Atçılık Sektöründe Çalışanların Zoonotik Enfeksiyon Risk Etmenlerinin Değerlendirilmesi

Yıl 2019, Cilt: 2 Sayı: 3, 77 - 87, 30.12.2019

Sevil Çırakoğlu Gülşen Goncagül

Öz

Zoonotik
enfeksiyonlar, Dünya Sağlık Örgütü tarafından insan ve hayvanlardan birinin
diğerini enfekte ettiği hastalıklar olarak tanımlamaktadır. Günümüzde halk
sağlığı açısından zoonozların epidemiyolojisi karışık olması nedeniyle,  kontrol edilememesi büyük riskler yaratır. Etiyolojik
olarak zoonozlara neden olan etkenler viral, bakteriyel, fungal ve
protozoaldir. Dünya Sağlık Örgütü, ortaya yeni çıkan bulaşıcı hastalıkların,
%75’inin, omurgalı hayvanlardan insanlara geçebilen zoonotik karakterde
enfeksiyonlar olduğunu bildirmiştir. Zoonotik enfeksiyonların çoğu, uzun
mesafelere yayılma potansiyeli ile 
küresel sorunlar haline gelebilir. Ayrıca bu enfeksiyonlar, verimlilik
kaybına, performans düşüklüğüne,  hatta
ölümlere bile neden olmaktadır.

Bu
nedenle zoonotik enfeksiyon etkenleri, 
sahip olduğu bu enfeksiyon potansiyeli ile hayvancılık sektörünün bir
kolu olan atçılık sektörü çalışanlarının sağlığı ve iş güvenliği bakımından her
zaman biyolojik risk etmenleri olarak, sürekli sağlık tehdidi oluşturmaktadır.

Bu
çalışmada atçılık sektöründe, sağlık tehdidi oluşturan zoonotik
enfeksiyonlarda, risklerin belirlenmesi ve değerlendirilmesi, işveren
hükümlerinin belirlenmesi, maruziyet düzeyinin azaltılması, koruma düzeyi ve
alınacak önlemlerin değerlendirilmesi amaçlanmıştır.

Bu
kapsamda, atçılık sektöründe zoonotik enfeksiyonların belirlenmesi ve bu
enfeksiyonlara karşı, “6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu” ve ona bağlı
düzenlenmiş olan “Biyolojik Etkenlere Maruziyet Risklerinin Önlenmesi Hakkında
Yönetmeliğine” göre değerlendirilecektir.

