Food and Society: Culture, Identity and Inequalities

Yıl 2024, Cilt: 3 Sayı: 2, 97 - 106

Nilgün Macit , Özgür Kıran

https://doi.org/10.58632/olgusos.1573307

Öz

This article, based on the sociology of food, analyses the cultural, social and identity dimensions of food beyond being a biological need. The role of food in the processes of social structure, culture and identity formation is analysed through the stages of production, distribution and consumption. Inequalities between social classes are discussed in the context of Pierre Bourdieu's concept of ‘judgement of taste’ and the relationships between food preferences and social status are analysed. In addition, the impact of gender roles on food preparation and presentation processes is evaluated through the dominant role of women in domestic kitchen activities and the prominence of men in professional kitchens. Food is presented as an important symbolic tool in the formation of social interactions between individuals, social belonging and cultural identities. While migrant communities manage the processes of preserving and adapting their identities through local and universal food cultures, the impact of gender and class distinctions on these processes is emphasised. In the article, the multifaceted relationship of food with social symbols and social changes is examined in a sociological framework.

Anahtar Kelimeler

sociology, food, culture, identity, society

Yemek ve Toplum: Kültür, Kimlik ve Eşitsizlikler

Öz

Bu makale, yemek sosyolojisini temel alarak yemeğin biyolojik bir gereksinim olmanın ötesindeki kültürel, toplumsal ve kimliksel boyutlarını analiz etmektedir. Yemeğin, toplumsal yapı, kültür ve kimlik oluşum süreçlerinde oynadığı rol, üretim, dağıtım ve tüketim aşamaları üzerinden ele alınmıştır. Toplumsal sınıflar arası eşitsizlikler, Pierre Bourdieu'nun "beğeni yargısı" kavramı bağlamında tartışılarak, yiyecek tercihleri ve sosyal statü arasındaki ilişkiler incelenmiştir. Ayrıca, cinsiyet rollerinin yemek hazırlama ve sunum süreçlerindeki etkisi, özellikle kadınların ev içi mutfak faaliyetlerinde baskın rol üstlenmeleri ve erkeklerin profesyonel mutfaklarda öne çıkmaları üzerinden değerlendirilmiştir. Yemek, bireyler arası sosyal etkileşimlerin, toplumsal aidiyetin ve kültürel kimliklerin oluşumunda önemli bir sembolik araç olarak sunulmaktadır. Göçmen topluluklar, yerel ve evrensel yemek kültürleri aracılığıyla kimliklerini koruma ve uyum sağlama süreçlerini yönetirken, toplumsal cinsiyet ve sınıfsal ayrımların bu süreçlere etkisi vurgulanmaktadır. Makalede yemeğin toplumsal sembollerle ve toplumsal değişimlerle olan çok yönlü ilişkisi sosyolojik bir çerçevede incelemektedir.

