Tekno Kültürel Kabir Ziyaretlerine Sosyolojik Bir Değerlendirme

Yıl 2023, Cilt: 2 Sayı: 2, 69 - 79, 31.12.2023

Gülsen Çankal

https://doi.org/10.58632/olgusos.1353466

Öz

Kabir ziyaretleri, tarihsel olarak pek çok din ve toplumda köklü bir gelenek olarak varlığını sürdüren dini bir ritüeldir. Bu ritüel, ölülerin mezarlarını ziyaret etmek amacıyla gerçekleştirilir ve insanlar arasında manevi bir bağın ifadesi olarak kabul edilir. Ancak, teknolojik ilerlemelerin ve dijital iletişim platformlarının yükselmesiyle, bu gelenek de değişime uğramaktadır. Günümüzde, özellikle sosyal medya platformlarının popülerliği arttıkça, kabir ziyaretleri de sanal dünyada yeni bir boyut kazanmaktadır. Bu çalışma, ölmüş kişilerin hayattayken kullandıkları sosyal medya profillerinin ölüm sonrası nasıl ziyaret edildiğini incelemektedir. Ayrıca, bu değişimin postmodern toplumlardaki ölüm algısına nasıl etki ettiğini anlamaya çalışmaktadır. Bu araştırma, netnografi yöntemi kullanarak gerçekleştirilmiştir. Netnografi, dijital ortamlarda insanların davranışlarını ve etkileşimlerini inceleyen bir sosyal araştırma yöntemidir. Instagram gibi bir internet tabanlı sosyal medya platformunu gözlemlenerek ve katılımcılarla etkileşimde bulunarak ölmüş kişilerin profillerini ziyaret eden ve yorumda bulunan sosyal medya kullanıcıları incelenmiştir. Bu kullanıcılar, ölümden sonraki anma ve hatırlama pratiğinin nasıl dijitalleştiği ve değiştiği konusunda önemli bir perspektif sunmaktadır. Ölümün ardından sosyal medya profillerini ziyaret etmek, ölüleri hatırlama ve onlara olan bağlılığı ifade etme biçimi olarak kabul edilmektedir. Çalışma sonuçlarına göre, modern toplumlarda ölümün genellikle göz ardı edildiği veya unutulmaya çalışıldığı bir gerçeklik olarak kabul edilmektedir. Ancak postmodern toplumlarda, ölüm ve anma ritüelleri dijital dünyada daha görünür hale gelmektedir. Sosyal medya profilleri üzerinden yapılan ziyaretler ve yorumlar, ölüleri hatırlama ve onlara olan bağlılığı ifade etme biçimi olarak kabul edilmektedir. Bu çalışma, dijitalleşme ve teknolojik ilerlemelerin toplumsal ve kültürel pratikleri nasıl etkilediğini anlamamıza yardımcı olmaktadır. Aynı zamanda, ölümün postmodern toplumlarda nasıl bir yer edindiği konusunda önemli bilgiler sunmaktadır. Sonuç olarak, kabir ziyaretleri gibi geleneksel ritüellerin dijital dünyada nasıl evrildiği ve değiştiği konusunda daha fazla araştırma yapılması gerektiği ortaya çıkmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Kabir Ziyareti, Sosyal Medya, Ölüm, Postmodern Ölüm.

Cultural Aspects of Technological Grave Visits: A Sociological Assessment

Öz

Abstract
Grave visits have been a deep-rooted religious ritual in many religions and societies throughout history. This ritual is performed with the purpose of visiting the graves of the deceased and is considered an expression of spiritual connection among people. However, with the advancement of technology and the rise of digital communication platforms, this tradition is undergoing a transformation. In today's world, particularly with the increasing popularity of social media platforms, grave visits are taking on a new dimension in the virtual realm. This study aims to examine how the social media profiles of individuals who have passed away, profiles that were used during their lifetime, are visited and interacted with by others after their demise. Furthermore, the research seeks to understand the reasons behind the visibility of the phenomenon of death, which has been pushed into the background in modern societies but is becoming more prominent in what is often termed postmodern societies. This research was conducted using the phenomenological perspective within the framework of qualitative research methods. Within the scope of the study, social media users who visit the social media profiles of deceased individuals on an internet-based social media platform, such as Instagram, and engage in commenting activities were examined. These users offer a significant perspective on how the practice of remembrance and memorialization has become digitalized and evolved. In modern societies, death is often acknowledged as a reality that is either ignored or actively suppressed. However, in postmodern societies, death and memorial rituals are becoming more visible in the digital world. Visiting social media profiles after someone's passing is considered a way to remember them and express a sense of connection. This study contributes to our understanding of how digitalization and technological advancements are impacting societal and cultural practices. It also provides valuable insights into the role of death in postmodern societies. Consequently, it highlights the need for further research into how traditional rituals, like grave visits, have evolved and changed in the digital realm.

