygulama. Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi, 9(1): 206-223.