Anahtar Kelimeler

Atcılık, iş sağlığı ve güvenliği, biyolojik riskler

Kaynakça

• 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu,. (2019, Mayıs 01). www.mevzuat.gov.tr: www.mevzuat.gov.tr adresinden alındı
• Akinci, E., Bodur, H., Cevik, M. A., Erbay, A., Eren, S. S., Ziraman, I., . . . Ergül, G. (2006). A Complication of Brucellosis: Epididymoorchitis. International Journal of Infectious Diseases, 171-177.
• Altun, S. (2019, Mayıs 01). Türkiye atçılık endüstrisi, batılı markaların takibinde. Ticaret Gazetesi: http://ticaretgazetesi.com.tr/turkiye-atcilik-endustrisi-batili-markalarin-takibinde adresinden alındı
• American Association of Equine Practitioners. (2019, 05 21). Leptospirosis: https: // aaep.org/guidelines/vaccination-guidelines/risk-based-vaccination- kurallar / leptospiroz adresinden alındı
• Antunes, J. M., Allendorf, S. D., Appolinário, C. M., Peres, M. G., Perotta, J. H., Neves, T. B., . . . Megid, J. (2013). Serology for Brucella abortus in Cart Horses from an urban area in Brazil. Arquivo Brasileiro de Medicina Veterinária e Zootecnia, 619-621.
• At İstanbul Veteriner Kliniği. (2019, Mayıs 01). Bulaşıcı Hastalıklar. At İstanbul Veteriner Kliniği: https://www.atistanbul.com/bulasici-hastaliklar-11 adresinden alındı
• Baldwin, J. L., Bertone, J. J., Sommer, M. M., Bayha, R., Vaala, W., Cooper, W. L., . . . Schalfer, D. H. (1992). Rhodococcus equi Enteritis, Colonic Lymphadenitis and
• Peritonitis in Three Foals with Nonresponsive Rhodococcus equi Bronchopneumonia. Equine Practice, 15-18.
• Barton, M. D., & Hughes, K. L. (1984). Ecology of Rhodococcus equi. Veterinary Microbiology, 65-76.
• Beaudoin, A., & Valberg, S. (2018, Şubat 14). University of Minnesota Salmonella in Horses. www.extension.umn.edu:
• https://www.extension.umn.edu/agriculture/horse/health/salmonella-in-horses/ adresinden alındı
• Biyolojik Etkenlere Maruziyet Risklerinin Önlenmesi Hakkında Yönetmelik. (2019, Mayıs 05). Mevzuat Bilgi Sistemi: http://www.mevzuat.gov.tr/Metin.Aspx?MevzuatKod=7.5.18485&MevzuatIliski=0&sourceXmlSearch= adresinden alındı
• Blahutkova, M., Fictum, P., Skoric, M., Bezdekova, B., Jahn, P., Kriz, P., . . . Pavlik, I. (2011). Mycobacteruim avium subsp. Hominissuis Infection in Two Sibling Fjord Horses Diagnosed Using Quantitative Real Time PCR: a Case Report. Veterinární, Medicína, 294-301.
• Cheng, A. C., & Currie, B. J. (2005). Melioidosis:Epidemiology, Pathophysio- logy, and Management. Clinical Microbiology Reviews, 383-416.
• Corbel, M. J. (2006). Brucellosis in Humans and Animals Produced by the World Health Organization in Collaboration with the Food and Agriculture Organization of the United Nations and World Organisation for Animal Health. ISBN 978- 92 -4- 154713- 0 .
• Cousins, D. V., Bastida, R., Cataldi, A., Quse, V., Redrobe, S., Dow, S., . . . Bernardelli, A. (2003). , “Tuberculosis in Seals Caused by a Novel Member of the Mycobacterium tuberculosis Complex: Mycobacterium pinnipedii sp. Nov. International Journal of Systematic and Evolutionary Microbiology, 1305-1314.
• Demirhan, S. A., Çelen, B., Çelen, M. F., & Şahinler, N. (2016). Hayvancılıkta İş Sağlığı ve Güvenliği. Nevşehir Bilim ve Teknoloji Dergisi TARGİD, 303-314.
• Devrim, I., Kara, A., Tezer, H., Cengiz, A. B., Ceyhan, M., & Seçmeer, G. (2009). Animal Carcass and Eyelid Anthrax: A Case Repor. The Turkish Journal of Pediatrics, 67-68.