Anahtar Kelimeler

Grave Visits, Social Media, Death, Postmodern Death.

Kaynakça

• Allan, K. (2020). Çağdaş Sosyal ve Sosyolojik Teori, İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Arıès, P. (1991). Batının Ölüm Karşısında Tavırları, (M. A. Kılıçbay, Çev.), Ankara: Gece Yayınları.
• Baltacı, A. (2019). Nitel Araştırma Süreci: Nitel Bir Araştırma Nasıl Yapılır? Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 5(2), 368-388.
• Baudrillard, J. (1998). Simülakrlar ve Simülasyon. İzmir: Dokuz Eylül Yayınları.
• Bauman, Z. (2000). Ölümlülük, Ölümsüzlük ve Diğer Hayat Stratejileri. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Berger, P. L. & Luckmann T. (2016). Modernite, Çoğulculuk ve Anlam Krizi, Modern İnsanın Yönelimi, (M. D. Dereli, Çev.). 2. Baskı, Ankara: Heretik Yayınları.
• Berger, P. L. (2005). Kutsal Şemsiye, (A. Coşkun, Çev.), İstanbul: Rağbet Yayınları.
• Burcu, E., & Akalın, E. (2008). Ölüm Olgusu Üzerine Sosyolojik Tartışmalar. Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları, 5(8), 28-52.
• Demir, S. T. (2016). Dijital Aşklar: Sanallık ve Gerçeklik Arasında Bedenin, Mekanın ve İletişimin Tasarımı. TRT Akademi, Dijital Medya Sayısı, 01(2).
• Durkheim, E. (2005). Dini Hayatın İlkel Biçimleri. (F. Aydın, Çev.) İstanbul: Ataç Yayınları.
• Durmuşoğlu, K., & Ataman, K. (2018). Kutsaldan Sekülere: Değişen Ölüm Algısı Üzerine Sosyolojik Bir Değerlendirme. Bülent Ecevit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 5(1), 123-149.
• Efil, Ş. (2016). Düşünce Tarihinde ve Modern Tıpta Ölümsüzlük Arayışı ve Eleştirisi. Beytulhikme An International Journal of Philosophy, 6, 267.
• Elias, N., (2023) Ölmekte Olanların Yalnızlığı Üzerine, Çev. Oğuzhan Ekinci, İletişim İstanbul.
• Illıch, I. (2004). “Ölüme Karşı Ölüm”. Cogito, (40), 107-121, İstanbul: Yky.
• Kellehear, A. (2012). Ölümün Toplumsal Tarihi. (T. Kılınç Çev.). Ankara: Phoenix Yayınları.
• Nevevi, İ. (2012). Riyazü’s-Salihin. Çev.: A. F. Kocaer. Esra Yayınları.
• Prıor, L. (1989). The Social Organisation of Death. London: Mac.
• Sağır, A. (2012). Toplu Merasimlerden Belediye Hizmetlerine Kurumsallaşan Ölüm Bağlamında Bir Ölüm Sosyolojisi Denemesi. International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish, 7(2), 905.
• Sami, Ş. (2015). Kamus-ı Türki (Latin Harfleriyle). İstanbul: İdeal Kültür Yayınları.
• Şahin, EA. (2016). Düşünce Tarihinde ve Modern Tıpta Ölümsüzlük Arayışı ve Eleştirisi. Beytulhikme An International Journal of Philosophy, 6, 267.
• Weber, M. (2000). Sosyoloji Yazıları. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2016). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Seçkin Yayınları.