Yükseköğretimde Uluslararasılaşma Bağlamında Yabancı Uyruklu Öğrencilere Yönelik Yabancı Düşmanlığının İncelenmesi: Karabük İli Örneği

Yıl 2025, Cilt: 4 Sayı: 1, 23 - 39, 30.06.2025

Aleyna Demir

https://doi.org/10.58632/olgusos.1645023

Öz

Dünya hızla küreselleşmekte ve eğitimde bazı değişim ve dönüşümlere yol açmaktadır. Bu değişimler arasında eğitimin uluslararasılaşma politikası önem kazanmaktadır. Yabancı olarak adlandırılan uluslararası öğrenciler gittikleri ülkelerde sorunlar ile karşılaşmaktadırlar. Bu sorunlar arasında yabancı düşmanlığı (zenofobi) önemli yer tutmaktadır. Bu çalışmada demografik ve sosyoekonomik bağlamda uluslararası öğrencilere karşı Karabük yerel halkının yabancı düşmanlığı (zenofobi) tutumuna etkileri incelenmiştir. Uluslararası öğrencilerin karşılaştıkları eşitsizlikleri anlamak ve yabancı düşmanlığına neden olan eğilimleri tespit etmek bu araştırmanın temel amacıdır. Araştırma uluslararası öğrencilere karşı yerel halkın tutumlarını incelemek amacıyla nitel araştırma deseni ile yürütülmüştür. Araştırma güncel bir konunun incelenmesi üzerine durum çalışması yaklaşımı olarak tasarlanmıştır. Veri toplama aracı derinlemesine görüşmedir. Veriler toplandıktan ve deşifre edildikten sonra MAXQDA programına yüklenerek analiz edilmiştir. Elde edilen bulgulara göre, Karabük halkının uluslararası öğrenciler ile ilgili olumlu ve olumsuz görüşleri ve deneyimleri bulunmaktadır. Uluslararası öğrenciler genel anlamda olumlu değerlendiriliyor; ancak bazı uyumsuzlukların yaşandığı görülmektedir. Yabancı düşmanlığı ise belirli önyargılar ve güvensizlikler etrafında oluşmaktadır. Bu durum, uluslararası öğrencilerin uyum aşamasında karşılaştıkları zorlukları ve yerli halkın algısının iyileştirilmesi gerekliliğini ortaya koymaktadır. Yapılan araştırma, Karabük yerel halkının uluslararası öğrencilere karşı davranış ve algıları ile ilgili geniş bir bakış açısı sunmaktadır. Bu bağlamda, uluslararasılaşma sürecinin başarılı bir şekilde yönetilmesi ve Karabük şehrindeki sosyal uyumun güçlendirilmesi, uluslararası öğrencilerin ve yerel halkın karşılıklı faydalarını artırabilir ve yabancı düşmanlığının azaltılmasına katkıda bulunabilir.

Anahtar Kelimeler

Yabancı Düşmanlığı , Uluslararası Öğrenci , Karabük

Etik Beyan

Bu çalışmanın, özgün bir çalışma olduğunu; çalışmanın hazırlık, veri toplama, analiz ve bilgilerin sunumu olmak üzere tüm aşamalarından bilimsel etik ilke ve kurallarına uygun davrandığımı; bu çalışma kapsamında elde edilmeyen tüm veri ve bilgiler için kaynak gösterdiğimi ve bu kaynaklara kaynakçada yer verdiğimi; kullanılan verilerde herhangi bir değişiklik yapmadığımı, çalışmanın Olgu Sosyoloji Dergisi’nin tüm şartlarını ve koşullarını kabul ederek etik görev ve sorumluluklara riayet ettiğimi beyan ederim. Bu çalışmanın etik kurul izin sayısı 280902’dir.

Destekleyen Kurum

TÜBİTAK

Proje Numarası

1919B012303453

Teşekkür

Bu çalışmayı destekleyen TÜBİTAK kurumuna ve araştırma sorumlum Dr. Öğretim Üyesi Zeynep Kurnaz'a çalışmaya katkılarından dolayı teşekkür ederim. Değerli hakemlere katkılarından ve incelemelerinden dolayı teşekkür ederim. Katkıları sayesinde çalışma daha ileriye taşınabilmiştir.