• Divers, T. J., & Chang, Y.-F. (2009). Leptospirosis. In: Robinson NE, Sprayberry KA, (eds) Current Therapy in Equine Medicine. Vol 6. 6th ed. Saunders Elsevier Press, Chapter 33, 145- 147,ISBN 978-14-557-5764-0, 145-147.
• Dvorak, G. D., & Spickler, A. R. (2008). Glanders. Journal of the American Veterinary Medical Association, 570-577.
• Dwyer, R. M. (2015). Equine Zoonoses: Consequences of Horse-Human Interactions. In: Sing A. (eds) Zoonoses - Infections Affecting Humans and Animals, Springer
• Press, Chapter 25, Online ISBN 978-94-017-9457-2, 643-657.
• Ekinci, Y. K. (2019, Mayıs 01). “Atçılık sektörünün ülke ekonomisine olan katkısı” düzenlenen basın toplantısı. Türkiye Jokey Kulübü: http://www.tjk.org/TR/Kurumsal/News/Page/29482 adresinden alındı
• Fasanella, A., Galante, D., Garofolo, G., & Jones, M. H. (318-331). Anthrax Undervalued Zoonosis. Veterinary Microbiology, 2010.
• Firth, E. C., Alley, M. R., & Hodge, N. (1993). Rhodococcus equi Associated Osteomyelitis in Foals. Australian Veterinary Journal, 304-307.
• Fontanals, A. M., Becu, T., Polledo, G., Gaskin, C. K., & Braun, M. (1997). Antigenic Analysis of Rhodococcus equi Preparations Using Different Horse Sera. Veterinary Microbiology,, 247-255.
• Gallen, F., Kernaonet, E., Foulet, A., Goldstein, A., Lebon, P., & Babinet, F. (1999). Pulmonary Infection from Rhodococcus equi After Renal Transplantation. Nephrologie, 383-386.
• Giguére, S., & Prescott, J. F. (1997). Clinical Manifestations, Diagnosis, Treatment and Prevention of Rhodococcus equi Infections in Foals. Veterinary Microbiology, 313-334.
• Glynn, M. K., & Lynn, T. V. (2008). Zoonosis Update: Brucellosis. Journal of the American Veterinary Medical Association, 900-908.
• Hélie, P., & Higgins, R. (1996). Mycobacterium avium Complex Abortion in a Mare . Journal of Veterinary Diagnostic Investigatio, 257-258.
• Himsworth, C. G., & Argue, C. K. (2009). Clinical Impressions of Anthrax from the 2006 Outbreak in Saskatchewan. The Canadian Veterinary Journal , 291-294.
• Huber, L., Giguère, S., Berghaus, L. J., Hanafi, A., Vitosh-Sillman, S., & Czerwinski, S. L. (2018). Development of Septic Polysynovitis and Uveitis in Foals Experimentally Infected withRhodococcus equi . PLoS One, 1-11.
• İş Güvenliği Net. (2019, Mayıs 01). Hayvancılıkta İş Sağlığı ve Güvenliği. işgüvenliği.net: https://www.isguvenligi.net/iskollari-ve-is-guvenligi/hayvancilik-sektorunde-is-sagligi-ve-guvenligi/ adresinden alındı
• İş Sağlığı ve Güvenliği Risk Değerlendirmesi Yönetmeliği. (2019, Myıs 05). Mevzuat Sistemi: http://www.mevzuat.gov.tr adresinden alındı
• Jubb, K. V., Kennedy, P. C., & Palmer, N. (1992). Pathology of Domestic Animals. 4th Edition, Academic Press, Chapter 2, 323, ISBN: 978-0-12-391606-8.
• Kaneene, J. B., Miller, R., Kantor, I. N., & Thoen, C. O. (2010). Tuberculosis in Wild Animals. The International Journal of Tuberculosis and Lung Disease, 1508-1512.
• Karthik, K., Prabakar, G., Bharathi, R., Khurana, S. K., & Dhama, K. (2016). Equine Brucellosis: Review on epidemiology, pathogenesis, clinical signs, prevention and control. Journal of Experimental Biology and Agricultural Sciences ,4: 4(Spl-4-EHIDZ), 151-160.
• Keck, N., Dutruel, H., Smyej, F., Nodet, M., & Boschiroli, M. L. (2010). Tuberculosis Due to Mycobacterium bovis in a Camargue Horse. The Veterinary Record,, 499-500.
