Türkiye’deki Süryanilik Çalışmalarının Betimsel Bibliyometrik Analizi

Yıl 2025, Sayı: 5, 85 - 118, 30.09.2025

Mahmut Ramazan Battal , Nihat Durak

https://doi.org/10.70674/oi.1730063

Öz

Süryaniler, Hıristiyanlık tarihinin en eski topluluklarından biridir. Kökenleri Dicle ve Fırat nehirleri arasında yaşayan kadim topluluklara dayanır. Tarih boyunca farklı dönemlerde varlıklarını sürdüren bu cemaat, Arami, Asuri ve Hz. İsa öncesi diğer Mezopotamya halklarıyla bağlantılı farklı köken teorilerine sahiptir. Günümüzde, özellikle Türkiye, Suriye ve Irak’ta yoğun olarak yaşayan Süryaniler, Avrupa, Kuzey ve Güney Amerika’da bulunan diaspora topluluklarıyla da tanınmaktadır. Süryanilerin sahip olduğu tarihi ve kültürel zengin birikim, sadece dinî öğretilerde değil sanat, zanaat, mimari ve edebiyat gibi pek çok alanda da hissedilmektedir. Süryanilik üzerine gerçekleştirilen akademik çalışmalar, bu zenginliği yansıtmak amacıyla geniş bir yelpazede ele alınmıştır. Bu çalışma, Türkiye’de Süryanilik konusundaki bilimsel araştırmaları bibliyometrik analiz yöntemi kullanarak kapsamlı bir şekilde incelemeyi amaçlamaktadır. Çalışmanın omurgasını Türkiye’deki akademik hakemli dergilerde yayımlanan makale ve üniversitelerde hazırlanan tezler teşkil etmektedir. Makalelerle ilgili verilere DergiPark veri tabanından, tezlere ise YÖK Ulusal Tez Merkezi’nden, “Süryani” ve “Süryanilik” anahtar kelimeleri kullanılarak ulaşılmıştır. 2023 yılı sonuna kadar yayımlanan toplam yüz otuz üç yüksek lisans tezi, kırk sekiz doktora tezi ve doksan dört akademik hakemli makale analiz edilmiştir. Araştırmanın değerlendirme sürecinde ulaşılan sayısal veriler, yayınların kurumsal ve disiplinler arası dağılım, yıllara göre yayılım ve atıf ilişkileri gibi çeşitli başlıklar altında nicel analiz yaklaşımları ile incelenmiş; grafikler aracılığıyla görselleştirilmiştir. Araştırma bulguları, bölgesel demografik koşulların etkisiyle, Mardin Artuklu Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Süryani Dili ve Edebiyatı Bölümü, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü ve Türkiye’de Yaşayan Diller Enstitüsü, bu alanda sayısal olarak en çok tez ve makale üreten kurumlar olduğunu ortaya koymaktadır. Süryaniliğe dair doktora tezleri kapsamında Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü ve Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü başat kurumlar olarak öne çıkmaktadır. Disiplinler arası dağılım incelendiğinde, çalışmaların büyük ölçüde ilahiyat ve tarih dallarında yoğunlaştığı; buna karşın dilbilim, antropoloji ve edebiyat gibi bilim dallarında az sayıda çalışma olduğu tespit edilmiştir. Kaynak kullanımına ilişkin veriler, Türkçe eserlerin belirgin biçimde baskın olduğunu, Süryanice birincil kaynaklara yapılan atıfların ise son derece kısıtlı olduğunu ortaya koymaktadır. Ayrıca, araştırmaların büyük ölçüde ulusal yayınlarla sınırlı kalması, alanın uluslararası literatürle entegrasyon ve kadim kaynaklara ulaşmada henüz yeterince gelişmediğini göstermektedir. Sonuç olarak, Türkiye’de Süryanilik üzerine akademik ilginin son yıllarda artış gösterdiği, ancak disiplinler arası çeşitlilik, dil yeterliliği ve metodolojik açıdan sınırlılıklar taşıdığı belirlenmiştir. Bu makale, Türkiye’de Süryanilik araştırmalarını bibliyometrik yöntemle bütüncül biçimde ele alan ilk çalışmalardan biridir. Bu yönüyle alana özgün bir katkı sağlaması muhtemeldir. Bulgular, alanın geleceği için disiplinler arası iş birliklerinin güçlendirilmesi, Süryanice dil öğretiminin desteklenmesi ve uluslararası akademik dolaşıma katılımın artırılması gerekliliğine işaret etmektedir. Bu bağlamda çalışma, salt mevcut durumu betimleyen bir envanter olmanın ötesinde, Süryanilik araştırmalarının daha sağlam temele oturtulmasını hedefleyen bir adımdır.

