KÜÇÜK BUZUL ÇAĞI, KURAKLIK ve DİĞER COĞRAFİ OLAYLARIN CELALİ İSYANLARI ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ

Yıl 2017, Cilt: 7 Sayı: 12, 267 - 288, 28.02.2017

Yusuf Yılmaz , Yahya Kadıoğlu

https://doi.org/10.19039/sotod.2017.61

Öz

Bu çalışmada Osmanlı İmparatorluğu’nu yaklaşık yüz yıl boyunca etkileyen, Anadolu’nun hemen her
yöresine yayılan, büyük toplumsal, idari, ekonomik sonuçlara ve değişimlere yol açan Celali İsyanları’nın ortaya
çıkmasında etkili olan coğrafi nedenler ele alınmıştır. Çalışmada, şimdiye kadar daha çok tarihi ve sosyal yönleriyle
ele alınan Celali İsyanları’nın hem ortaya çıkış sürecinde, hem de devam ettiği dönemlerde coğrafi etmenlerin ve
olayların bu isyanlar üzerinde nasıl bir etkiye sahip olduğu vurgulanmıştır. Bu coğrafi olaylar ve etmenler, Küçük
Buzul Çağı olarak adlandırılan sert hava koşullarıyla, kuraklıklar, kıtlıklar ve iaşe (tedarik) problemleridir. 16.
Yüzyılın sonlarında başladığı bilinen bu ayaklanma hareketleri, aktivite ve etkileri zaman içerisinde azalmış olsa da,
genel anlamda sırasıyla, III. Murad, III. Mehmed, I. Ahmed, I. Mustafa, Genç Osman, IV. Murad dönemlerinde etkili
olmuştur. Bu ayaklanmaların adı, farklı bir nedene dayansa da 1519’da Yozgat yöresinde ayaklanan Bozoklu Şeyh
Celâl’den gelir. O dönemden itibaren özellikle 16. ve 17. Yüzyıllarda meydana gelen hemen hemen her ayaklanma
hareketi Celali ismiyle anılır olmuştur

Anahtar Kelimeler

Celali İsyanları, İaşe, Kıtlık

Kaynakça

• Orhan Kılıç, "Osmanlı Devleti’nde Meydana Gelen Kıtlıklar", Türkler Ansiklopedisi, Ed. Hasan Celal Güzel, vd., Yeni Türkiye Yayınları, Cilt: 10, Ankara, 2002, ss.1340-1356. Ömer L. Barkan, (1970), "XVI. Asrın İkinci Yarısında Türkiye’de Fiyat Hareketleri", TTK Belleten Dergisi, Cilt: XXXIV, Sayı 136, ss.557-607. Ömer L. Barkan, (1970), "Research on the Ottoman Fiscal Surveys", Studies in the Social and Economic History of the Middle East, ed. M. Cook, 163-171, London, Oxford University Press.