Pay senedi piyasalarında fiyat balonu: Mali kuruluşlar üzerine bir uygulama

Yıl 2024, Cilt: 6 Sayı: 2, 229 - 242, 31.12.2024

Ercüment Doğru

https://doi.org/10.55580/oguzhan.1602922

Öz

Bir varlığın piyasa fiyatının temel ekonomik değerinden sapma göstererek ciddi bir şekilde yükseldiği durumu ifade eden fiyat balonu; aşırı talep, psikolojik faktörler, sürü davranışı gibi irrasyonel yatırımcı davranışları sonucu ortaya çıkmaktadır. Fiyat balonları patladığında varlığın fiyatında hızlı bir düşüş yaşanmakta, yatırımcılar için önemli kayıplara neden olabilmektedir. Dolayısıyla fiyat balonlarını tespit etmek ve nedenlerini anlamak yatırımcılar ve piyasa düzenleyicileri için önemlidir. 05.01.2020 ile 29.09.2024 dönemi haftalık kapanış fiyatlarının kullanıldığı çalışmada, BIST’te işlem mali kuruluşların yer aldığı ana sektör endeksi olan BIST Mali endeksi (XUMAL) ile 7 alt sektör endeksinde (XBANK, XSGRT, XFINK, XHOLD, XAKUR, XGMYO ve XYORT) çoklu fiyat balonlarının varlığı (Phillips vd., 2015) tarafından literatüre kazandırılan genelleştirilmiş supremum ADF (GSADF) testi ile incelenmiştir. Analiz sonucunda sektör endekslerinde çoklu fiyat balonlarının olduğuna dair bulgulara ulaşılmıştır. XUMAL, XBANK ve XSGRT endekslerinde balon oluşumunun devam ettiği, XUMAL ve XHOLD endekslerinde benzer dönemlerde fiyat balonlarının oluştuğu belirlenmiştir. Ayrıca endekslerde ortaya çıkan çoklu balonların bazılarının uzun süreli olduğu görülmüştür. Bu bulgular, piyasanın spekülatif davranışlarla şekillendiğini göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Fiyat Balonu, GSADF Testi, Mali Kuruluşlar, BIST Sektör Endeksleri

Etik Beyan

Çalışmada Etik Kurul izni gerekmemektedir.

Destekleyen Kurum

Yok.

Teşekkür

Yok.

Price bubble in equity markets: An application on financial institutions

Öz

A price bubble, which refers to a situation in which the market price of an asset deviates from its fundamental economic value and rises significantly, arises as a result of irrational investor behavior such as excessive demand, psychological factors and herd behavior. When price bubbles burst, there is a rapid decline in the price of the asset, which can cause significant losses for investors. Therefore, it is important for investors and market regulators to detect price bubbles and understand their causes. In this study, which uses weekly closing prices for the period between 05.01.2020 and 29.09.2024, the existence of multiple price bubbles in the BIST Financial index (XUMAL), which is the main sector index including financial institutions traded in BIST, and 7 sub-sector indices (XBANK, XSGRT, XFINK, XHOLD, XAKUR, XGMYO and XYORT) (Phillips et al, 2015) with the generalized supremum ADF (GSADF) test. As a result of the analysis, it is found that there are multiple price bubbles in sector indices. XUMAL, XBANK and XSGRT indices continued to experience price bubbles, while XUMAL and XHOLD indices experienced price bubbles in similar periods. Moreover, some of the multiple bubbles that emerged in the indices were found to be long-lasting. These findings suggest that the market is shaped by speculative behavior.