Anahtar Kelimeler

Dinler Tarihi , Hristiyanlık , Süryani , Bibliyometri , Bibliyometrik Analiz

Etik Beyan

Bu çalışmanın hazırlanma sürecinde bilimsel ve etik ilkelere uyulduğu ve yararlanılan tüm çalışmaların kaynakçada belirtildiği beyan olunur.

Destekleyen Kurum

Gerek olmadığı beyan edilmiştir.

Teşekkür

Beyan edilmemiştir.

Descriptive Bibliometric Analysis of Syriac Studies in Türkiye

Öz

Assyrians are one of the oldest communities in the history of Christianity. Their origins go back to the ancient communities of Mesopotamia. This community, which has existed in different periods throughout history, has different theories of origin linked to the Aramaean, Assyrian and pre-Christian Mesopotamian peoples. Today, the Assyrians live mainly in Turkey, Syria and Iraq, but are also known for their diaspora communities in Europe and America. The rich historical and cultural heritage of the Assyrians can be seen not only in religious teachings but also in art, architecture and literature. Scholarly studies on Syriacism have covered a wide range of topics in order to reflect this richness. This study aims to examine scientific research on Syriacism in detail using bibliometric analysis. Bibliometric analysis is a method of quantitative analysis of academic publications and scientific literature. The main subject of the study is articles published in peer-reviewed academic journals in Turkey and dissertations prepared in universities. Data on articles were obtained from DergiPark database and theses were obtained from YÖK National Thesis Center. In the evaluation process of the research, the numerical data obtained were handled and analyzed with quantitative analysis approaches. The study was conducted to cover all relevant theses and articles until the end of 2023. In this direction, the publication dates, contents and contributions to the field of the studies in the relevant databases were discussed in detail. The findings of the research were visualized through various headings and graphs, thus making the quality and impact of academic studies on Syriacism more understandable. The analysis of the data obtained aims to increase the knowledge on the subject and contribute to academic studies. The results not only provide information about the current state of Syriac studies, but also aim to be a done for possible future research.

Anahtar Kelimeler

History of Religion , Christianity , Syriac , Bibliometrics , Bibliometric Analysis.

Etik Beyan

It is declared that scientific and ethical principles were complied with during the preparation of this study and all the studies used are cide in the bibliography.

Destekleyen Kurum

No external funding was used to support this research.

Teşekkür

Not declared.

Kaynakça

• Atalay, Talip. “Günümüz Süryani Kilise ve Manastırlarında Din Eğitimi”. Dini Araştırmalar 8/23 (Haziran 2005), 39-68. https://dergipark.org.tr/tr/pub/da/issue/4460/61495
• Aydın, Cebrail. Tarihte Süryaniler. İstanbul: Sıralar Matbaası, 1964.
• Bilge, Yakup. Süryanilerin Kökeni ve Türkiyeli Süryaniler. İstanbul: Zafer Matbaası, 1991.
• Bornmann, Lutz - Daniel, Hans‐Dieter. “What Do We Know about the h Index?” Journal of the American Society for Information Science and Technology 58/9 (Temmuz 2007), 1381-1385. https://doi.org/10.1002/asi.20609
• Börner, Katy vd. “Visualizing Knowledge Domains”. Annual Review of Information Science and Technology 37/1 (Ocak 2003), 179-255. https://doi.org/10.1002/aris.1440370106
• Çelik, Mehmet. “Süryaniler”. TDV İslâm Ansiklopedisi, 2010. https://islamansiklopedisi.org.tr/suryaniler
• Durak, Nihat. Süryani Ortodoks Kilisesi’nde İbadet. İstanbul: Rağbet Yayınları, 2011.
• Erbaş, Ali. Hristiyanlık. İstanbul: İnsan Yayınları, 2004.
• Glänzel, Wolfgang. Bibliometrics As a Research Field: A Course on Theory and Application of Bibliometric İndicators, 2003.
• Günel, Aziz. Türk Süryaniler Tarihi. Diyarbakır: Oya Matbaası, 1970.
• Sarı, Gökhan. Ermeni Meselesi Işığında Süryaniler. Ankara: Barış Kitabevi, 2013.
• Yemenlioğlu, Mazhar Murat. Dünya Dinleri: Süryanilik. İstanbul: Gelecek Yayıncılık, 2020.