Investigation of Xenophobia Towards Foreign Students in the Context of Internationalization in Higher Education: The Case of Karabük Province

Öz

The world is rapidly globalizing, leading to significant educational changes and transformations. One of the key changes is the growing importance of internationalization policies in education. International students, often called foreigners, encounter various challenges in the countries they move to. Among these challenges, xenophobia plays a significant role. This study examines the impact of demographic and socioeconomic factors on the xenophobic attitudes of the residents of Karabük towards international students. The primary aim is to understand the inequalities faced by these students and to identify the trends that contribute to xenophobia. The research employed a qualitative design, using a case study approach to explore this pressing issue. In-depth interviews were used as the data collection method. Once the data were collected and transcribed, they were analyzed using the MAXQDA program. The findings indicate that the residents of Karabük hold positive and negative opinions about international students. While international students are generally viewed positively, some incompatibilities and negative attitudes exist. Xenophobia arises from certain prejudices and insecurities among the locals, highlighting the difficulties that international students face during their adaptation process. This situation underscores the need to improve local perceptions of these students. This study offers valuable insights into the behaviours and perceptions of the people in Karabük towards international students. Effectively managing the internationalization process and fostering social cohesion in Karabük can enhance the mutual benefits for both international students and locals, thus reducing xenophobia.