• Khan, L. H., Wieler, F., Melzer, M. C., Elschner, G., Ali, M. S., Sprague, L. D., . . . Saqib, M. (2013). Glanders in Animals: A Review on Epidemiology, Clinical Presentation, Diagnosis and Countermeasures. Journal of the American Veterinary Medical Association, 204-221.
• Klimik Dergisi. (2019, Mayıs 01). Leptospira interrogans. www.klimikdergisi.org/sayilar/10/buyuk/62-65.pdf adresinden alındı
• Ladds, P. W., Thomas, A. D., & Pott, B. (1981). Melioidosis with Acute Meningoencephalomyelitis in a Horse,. Australian Veterinary Journal, 36-38.
• Levett, P. N. (2001). Leptospirosis. Clinical Microbiology Reviews , 296-326.
• Lewerin, S. S., Olsson, S. L., Röken, K. E., Ghebremichael, S., Koivula, T., Källenius, G., & Bölske, G. (2005). Outbreak of Mycobacterium tuberculosis Infection Among Captive Asian Elephants in a Swedish Zoo. The Veterinary Record, 171-175.
• Lyashchenko, P., Greenwald, R., Esfandiari, J., Lecu, A., Waters, W. R., Posthaus, H., . . . Schiller, I. (2012). Pulmonary Disease due to Mycobacterium tuberculosis in a Horse: Zoonotic Concerns and Limitations of Antemortem Testing,. Veterinary Medicine International.
• Mair, T. S., & Divers, T. J. (2009). Brucellosis in the Horse. Mereworth, UK: Equine Veterinary Education -Peer- Reviewed Book. Infectious Diseases of the Horse.
• Mair, T. S., & Hutchinson, R. E. (253-260). Glanders. In: Infectious Diseases of the Horse. Equine Veterinary Journal Ltd,, 2009.
• Marsh, H. P., Bowler, I. C., & Watson, C. J. (2000). Successful Treatment of Rhodococcus equi Pulmonary Infection in A Renal Transplant Recipient. Annals of the Royal College of Surgeons of England, 107-108.
• Megid, J., Mathias, L., & Robles, C. A. (2010). Clinical Manifestations of Brucellosis in Domestic Animals and Humans. The Open Veterinary Science Journal, 119-126.Narayan, S. K., Sreelakshmi, M., Sujatha, S., & Dutta, T. K. (2009). Anthrax Meningoencephalitis- Declining Trends in an Uncommon But Catastrophic CNS
• Infection in Rural Tamil Nadu South India. Journal of the Neurological Sciences, 41-45.
• Ocepek, M., Pate, M., Žolnir-Dovč, M., & Poljak, M. (2005). Transmission of Mycobacterium tuberculosis from Human to Cattle. Journal of Clinical Microbiology, 3555-3357.
• Ocholi, R. A., Bertu, W. J., Kwaga, J. K., Ajogi, I., Bale, J. O., & Okpara, J. (2004). Carpal Bursitis Associated with Brucella abortus in a Horse in Nigeria. The Veterinary Record, 566-567.
• OIE. (2018, Şubat 26). Glanders, Manual of Diagnostic Tests and Vaccines for Terrestrial Animals. www.oie.int: http://www.oie.int/fileadmin /Home/eng/Health_standards/tahm/ 02.05.11_ GLANDERS.pdf adresinden alındı
• Pavlik, I., Jahn, P., Dvorska, L., Bartos, M., Novotny, L., & Halouzka, R. (2004). “Mycobacterial Infections in Horses: A Review of the Literature. Veterinarni Medicina, 427-440.
• Perumal, R. S., Stiles, B. G., Sethi, G., & Lim, L. H. (2017). Melioidosis: Clinical Impact and Public Health Threat in the Tropics. PLoS Neglected Tropical Diseases, 1-28.
• Peterson, S. K. (2005). Acute Brucella Meningomyeloencephalo - Spondylosis in a Teenage Male. African Health Sciences, 69-72.
• Prescott, J. F., Travers, M., & Yager-Jhonson, J. A. (1984). Epidemiolo-gical Survey of Corynebacterium equi Infections on Five Ontario Horse Farms . Canadian Journal of Comparative Medicine, 10-13.