Anahtar Kelimeler

sosyoloji, yemek, kültür, kimlik, toplum

Kaynakça

• Akarçay, E. (2020). Toplumsal eşitsizlikler, sınıflar ve yemek, (Editör: Erhan Akarçay), Yemek Sosyolojisi (ss. 63-74) içinde, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Akkaş, İ. (2019). Cinsiyet ve toplumsal cinsiyet kavramları çerçevesinde ortaya çıkan toplumsal cinsiyet ayrımcılığı, EKEV Akademi Dergisi, ICOAEF Özel Sayısı, 97-118.
• Babaç, E. ve Babaç Ertek, E. (2021). Gastronomi, müzik ve beyin, ETÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13, 147-161.
• Baysal, A. (2003). Sosyal eşitsizliklerin beslenmeye etkisi, CÜ Tıp Fakültesi Dergisi, 25(4), 66-72.
• Belge, M. (2001). Tarih boyunca yemek kültürü, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Beşirli, H. (2021). Yemek sosyolojisi: yiyeceklere ve mutfağa sosyolojik bakış. Ankara: Phoenix Yayınevi.
• Beşirli, H. (2023). Yiyecek ve mutfağın toplumsal görünümleri-yemek ve mutfak tipolojisi çalışması, Toplum ve Kültür Araştırmaları Dergisi, 11, 45-62.
• Bobber, P.P. (2003). Sanat, kültür ve mutfak. İstanbul: Kitap Yayınevi.
• Bourdieu, P. (1984). Distinctions: a social critique of the judgment of taste, Boston: Harvard University Press.
• Coof, C. (2006). The taste for ethics: an ethic of food consumption. Dordrecht: Springer.
• Çelik, M. M. (2020, Nisan 18). Sofra ve yemek kültürü bir milletin kimliğidir: At sırtından saraya Türk mutfağı. The Independent Turkish. https://www.indyturk.com/node/165591/k%C3%BClt%C3%BCr/sofra-ve-yemek-k%C3%BClt%C3%BCr%C3%BC-bir-milletin-kimli%C4%9Fidir-s%C4%B1rt%C4%B1ndan-saraya-t%C3%BCrk-mutfa%C4%9F%C4%B1
• Delind, L. B. (2006). Of bodies place and culture: re:situating local food. Journal of Agricultural and Environmental Ethics, 19 (1), 121-146.
• Deveci, B. (2022). Kültür ve yemek kültürü, (Editör: Neslihan Serçeoglu), Yemek Kültür ve Toplum (ss. 1-20) içinde, Ankara: Nobel Akademik Yayınları.
• Enez, E. (2022). Yemek sosyolojisi üzerine: anlamlar ve yaklaşımlar. Ankara: İletişim ve Toplum Yayınları. Gökçen, A. ve Bişgin, H. (2024). Yemek, toplumsallık ve dönüşüm: Tokat mutfağı üzerine nitel bir araştırma, İçtimaiyat, 8(1), ss. 164-179. https://doi.org/10.33709/ictimaiyat.1420733 Gürsoy, D. (1995). Yemek ve yemekçiliğin evrimi. İstanbul: Sofra Yemek Üretim Hizmetleri A.Ş.
• İçli, G. (2018). Toplumsal cinsiyet eşitliği politikaları ve küreselleşme, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 30, 133-143.
• Karaosmanoğlu, N. D. (2017). Yemekle devrialem. İstanbul: Kitap Yayınevi.
• Kıstak, D. (2012). Yemek sosyolojisi kitap tanıtımı, İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, Library Review. 2 (2), 281-284. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/92690
• Levi- Strauss, C. (1968). [1983] The raw and the cooked: mythologiques. Chicago: University of Chicago Press.
• Mangır, M. (1987). Yiyecek alışkanlıkları, Gıda Dergisi, 12(1), 55-59.
• Niyaz, Ö. C. ve İnan, İ. H. (2016). Türkiye'de gıda güvencesinin mevcut durumunun değerlendirilmesi, Adnan Menderes Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 13(2), 1 – 7.
• Onaran, B. (2022). Mutfak tarih: yemeğin politik serüvenleri. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Reımertz, S. (2003). Çayın kültür tarihi, (çev: Mustafa Tüzel). Ankara: Dost Kitabevi.
• Soydan, B. (2023). Türk yemek kültüründe meydana gelen değişmeler üzerine sosyolojik bir araştırma İstanbul örneği, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Gelişim Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, İstanbul.
• Şimşek, A. ve Güleç, E. (2022). Orta asya döneminde yemek kültürü, (Editör: Neslihan Serçeoglu), Yemek Kültür ve Toplum (ss. 131-144) içinde, Ankara: Nobel Akademik Yayınları.
• Tayar, M. (2010). Gıda güvenliği, T.C. Marmara Belediyeler Birliği Yayını, (1. Baskı). İstanbul.
• Türkiye İstatistik Kurumu, TÜİK (2023). Hanehalkı tüketim harcaması. Erişim: https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Hanehalki-Tuketim-Harcamasi-2023-53801
• Türkiye Beslenme ve Sağlık Araştırması TBSA, (2010). Hacettepe Üniversitesi Beslenme ve Diyetetik Bölümü, https://www.saglik.gov.tr.
• Uhri, A. (2015a). İnsanlığın şafağında beslenme, H. Yılmaz ve A. Dündar (Yay. Haz.) Gastronomi Tarihi (ss. 2-25) içinde, Eskişehir Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Ural, T. (2023). Sofranın sergüzeşti: Türkiye’de ve dünyada yeme-içme kültürü. İstanbul: Everest Yayınları.
• Yenal, Z. (2023, Haziran 19). Yemek sosyolojisi [Nereden başlasam? podcast bölümü]. Spotify. https://open.spotify.com/episode/6s4BFVPwQCanLPXoZ67tNN
• Yıldız, S. (2022). Etnik toplumlara ait yemek kültürleri, (Editör: Neslihan Serçeoglu), Yemek Kültür ve Toplum (ss.333-357) içinde, Ankara: Nobel Akademik Yayınları.
• Yılmaz, H.ve Bekar, A. (2019). Popüler kültür ve gastronomi, C. Avcıkurt ve M. Sarıoğlan (Yay. Haz.) Gastronomi Olgusuna Sosyolojik Bakış (ss. 47-60) içinde. Ankara: Detay Yayıncılık.