Anahtar Kelimeler

Xenophobia , International students , Karabük

Proje Numarası

1919B012303453

Kaynakça

• Aktaş, E. (2023, Şubat 27). Nefret saikiyle 3 Suriyeli işçiyi öldüren sanığın yargılamasına başlanacak [Gazete Haberi]. Evrensel.net. https://www.evrensel.net/haber/483590/nefret-saikiyle-3-suriyeli-isciyi-olduren-sanigin-yargilamasina-baslanacak
• Allaberdiyev, P. (2007). Türk Cumhuriyetlerinden Türkiye’ye Yüksek Öğrenim Görmeye Gelen Öğrencilerin Uyum Düzeylerinin İncelenmesi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. T.C. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Rehberlik Ve Psikolojik Danışma Bilim Dalı.
• Altbach, P. G., & Knight, J. (2007). The Internationalization of Higher Education: Motivations and Realities. Journal of Studies in International Education, 11(3-4), 290-305. https://doi.org/10.1177/1028315307303542
• Arifoglu, A. T., & Koçak, O. (2022). A Quantitative Research on the Xenophobia Examination in Terms of Psychological Resilience: Case of Istanbul. European Journal of Environment and Public Health, 6(1), em0105. https://doi.org/10.21601/ejeph/11803
• Arslan, A. S. (2023, Nisan 7). Gabonlu Dina’nın annesi DHA’ya konuştu: Yeter ki adalet yerini bulsun—Son Dakika Haberleri [Gazete Haberi]. Hürriyet Gazetesi. https://www.hurriyet.com.tr/gundem/gabonlu-dinanin-annesi-dhaya-konustu-yeter-ki-adalet-yerini-bulsun-42247257
• Arslan, A. S., & Özelci, M. (2023, Nisan 2). Gabonlu genç kız, annesine öldürülebileceğini söylemiş [Gazete Haberi]. DHA | Demirören Haber Ajansı. https://www.dha.com.tr/foto-galeri/gabonlu-genc-kiz-annesine-oldurulebilecegini-soylemis-2230126
• Baş, H. (2020). Uluslararası Öğrencilerin Sosyal Dışlanması: İstanbul Örneği [Doktora tezi]. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Çalışma Ekonomisi Ve Endüstri İlişkileri Ana Bilim Dalı.
• Bauman, Z. (2016). Sosyolojik düşünmek (A. Yılmaz, Çev.; On üçüncü basım). Ayrıntı Yayınları.
• Bulut, E., Yücetürk, H., Yılmaz, G., Gündoğdu, İ., Koç, N., & Demiryürek, B. (2020). Uluslararası Öğrencilerin Psikososyal Sorun ve İhtiyaçları: Nitel Bir Çalışma. Nitel Sosyal Bilimler, 2(1), 60-73.
• Castles, S., & Miller, M. J. (2008). Göçler Çağı: Modern Dünyada Uluslararası Göç Hareketleri (B. U. Bal & İ. Akbulut, Çev.; 1. Baskı). Belgin Çınar.
• Cengiz, G., Ayaz, Y., & Bediroğlu, A. (2021). Stuart Hall Perspektifinden Temsil ve Öteki Kavramı: “My Name Is Khan” Ve “Crash” Filmleri Bağlamında Değerlendirme. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 38, 428-457. https://doi.org/10.14520/adyusbd.928266
• Clarke, V., & Braun, V. (2017). Thematic analysis. The Journal of Positive Psychology, 12(3), 297-298. https://doi.org/10.1080/17439760.2016.1262613
• Çöllü, E. F., & Öztürk, Y. E. (t.y.). Türk Cumhuriyetleri, Türk ve Akraba Topluluklarından Türkiye’ye Yüksek Öğrenim Görmek Amacıyla Gelen Öğrencilerin Uyum Ve İletişim Sorunları (Konya Selçuk Üniversitesi Örneği). Journal of Azerbaijani Studies, 223-239.
• Çuhatutar, Ş. (2022). Çukurova Üniversitesi’nde Öğrenim Gören Uluslararası Öğrencilerin Yaşadıkları Toplumsal Problemlerin Karşılaştırmalı Olarak İncelenmesi [Yüksek Lisans Tezi]. T.C. Adana Alparslan Türkeş Bilim Ve Teknoloji Üniversitesi.
• Davey, L. (2009). The Application of Case Study Evaluations. Elementary Education Online, 8(2), 1-3.
• Demi̇rhan, K. (2017). Ulusal Alanyazında Uluslararası Öğrenciler ve Uluslararası Öğrencileri Siyasal Açıdan Düşünmek. International Journal of Management Economics and Business, 13(17), 547-562. https://doi.org/10.17130/ijmeb.2017ICMEB1734650
• Durmuş, H., & Göl, B. (2022). Uluslararası Öğrencilerin Sakarya İli Ekonomisine Katkıları. Journal of Academic Opinion, 2(1), 1-9.
• Düğer, Y. (2020). Bir İnsan Hakkı İhlali Olarak Yabancı Düşmanlığı Ve Rusya’da Yabancı Düşmanlığının Tarihsel Kökeni. Uluslararası Afro-Avrasya Araştırmaları Dergisi, 5(10), 1-20.
• Enterieva, M., & Sezgin, F. (2016). The fulfilment level of turkic republics higher education students’ academic and social expectations in turkey. Journal of Higher Education and Science, 6(1), 102. https://doi.org/10.5961/jhes.2016.147