Anahtar Kelimeler

Price Bubble, GSADF Test, Financial Institutions, BIST Sector Indices

Kaynakça

• Almudhaf, F. (2017). Speculative bubbles and irrational exuberance in African stock markets. Journal of Behavioral and Experimental Finance, 13, 28-32. https://doi.org/10.1016/j.jbef.2016.11.002
• Anavatan, A., & Yalçın Kayacan, E. (2018). BİST 100 endeksinde balon etkisinin incelenmesi. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 5(8), 124-131. https://doi.org/10.1016/j.irfa.2013.05.005
• Anderson, K., & Brooks, C. (2014). Speculative bubbles and the cross-sectional variation in stock returns. International Review of Financial Analysis, 35, 20-31. https://doi.org/10.1016/j.irfa.2014.07.004
• Anderson, K., Brooks, C., & Katsaris, A. (2010). Speculative bubbles in the S&P 500: Was the tech bubble confined to the tech sector? Journal of Empirical Finance, 17(3), 345-361. https://doi.org/10.1016/j.jempfin.2009.12.004
• Basse, T., Klein, T., Vigne, S. A., & Wegener, C. (2021). U.S. stock prices and the dot.com-bubble: Can dividend policy rescue the efficient market hypothesis? Journal of Corporate Finance, 67. https://doi.org/10.1016/j.jcorpfin.2021.101892
• Boubaker, S., Liu, Z., Sui, T., & Zhai, L. (2022). The mirror of history: How to statistically identify stock market bubble bursts. Journal of Economic Behavior & Organization, 204, 128-147. https://doi.org/10.1016/J.JEBO.2022.09.024
• Chen, G., Chen, L., Liu, Y., & Qu, Y. (2021). Stock price bubbles, leverage and systemic risk. International Review of Economics & Finance, 74, 405-417. https://doi.org/10.1016/J.IREF.2021.03.017
• Cuñado, J., Gil-Alana, L. A., & Perez de Gracia, F. (2007). Testing for stock market bubbles using nonlinear models and fractional integration. Applied Financial Economics, 17(16), 1313-1321. https://doi.org/10.1080/09603100600970081
• Çağlı, E. Ç., & Evrim Mandacı, P. (2017). Borsa İstanbul’da rasyonel balon varlığı: Sektör endeksleri üzerine bir analiz. Finans Politik & Ekonomik Yorumlar, 54(629), 63-76.
• Çakar, R. (2022). Katılım ve Konvansiyonel Endekslerin Fiyat Balonları Açısından Test Edilmesi: Kovid-19 Dönemi Türkiye’den Ampirik Kanıtlar. International Journal of Islamic Economics and Finance Studies. https://doi.org/10.54427/ijisef.1057115
• Çıtak, F. (2019). An empirical investigation of bubble in the Turkish stock market. Uluslararası Ekonomi ve Yenilik Dergisi, 5(2), 247-262.
• Demirer, R., Gabauer, D., Gupta, R., & Nielsen, J. (2024). Gold, platinum and the predictability of bubbles in global stock markets. Resources Policy, 90, 104808. https://doi.org/10.1016/J.RESOURPOL.2024.104808
• Dettoni, R., Gil-Alana, L. A., & Yaya, O. O. S. (2024). Stock market prices and Dividends in the US: Bubbles or Long-run equilibria relationships? International Review of Financial Analysis, 94, 103319. https://doi.org/10.1016/J.IRFA.2024.103319
• Diba, B. T., & Grossman, H. I. (1988). Explosive rational bubbles in stock prices? The American Economic Review, 78(3), 520-530.
• Greenwood, R., & Nagel, S. (2009). Inexperienced investors and bubbles. Journal of Financial Economics, 93, 239-258. https://doi.org/10.1016/j.jfineco.2008.08.004
• Gutierrez, L. (2011). Bootstrapping asset price bubbles. Economic Modelling, 28(6), 2488-2493. https://doi.org/10.1016/J.ECONMOD.2011.07.009
• Hommes, C., Sonnemans, J., Tuinstra, J., & van de Velden, H. (2008). Expectations and bubbles in asset pricing experiments. Journal of Economic Behavior and Organization, 67(1), 116-133. https://doi.org/10.1016/j.jebo.2007.06.006
