1788-1791 OSMANLI-AVUSTURYA SAVAŞI SIRASINDA ALINAN SAVAŞ ESİRLERİ MESELESİ

Yıl 2018, Cilt: 8 Sayı: 14, 13 - 42, 10.02.2018

Fatma Sel Turhan

Öz

Bu çalışma 1788-1791 yılları arasında gerçekleşen Osmanlı-Avusturya Savaşı sırasında Osmanlı tarafından
alınan esirler konusuna odaklanmakta ve savaşı neticelendiren Ziştovi Antlaşması’nın yedinci maddesine göre esir
mübadelesinin ne şartlarda gerçekleştiğini incelemektedir. Bu kapsamda hukukî ve pratik uygulamalarıyla
Osmanlı’da savaş esirleri meselesi de tartışılmaktadır. Savaşta esir alınan Avusturyalıların İstanbul’a ve diğer
Osmanlı eyaletlerine dağıtılırken takip ettikleri güzergah ile esirlerin tahliyesi sırasında izlenilen yol ve yöntem
detaylandırılmaktadır. Avusturyalı esirlerden İslamiyet’i tercih ettikleri için Osmanlı tarafında kalacak olanlar ile
Hristiyanlık üzere oldukları için Avusturya tarafına teslim edileceklerin tespit işlemleri yetkilileri en çok uğraştıran
mesele olmuştur. Esirlerin tahliyesini düzenlemek üzere görevlendirilen mübaşirler ile esirleri teslim alacak
Avusturyalı konsolosların yetki ve sorumlulukları bir diğer inceleme konusudur. Esirlerin nerelere dağıldıklarına dair
bir araştırma bize, geniş Osmanlı coğrafyasına dağılmış bir Avusturyalı esir kitlesi olduğunu örnekleriyle
göstermiştir. Esirlerin kimliklerine yönelik araştırma ise, esirlerin dört yaşından altmış yaşına kadar kadın, erkek ve
çocuklardan müteşekkil oldukça geniş bir grubu kapsadığını; esir sahipleri söz konusu olduğunda farklı meslek
grupları ve farklı milletlerle kimliklerin hayli çeşitlendiğini ortaya koymaktadır. Tahliye sırasında karşılaşılan
güçlükler ve Avusturya tarafının şikayet ettiği hususlar makalenin bir diğer konusudur. En fazla şikayet konusu olan
çocuk esirler meselesine ise müstakilen değinilmektedir. Avusturya tarafından alınan Osmanlı esirleri konusu da
örnekler doğrultusunda ele alınmaktadır

Anahtar Kelimeler

Ziştovi Antlaşması, Avusturya, Savaş Esirleri, Çocuk Esirler

Kaynakça

• Kurtaran, Uğur, Sultan Birinci Mahmud ve Dönemi (1730-1754), Yayımlanmamış Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya 2012.
• Özdemir, Nagehan Üstündağ, “Vidin Sicillerine Göre Ziştovi ve Yaş Antlaşmalarının Osmanlı Taşrasında Uygulanışı,” Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 32 (1), Haziran 2015, ss. 259-273.
• Şen, Ömer, Osmanlı’da Köle Olmak, Kapı Yayınları, İstanbul 2007