• Goffman, E. (2014). Damga Örselenmiş Kimliğin İdare Edilişi Üzerine Notlar (1. Baskı). Heretik Yayıncılık.
• Gören, G. (2019). Uluslararası Göç ve Yabancı Düşmanlığı: Bursa’daki Suriyeliler Örneği [Yüksek Lisans Tezi]. T.C. Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Çalışma Ekonomisi Ve Endüstri İlişkileri Anabilim Dalı Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Bilim Dalı.
• Gündüz, C. (2019). Sağlık Çalışanlarının Zenofobi (Yabancı Düşmanlığı) Tutumları İle Empatik Eğilimleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi: Kızıltepe Devlet Hastanesi Örneği [Yüksek Lisans Tezi]. Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• Güngör, F. Ş. (2017). Zenofobi ve Öteki’nin Dikeni. İçinde G. B. Durgun & T. Korkmaz (Ed.), I.Uluslararası İnsan ve Toplum Bilimleri Kongresi (ss. 1-9). Gazi Üniversitesi.
• Islam, T. (2020). Türkiye’de Okuyan Uluslararası Öğrencilere Yönelik Nefret Söylemi [Yüksek Lisans Tezi]. İbn Haldun Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü Radyo, Televizyon Ve Sinema Anabilim Dalı.
• İnan, A. (2022). Üniversite Öğrencilerinin Zenofobi Tutumları ve Empatik Eğilimleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi [Yüksek Lisans Tezi]. Burdur Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Spor Yöneticiliği Anabilim Dalı.
• Kaldik, B. (2021). Uluslararası Göç Bağlamında Sığınmacılara Yönelik Yabancı Düşmanlığının İncelenmesi:Türkiye’de Zenofobi Üzerine Bİr Uygulama. Bingöl Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 5, 69-96. https://doi.org/10.33399/biibfad.1029321
• Karasu, K. (2024, Mart 23). Karabük Üniversitesi’ndeki Yabancı Sayısı, Türkiye’nin En Kalabalık Üniversitesine Yaklaştı [Haber Sitesi]. 12 Punto. https://12punto.com.tr/gundem/karabuk-universitesindeki-yabanci-sayisi-turkiyenin-en-kalabalik-universitesine-yaklasti-28302#
• Karataş, Z. (2015). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Manevi Temelli Sosyal Hizmet Araştırmaları Dergisi, 1(1), 1-19.
• Karataş, Z., & Güzel, B. (2020). Üniversite Öğrencilerinin Yabancı Düşmanlığıyla İlgili Tutumlarının İncelenmesi. Toplum ve Sosyal Hizmet, 31(2), 500-523.
• Kıroğlu, K., Kesten, A., & Elma, C. (2010). Türkiye’de Öğrenim Gören Yabancı Uyruklu Lisans Öğrencilerinin Sosyo- Kültürel ve Ekonomik Sorunları. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(2), 26-39.
• Kocakaya, R. (2018). Xenophobia And Socıal Integratıon In The Context Of Mıgratıon. Journal Of Instıtute Of Economıc Development And Socıal Researches, 4(8), 88-96.
• Kökel, Z., & Odabaşı, F. (2017). Uluslararası Göç,İltica ve Zenofobi. Toplum Bilimleri Dergisi, 11(21), 237-259.
• Kuckartz, U., & Rädiker, S. (2019). Analyzing Qualitative Data with MAXQDA: Text, Audio, and Video. Springer International Publishing. http://link.springer.com/10.1007/978-3-030-15671-8
• Merriam, S. B. (2023). Nitel Araştırma: Desen ve Uygulama İçin Rehber (S. Turan, Ed.; 3.Baskı). Nobel Yayınları.
• Miller, S. D. (2018). Xenophobia toward Refugees and Other Forced Migrants. World Refugee Council Research Paper, 5.
• Oral, B., & Çeti̇nkaya, F. (2017). Sosyolojik Bir Olgu Olarak Göç, Tanımı, Nedenleri ve Göç Kuramları. Special Topics, 3(1), 1-8.
• Orhan, R. E. (2023). Sağlık Öğrencilerinin Göçmen ve Mültecilere Bakışı, Yabancı Düşmanlığı Sorunu, Duygusal ve Ruhsal Zekânın Etkisi: Çanakkale İli Örneği [Doktora tezi]. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü.
• Özçetin, S. (2013). Yükseköğrenim Gören Yabancı Uyruklu Öğrencilerin Sosyal Uyumlarını Etkileyen Etmenler [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Hacattepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Hizmet Anabilim Dalı.
• Özer, M. (2012). International Students in Turkey. Journal of Higher Education and Science, 2(1), 10-13. https://doi.org/10.5961/jhes.2012.027
• Özmete, E., Yıldırım, H., & Duru, S. (2018). Yabancı Düşmanlığı (Zenofobi) Ölçeğinin Türk Kültürüne Uyarlanması: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 18(40/2), 191-209. https://doi.org/10.21560/spcd.v18i39974.451063