• Huang, W., & Wang, Y. (2024). Identifying price bubbles in global carbon markets: Evidence from the SADF test, GSADF test and LPPLS method. Energy Economics, 134. https://doi.org/10.1016/j.eneco.2024.107626
• Işıldak, M. S. (2022). Dolar, altın ve BİST-Tüm endeksinde spekülatif balonlar. Ekonomi, İşletme ve Maliye Araştırmaları Dergisi, 4(3), 194-206. https://doi.org/10.38009/ekimad.1150814
• Kılıç, Y. (2020). Finansal piyasalarda balon varlığının test edilmesi: BRICS-T ülkeleri örneği. Journal of Banking and Capital Markets Research, 4(9), 11-22.
• Korkmaz, Ö., Erer, D., & Erer, E. (2016). Alternatif yatırım araçlarında ortaya çıkan balonlar Türkiye hisse senedi piyasasını etkiliyor mu? BİST 100 üzerine bir uygulama. BDDK Bankacılık ve Finansal Piyasalar Dergisi, 10(2), 29-61.
• Koy, A. (2018). Multibubbles in emerging stock markets. Finans Politik & Ekonomik Yorumlar, 55(637), 95-109.
• Liu, Q., Li, R., Ahmad, M., & Ren, Z. (2023). Asset securitization and bank stock price performance: Bubble increase or risk transfer? Borsa Istanbul Review, 23(6), 1474-1486. https://doi.org/10.1016/J.BIR.2023.10.004
• Liu, T. Y., & Lee, C. C. (2018). Will the energy price bubble burst? Energy, 150, 276-288. https://doi.org/10.1016/J.ENERGY.2018.02.075
• Özbey, F., Sanlı, E., & Kandır, S. Y. (2024). BIST teknoloji endeksinde Covid-19 döneminde oluşan spekülatif balonların belirlenmesi: GSADF yaklaşımı. Anadolu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 25(1), 43-59. https://doi.org/10.53443/anadoluibfd.1229012
• Phillips, P. C. B., Shi, S., & Yu, J. (2015). Testing for multiple bubbles: Historical episodes of exuberance and collapse in the S&P 500. International Economic Review, 56(4), 1043-1078. https://doi.org/10.1111/iere.12132
• Phillips, P. C. B., Wu, Y., & Yu, J. (2011). Explosive Behavior In The 1990S Nasdaq: When Did Exuberance Escalate Asset Values? International Economic Review, 52(1), 201-226. https://doi.org/10.1111/j.1468-2354.2010.00625.x
• Potrykus, M. (2023). Price bubbles in commodity market – A single time series and panel data analysis. The Quarterly Review of Economics and Finance, 87, 110-117. https://doi.org/10.1016/J.QREF.2022.12.002
• Potrykus, M. (2024). Dot-com and AI bubbles: Can data from the past be helpful to match the price bubble euphoria phase using dynamic time warping? Finance Research Letters, 67, 105799. https://doi.org/10.1016/J.FRL.2024.105799
• Sağlam Bezgin, M., & Başar, M. (2020). The research of asset price bubble at Borsa Istanbul and financial crisis relationship. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20(2), 143-156. https://doi.org/10.18037/ausbd.758046
• Wang, T., Wu, F., Dickinson, D., & Zhao, W. (2024). Energy price bubbles and extreme price movements: Evidence from China’s coal market. Energy Economics, 129, 107253. https://doi.org/10.1016/J.ENECO.2023.107253
• Yaman, S., & Topaloğlu, E. E. (2023). Pay piyasalarında finansal balonlar adaptif mi? Borsa İstanbul’dan kanıtlar. İşletme Araştırmaları Dergisi, 15(3), 1586-1604. https://doi.org/10.20491/isarder.2023.1668
• Yıldırım, H., & Akdağ, S. (2021). Kovid-19 sürecinde sektör endekslerinin fiyat balonları açısından test edilmesi: Türkiye üzerine uygulamalı bir analiz. Akademik Hassasiyetler, 8(17), 89-104. https://orcid.org/0000-0001-9576-6786
• Yurtoğlu, Y. (2022). Pay senedi piyasalarında balon varlığının test edilmesi: MIST ülkeleri örneği. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 24(1), 410-427.
• Zhang, X., Wei, C., Lee, C. C., & Tian, Y. (2023). Systemic risk of Chinese financial institutions and asset price bubbles. The North American Journal of Economics and Finance, 64, 101880. https://doi.org/10.1016/J.NAJEF.2023.101880