İSTANBUL’UN VEBA İLE İMTİHANI: 1811- 1812 VEBA SALGINI BAĞLAMINDA TOPLUM VE EKONOMİ

Yıl 2011, Cilt: 1 Sayı: 1, 1 - 36, 01.08.2011

Nalan Turna

Öz

1811–1812 veba salgını İstanbul’da birçok sıkıntının yaşanmasına neden oldu. Yiyecek, yakacak gibi temel ihtiyaçlarda kıtlıklar görüldü. Söz konusu veba yılları boyunca gerek ekonomik gerekse demografik dönüşümlerin gölgesinde biçimlenen toplumsal ilişkiler ağlarının belirlediği gündelik hayat pratiklerinde önemli değişimler gözlendi

Anahtar Kelimeler

Veba, Veba Salgını, İstanbul, Kıtlık

Kaynakça

• Arşiv Belgeleri Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA)114 Cevdet Dahiliye (C.DH) Hatt-ı Hümayun (HAT) Cevdet Evkaf (C.EV) Cevdet Maliye (C.ML), C.ML, 161/6780, 1227.L.06/13 Ekim 1812. Kitap ve Makaleler
• Albert S. Lyons ve R. Joseph Petrucelli, Çağlar Boyu Tıp [çev.] Nilgün Güdücü, Omaş, İstanbul. Andrew Nikiforuk, Mahşerin Dördüncü Atlısı: Salgın ve Bulaşıcı Hastalıklar Tarihi, İletişim Yayınları, İstanbul 2000.
• Ahmet Zeki İzgöer, “Ahmed Cevdet Paşa’ya Ait Bazı Tıp Belgeleri,” Yeni Tıp Tarihi Araştırmaları 4, 1998.
• Ayten Altıntaş, “II. Mahmud ve Sağlık,” içinde II Mahmud: Yeniden Yapılanma Sürecinde İstanbul, İstanbul 2010 Avrupa Kültür Başkenti Ajansı, İstanbul 2010, ss. 297–309.
• Cabi Ömer Efendi, Cabi Tarihi: Tarih-i Sultan Selim-i Salis ve Mahmud-ı Sani, 2. Cilt [trans.] Mehmet Ali Beyhan, Türk Tarih Kurumu, Ankara 2003.
• Coşkun Yılmaz - Necdet Yılmaz (ed.) Osmanlılarda Sağlık, 2. Cilt, Biofarma, İstanbul 2006.
• Daniel Panzac, Osmanlı İmparatorluğu’nda Veba: 1700- 1850, [çev.] Serap Yılmaz, Tarih Vakfı
• Yurt Yayınları, İstanbul 1997.
• Daniel Panzac, “Waba,” section on “In the Ottoman Empire,” The Encyclopedia of Islam (New Edition), 11.cilt, Brill, Leiden 2002.
• Edward Raczynski, 1814’de İstanbul ve Çanakkale’ye Seyahat [Çev.] Kemal Turan,Tercüman Gazetesi, İstanbul 1980.
• Giovanni Boccacio, Decameron [çev.] Rekin Teksoy, Oğlak Yayıncılık, İstanbul 1998.
• Gülden Sarıyıldız, “Karantina Meclisi’nin Kuruluşu ve Faaliyetleri,” Belleten 58. Cilt, no. 222, TTK, Ankara 1994, ss. 329–376.
• Günümüz Türkçesiyle Evliya Çelebi: İstanbul, 1. Cilt/1. Kitap, [Hz.] Seyit Ali Kahraman-Yücel Dağlı, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 2003.
• Halil İnalcık, “İstanbul-Türk Devri,” Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi 23. Cilt, İsam- Türkiye Diyanet Vakfı İslam Araştırmaları Merkezi, İstanbul 2001).
• Heath W. Lowry, “Pushing the Stone Uphill: The Impact of Bubonic Plague on Ottoman Society in the Fifteenth and Sixteenth Centuries,” Osmanlı Araştırmaları 23, 1995.
• Belgelerin dosya ve gömlek numaraları dipnotlarında belirtilmiştir. H. Erdem Çıpa, “McNeill’in “Salgınlar ve Halklar”ı Üzerine Düşünceler,” Toplumsal Tarih 22 Ekim 1995.
• Kemal Beydilli, Osmanlı Döneminde İmamlar ve Bir İmamın Günlüğü , Tarih ve Tabiat Vakfı- Tatav Yayınları, İstanbul 2001.
• Mehmet Ali Beyhan, “1811 İstanbul Veba Salgını, Etkileri ve Alınan Tedbirler,” 1. Uluslararası
• Türk Tıp Tarihi Kongresi/10. Ulusal Türk Tıp Tarihi Kongresi Bildiri Kitabı, 2. Cilt 20- 24 Mayıs , ss.1029- 1036.
• Mehmet Zeki Pakalın, “Harbeci, ” Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, 1. Cilt. Mehmet Zeki Pakalın, “Yoldaş,” Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, 3.Cilt, Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, İstanbul 1993
• Mesut Ayar, Osmanlı Devleti’nde Kolera Salgını: İstanbul Örneği (1892- 1895), Kitabevi, İstanbul 2007.
• Michale Dols, The Black Death in the Middle East (Princeton: Princeton University Press, 1977.
• Necdet Sakaoğlu, “Osmanlı’da Salgınlar,” Toplumsal Tarih 22 (Ekim 1995).
• Nuran Yıldırım, “Salgınlar,” Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi, 6.Cilt, Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı, İstanbul 1995.
• Nuran Yıldırım, İstanbul’un Sağlık Tarihi: Sağlık Teşkilatı-Salgınlar Bulaşıcı Hastalıklar ve Mücadele Koruyucu Sağlık Kurumları-Hastaneler-Tıp Eğitimi, İstanbul 2010 Kültür Başkenti Ajansı, İstanbul: 2010.
• Nükhet Varlık, “Disease and Empire: A History of Plague Epidemics in Early Modern Ottoman Empire (1453-1600),” Yayınlanmamış Doktora Tezi (Department of Near Eastern Languages and Civilizations, The University of Chicago, 2008.
• Oya Dağlar, “War, Epidemics and Medicine in the Ottoman Empire from the Balkan Wars through the Great War,” Yayınlanmamış DoktoraTezi, Boğaziçi Üniversitesi, 2004.
• Sue Tompkins, Astrolojide Açılar: Horoskopta Gezegensel İlişkileri Anlama Rehberi [çev.] Serap Rumelili Öcalan, Barış İlhan Yayınevi, İstanbul 2008.
• Şanizade Mehmed Ataullah Efendi, Şani-zade Tarihi: 1223- 1237/1808- 1821, Çamlıca, İstanbul
• William H. McNeill, Plagues and Peoples, Basill Blackwell, Oxford 1867.