AMERİKAN YAKINDOĞU YARDIM HEYETİ’NİN MİLLİ MÜCADELE DÖNEMİNDE URFA VE ÇEVRESİNDEKİ YARDIM ÇALIŞMALARI

Yıl 2018, Cilt: 8 Sayı: 15, 109 - 138, 20.08.2018

Cenk Demir , Süleyman Tekir

Öz

Osmanlı Hükümeti tarafından yayınlanan Sevk ve İskân Kanunu neticesinde
göçe tabi tutulan Ermenilere yardım etmek amacıyla ABD menşeili Ermeni
Yardım Komitesi (The Armenian Relief Committee, ARC) adı ile bir yardım
organizasyonu tesis edildi. Ekim 1915’te James Barton başkanlığındaki bu
komite, faaliyet sahasının zamanla genişlemesi ile birlikte farklı
isimler altında çalışmalarını sürdürdü. 6 Ağustos 1919’da Yakındoğu
Yardım Heyeti (Near East Relief, NER) adını alan heyet, Osmanlı
kaynaklarında ise Amerikan Şark-ı Karib Muavenet Cemiyeti adı ile
anılacaktır. Diğer taraftan yardım faaliyetlerinin sistemli bir şekilde
yürütülmesi amacıyla NER tarafından Osmanlı coğrafyası ise çeşitli ana
yardım merkezlerine ayrıldı. Söz konusu merkezî bölgelerden birisi Halep
olup, dönem dönem değişmekle birlikte Urfa, Antep, Maraş, Mardin,
Diyarbakır, Kilis ve Bilecik gibi yerleşim yerlerindeki yardım
faaliyetleri de Halep’teki ana yardım merkezine bağlı olarak yürütüldü.
Bu çalışmada öncelikli olarak NER’in Urfa’daki yardım faaliyetleri
incelendi. Urfa’nın yanı sıra Halep, Antep, Kilis, Maraş, Mardin,
Diyarbakır ve Bilecik çevrelerinde icra edilen yardım faaliyetleri de
irdelenen bölgeler arasındadır. Bu bağlamda, başta Uluslararası
Araştırma için Dijital Kütüphane (Digital Library for International
Research / DLIR) adresinde yer alan American Board - Near East Relief’e
ait arşiv belgeleri olmak üzere, çeşitli tetkik eserler incelemeye tabi
tutuldu

Anahtar Kelimeler

ABD, Yakındoğu Yardım Heyeti, Misyoner, Urfa, Yetimhane

Kaynakça

• Records of the American Board of Commissioners for Foreign Missions, Affiliates, and Successor Organizations. Turkey and the Balkans, 1825 - 1999. American Research Institute in Turkey (ARIT), United Church of Christ, SALT Research/ Near East Relief (NER) : NER, ABA132C027 026 , Hand Book - Near East Relief , Publisher: The Headquarter of the Near East Relief Committee, October 1920. NER, ABA132C037002A13 , 27 Şubat 1919 NER, ABA132C037014A03 , 16th Meeting , 28 Nisan 1919. NER, ABA132C027026 , Hand Book - Near East Relief , s. 44. NER , ABA132C0103005 , The Acorne , Volume: 1, No. 3, 21 Haziran 1919. NER, ABA132C0105003 , The Acorne , Volume: 1, No. 5, 5 Temmuz 1919. NER, ABA132C0105005 , The Acorne , Volume: 1, No. 5, 5 Temmuz 1919. NER, ABA132C010600 , The Acorne , Volume: 1, No. 6, 12 Temmuz 1919. NER, ABA132C0107001 , The Acorne , Volume: 1, No. 7, 19 Temmuz 1919.