• Priest, J. R., Low, D., Wang, C., & Bush, T. (2008). Brucellosis and sacroiliitis: A Common Presentation of An Uncommon Pathogen. Journal of the American Board of Family Medicine, 158-161.
• Radostits, O., Gay, C., Hindcliff, K., & Constable, P. (2007). Veterinary Medicine: A Textbook of the Diseases of Cattle, Horses, Sheep, Pigs and Goats.
• Scott, D. W., & Miller, W. H. (2011). Equine Dermatology. 2nd Ed., Saunders Press,Chapter 4,168, ISBN: 978-1-4377-0920-9.
• SGK. (2019). SGK İstatistikleri,.
• Sprague, L. D., & Neubauer, H. (2004). Melioidosis in Animals: A Review on Epizootiology, Diagnosis and Clinical Presentation. Journal of Veterinary Medicin, 305-320.
• Stoltenow, C. L. (2001). Anthrax. Extension bulletin A-561 (revised December 2000). Journal of Equine Veterinary Science,, 165-166.
• T.C. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı,İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü. (2019, 04 09). Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Politika Belgesi - III ve Eylem Planı 2014-2018. www.aybu.edu.tr: https://www.aybu.edu.tr/isg/contents/files/ulusal_isgPolitikaBelgesi.pdf adresinden alındı
• Takai, S., Sekizaki, T., Ozawa, T., Sugawara, T., Watanabe, Y., & Tsubaki, S. (1991). Association Between a Large Plasmid and 15- to 17-Kilodalton Antigens in Virulent Rhodococcus equi. Infection & Immunity, 4056-4060.
• Takasugi, J. E., & Godwin, J. D. (1991). ung Abscess Caused by Rhodococcus equi. Journal of Thoracic Imaging, 72-74.
• Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü Zoonotik Hastalıklar Daire Başkanlığı. (2011).
• https://sbu.saglik.gov.tr/Ekutuphane/kitaplar/Zoonotik%20Hastaliklar%20Katilimci%20Kitabi.pdf adresinden alındı
• Thoen, C. O., LoBue, P. A., Enarson, D. A., Kaneene, J. B., & Kantor, L. N. (2009). Tuberculosis: a re-emerging disease in animals and humans. Veterinaria Italiana, , 135-181.
• Thoen, C. O., Steele, J. H., & Gilsdorf, M. J. (2006). Mycobacterium bovis Infection in Animals and Humans. 2nd Edition, Blackwell Press, Online ISBN: 978-04-703-4453-8, 329.
• Timoney, J. F., Kalimuthusamy, N., Velineni, S., Donahue, J. M., Artiushin, S. C., & Fettinger, M. (2011). A Unique Genotype of Leptospira interrogans serovar Pomona Type Kennewicki is Associated with Equine Abortion. Veterinary Microbiology, 349-353.
• Türkmen, T. A. (2014). Selçuklularda At ve Atçılık Kültürü. Bilecek.
• Verma, A., Rathinam, S. R., Priya, C. G., Muthukkaruppan, V. R., Stevenson, B., & Timoney, J. F. (2008). LruA and LruB Antibodies in Sera of Humans with Leptospiral Uveitis. Clinical&Vaccine Immunology, 1019-1023.
• Verma, A., Stevenson, B., & Adler, B. (2013). Leptospirosis in Horses. Veterinary Microbiology , 61-66.
• Warawa, J., & Woods, D. E. (2002). Melioidosis Vaccines. Expert Review of Vaccines, 477-482.
• Waters, W. R., Palmer, M. V., Thacker, T. C., Bannantine, J. P., Vordermeier, H. M., Hewinson, R. G., . . . Lyashchenko, K. P. (2006). Early Antibody Responses to Experimental Mycobacterium bovis Infection of Cattle. Clinical & Vaccine Immunology, 648-654.
• Wikivet. (2019, Şubat 21). https://en.wikivet.net/Leptospirosis_-_Horses adresinden alındı
• Zandt, K. E., Greer, M. T., & Gelhaus, H. C. (2013). Glanders: An Overview of Infection in Humans. Orphanet Journal of Rare Diseases, 131.
• Zink, M. C., Yager, J. A., & Smart, N. L. (1986). Corynebacterium equi Infections in Horses. The Canadian Veterinary Journal, 213-217.