OSMANLI’NIN SON DÖNEMİNDE BİR BALKAN ŞEHRİ İPEK

Yıl 2017, Cilt: 7 Sayı: 12, 140 - 163, 28.02.2017

Mucize Ünlü

https://doi.org/10.19039/sotod.2017.55

Öz

İpek, Kuzey Arnavutluk Alplerinin eteklerinde Metohija Ovası kenarında
yer alan bir şehirdir. Ne zaman ve kimler tarafından kurulduğu net
olmayan bu antik şehir XIII. yüzyıl sonlarında Sırp Başpiskoposluğu’nun
merkezidir ve 1346’da Patriklik derecesine yükseltilmiştir. Eski Sırp
Krallığı zamanından beri bir din ve kültür merkezi olan İpek, II. Mehmet
döneminde Osmanlı hakimiyetine alınmış ve bu tarihten XIX. yüzyıla
kadar bazen nahiye bazen de kaza merkezi olarak idare edilmiştir.
Tanzimat döneminde Üsküp ve Niş eyaletleriyle Manastır vilayeti içinde
yer aldıktan sonra en son Kosova vilayeti dahilinde oluşturulan İpek
sancağının merkezi olmuştur. Bu makalede XIX. yüzyılda özellikle de
Tanzimat sonrasında Osmanlı kurum ve kuruluşlarında ve toplumsal yapıda
gerçekleştirilmeye çalışılan değişim ve dönüşümün İpek’teki yansımaları,
kazanın ekonomik ve sosyal durumu ve Osmanlı hakimiyetinden çıkış
süreci değerlendirilmeye çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

İpek Kazası, İmar Faaliyetleri, Nüfus, Asayiş Sorunu

Kaynakça

• Başbakanlık Osmanlı Arşivi: - Babıali Evrak Odası ( BEO .) - Dâhiliye Nezareti Islahat (DH.TMIK.S) . - Dâhiliye Nezareti İdare (DH.İD.) - Hariciye Tercüme Odası (HR.TO .) - İrade Dâhiliye (İ.DH .) - İrade Meclis - i Mahsus (İ.MMS .) - İrade Meclis - i Vala (İ.MVL .) - Meclis - i Vâlâ (MVL .) - Rumeli Müfettişliği Kosova Evrakı (TFR.1.KV .) - Sadaret Mektubi Kalemi Mühimme (A.MKT.MHM.) - Sadaret Umum Vilayat Evrakı (A.MKT.UM.) - Şura - yı Devlet Mülkiye (ŞD.MLK .) - Teftişat - ı Rumeli Evrakı Jandarma Müşiriyet ve Kumanda (TFR.1.AS.) - Yıldız Perakende Evrakı Arzuhal Jurnal (Y.PRK.AZJ .) - Yıldız Perakende Evrakı Dahiliye Nezareti Maruzatı (Y.PRK.DH .)