• Özyurt, S. (2021). Okul Psikolojik Danışmanlarında Zenofobi: Özgecilik ve Mültecilere Karaşı Duygusal Mesafe Değişkenlerine Göre Bir İnceleme [Yüksek Lisans Tezi]. Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Perruchoud, R., Redpath, J., & Cross (Ed.). (2013). Göç Terimleri Sözlüğü (İkinci Baskı). Uluslararası Göç Örgütü (IOM).
• Saraçoğlu, A. D. (2023). Öteki ile Beraber Yaşamanın Sosyolojik Zemini. Abant Sosyal Bilimler Dergisi, 23(1), 505-517. https://doi.org/10.11616/asbi.1218236
• Sarı, A. C. (2019). Zenofobi ve Mülteci Entegrasyonu Hakkında Yapılan Akademik Çalışmaların Sistematik İncelenmesi [Yüksek Lisans Tezi]. Türkiye Cumhuriyeti Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• Seren Serengil’in “Bizi korona edeceksin” diyerek yardımcısını darp ettiği iddiası. (2020, Nisan 2). [Gazete Haberi]. Son Dakika. https://www.sondakika.com/haber/haber-seren-serengil-in-bizi-korona-edeceksin-diyerek-13081964/
• Solakoğlu, Ö., & Gurbuz, S. (2015). Anti-Immigrant Attitudes In A Developing Country: Turkey / Gelişmekte Olan Bir Ülke Olan Türkiye’de Yabancı Göçmenlere Karşı Negatif Tutumlar. Turkish Studies, 10(10), 771-792. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.8447
• Şeker, B. D., & Akman, E. (2016). Uluslararası Öğrencilerin Psikolojik ve Sosyokültürel Süreçleri. Cukurova Medical Journal (Çukurova Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi), 41(3), 504-514. https://doi.org/10.17826/cukmedj.237504
• Taşçı, F. (2023, Eylül 9). Yabancı Düşmanlığında Uluslararası Öğrenciler Ayağı. SETA. https://www.setav.org/yabanci-dusmanliginda-uluslararasi-ogrenciler-ayagi/
• Taylan, Ş. (2019). Sakarya Üniversitesindeki Uluslararası Öğrencilerin Sorunları [Yüksek Lisans Tezi]. T.C. Sakarya Üniversitesi Eğitim Bilimleri Ensitüsü Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı Yükseköğretim Araştırmaları Bilim Dalı.
• Tutkun, Ö. F. (2006). Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesindeki Türkiyeli Öğrencilerin Uyum Sorunları. Sosyal Bilimler Dergisi, 15, 256-267.
• TÜİK Kurumsal. (2024, Şubat 6). [Haber Bülteni]. TÜİK. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Adrese-Dayali-Nufus-Kayit-Sistemi-Sonuclari-2023-49684
• Türkiye’deki Güncel Yabancı Öğrenci Sayısı Açıklandı: Yüzde 95’i Kendi İmkanları ile Öğrenim Görüyor – Göç Araştırmaları Vakfı. (t.y.). Göç Araştırmaları Vakfı. Geliş tarihi 17 Şubat 2025, gönderen https://gocvakfi.org/turkiyedeki-guncel-yabanci-ogrenci-sayisi-aciklandi-yuzde-95i-kendi-imkanlari-ile-ogrenim-goruyor/
• Van Der Veer, K., Ommundsen, R., Yakushko, O., Higler, L., Woelders, S., & Hagen, K. A. (2013). Psychometrically And Qualitatively Validating A Cross-National Cumulative Measure Of Fear-Based Xenophobia. Quality & Quantity, 47(3), 1429-1444. https://doi.org/10.1007/s11135-011-9599-6
• Woolf, N. H., & Silver, C. (2018). Qualitative Analysis Using MAXQDA. Routledge.
• Yabancı Uyruklu Kişilere Konut Kiralanmamasına İlişkin Basın Açıklaması. (2022, Ekim 3). TİHEK. https://www.tihek.gov.tr/yabanci-uyruklu-kisilere-konut-kiralanmamasina-iliskin-basin-aciklamasi/
• Yakushko, O. (2009). Xenophobia: Understanding the Roots and Consequences of Negative Attitudes Toward Immigrants. The Counseling Psychologist, 37(1), 36-66. https://doi.org/10.1177/0011000008316034
• Yardımcıoğlu, F., Beşel, F., & Savaşan, F. (2017). Uluslararası Öğrencilerin Sosyo-Ekonomik Problemleri ve Çözüm Önerileri (Sakarya Üniversitesi Örneği). Akademik İncelemeler Dergisi, 12(1), 203-254. https://doi.org/10.17550/akademikincelemeler.308940
• Yıldırım, E., & Köksal, H. (2017). Yabancı Uyruklu Üniversite Öğrencilerinin Gözüyle Türkiye. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(3), 297-323. https://doi.org/10.29299/kefad.2017.18.3.017
• Yılmaz, F. (2008). Avrupa’da Irkçılık ve Yabancı Düşmanlığı. International Strategic Research Organization (USAK).
• Zerengök, D. (2016). Uluslararası Öğrencilerin; Serbest Zaman Etkinliklerine Aktif Katılımları Yoluyla Sosyal Uyumlarının Analizi: Celal Bayar Üniversitesi Örneği [Yüksek Lisans Tezi]. T.C. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.