Mawlid-i Nebi of Mustafa Ragıb

Yıl 2023, , 477 - 499, 28.11.2023

Fatih Koyuncu

https://doi.org/10.17822/omad.2023.251

Öz

The works written in genres such as naat, mawlid, siyer and hilye which are about the life and personality of the Prophet Muhammad, constitute the majority of the religious content texts of Classical Turkish literatüre. Mawlid, which is an indication of the love felt for the Prophet Muhammad, especially expresses the birth of the Prophet Muhammad, the ceremonies held on this occasion and the works written. Mawlid texts generally deal with the birth, some miracles, prophethood, ascension and death of the Prophet Muhammad. Among the more than a hundred mawlid-type texts written in Turkish literature for centuries, Süleyman Çelebi's work Vesiletü'n-Necat, which he completed in 812 / 1409-10, has come to the fore in every aspect. This work, which is read by people on both happy and sad days, has been translated into many languages. One of the poets who wrote mawlids in our literature is Mustafa Ragıb. There is no information about the poet in the sources. According to the information in the only copy available, this work of Mustafa Ragıb, who is known to be the Naqshbandi caliph and died in Monastir in 1274 / 1857-58, has 244 couplets. In the poem, the poet, who describes the virtue of mentioning the name of Allah, the existence and unity of Allah, the creation of the Prophet's light, the marriage of his parents, the information about his birth given by his mother, Amine, the extraordinary events that took place during his birth and his ascension, finally completes his work with the prayer section. In this study, after giving information about the Mawlid genre, Mustafa Ragıb's work was examined in terms of form and content, and the text of Mawlid-i Nebi was presented to the readers, based on the only copy available.

Anahtar Kelimeler

Mawlid, Prophet Muhammed, Turkish literature, Mustafa Râgıb

MUSTAFA RÂGIB’IN MEVLİD-İ NEBÎ’Sİ

Öz

Hz. Muhammed’in hayatı ve şahsiyetinin konu edildiği başta naat, mevlit, siyer ve hilye gibi türlerde kaleme alınan eserler Klasik Türk edebiyatının dinî muhtevalı metinleri arasında önemli bir yekûn teşkil etmektedir. Hz. Peygamber’e duyulan sevginin göstergesi olan mevlit, özellikle Hz. Muhammed’in doğumunu, bu vesileyle yapılan törenleri ve yazılan eserleri ifade eder. Mevlit metinlerinde genellikle Hz. Muhammed’in veladeti, bazı mucizeleri, peygamberliği, miracı ve vefatı konu edilir. Asırlardır Türk edebiyatında kaleme alınan yüzü aşkın mevlit türündeki metinler arasında özellikle Süleyman Çelebi’nin 812 / 1409-10 yılında yazımını tamamladığı Vesîletü’n-Necât isimli eseri ön plana çıkmıştır. İnsanların hem mutlu hem de hüzünlü günlerinde okunan bu eser birçok dile tercüme edilmiştir. Edebiyatımızda mevlit kaleme alan şairlerden biri de Mustafa Râgıb’dır. Şair hakkında kaynaklarda bir bilgiye rastlanmamıştır. Eldeki tek nüshada yer alan bilgilere göre Nakşibendi halifesi olduğu ve 1274 / 1857-58 yılında Manastır’da vefat ettiği bilinen Mustafa Râgıb’ın bu eseri 244 beyittir. Manzumede Allah ismini anmanın faziletini, Allah’ın varlığı ve birliğini, Hz. Peygamber’in nurunun yaratılışını, anne ve babasının evlenmesini, annesi Âmine Hanım’ın doğumu hakkında verdiği bilgileri, veladeti esnasında meydana gelen olağanüstü hadiseleri ve miracı anlatan şair, son olarak dua bölümüyle eserini tamamlamıştır. Bu çalışmada Mustafa Râgıb’ın eseri şekil ve muhteva açısından incelenmiş ve elde olan tek nüshadan hareketle Mevlid-i Nebî’nin metni okuyucuların istifadesine sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Mevlit, Hz. Muhammed, Türk edebiyatı, Mustafa Râgıb

Kaynakça

• Akkuş, Mehmet. “Vesîletü’n-Necât”, Mevlid Külliyatı I içinde, 79-103. İstanbul: DİB Yay., 2016.
• Aksoy, Hasan. “Eski Türk Edebiyatı’nda Mevlidler”, Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, 9 (2007): 323-332.
• Bekki, Salahaddin. “Geleneksel Mevlid İcraları ve Yunus Emre İlahileri (Değişim ve Dönüşüm: Kırşehir İli Örneği)”, Yunus Emre Kitabı içinde, 251-266, Aksaray: Aksaray Valiliği İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Kültür Yay., 2017.
• Canım, Rıdvan. Divan Edebiyatında Türler. Ankara: Grafiker Yay., 2020.
• Ceyhan, Âdem. “Süleyman Nahîfî’nin Mevlidü’n-Nebî Mesnevisi”, Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi 14 (2000): 89-141.
• Durmuş, İsmail. “Mevlid (Arap Edebiyatı)”, TDV İslâm Ansiklopedisi 29 (2004): 480-482.
• Ekinci, Ramazan. “Erzurumlu Osman Siraceddin ve Mevlid-i Şerifi”, CBÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 2 (2011): 262-289.
• Eroğlu, Süleyman. “Hamdullah Hamdî ve Mevlidi”, Mevlid Külliyatı II içinde, 155-259. İstanbul: DİB Yay., 2016.
• Eroğlu, Süleyman. Bursalı Lamiî Çelebi Mevlidü'r-Resûl. Bursa: Bursa Büyükşehir Belediyesi Kültür Yay., 2011.
• İsmail b. Muhammed el-Aclûnî. Keşfü’l-Hafâ ve Müzîlü’l-İlbâs II. Beyrut, 1433 / 2012.
• Kaya, Hasan. “Abdî Mevlidi”, Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi 32 (2015): 125-158.
• Kayaokay, İlyas. Bolkvâdze-zâde İbrahim Kadem ve Manzum İki Eseri, Delîlü’l-Harameyn ve Mevlidü’n-Nebî. İstanbul: DBY Yay., 2020.
• Kemikli, Bilal (ed.). Mevlid Külliyatı I. İstanbul: DİB Yay., 2016.
• Kiraz, Seydi. “Enverî-i Erzincānī ve Mevlûd-i Şerîf’i”, Cumhuriyet İlahiyat Dergisi, 23 (2019): 461-495.
• Kopraman, Kazım Yaşar. “XX. Yüzyılın Başlarında Manastır”, Atatürk ve Manastır Sempozyumu Bildiri Kitabı I, (1998): 49-54.
• Köksal, M. Fatih. Mevlid-nâme. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yay., 2011.
• Köksal, M. Fatih. Süleyman Çelebi ve Vesîletü’n-Necât. Ankara: TDK Yay., 2022.
• Kütük, Rıfat. Türk Edebiyatında Mevlid ve Muslihî’nin Gül-efşan İsimli Mevlidi. Erzurum: Ertual Akademi Yay., 2018.
• Latîfî. Tezkiretü’ş-Şu’arâ ve Tabsıratü’n-Nuzamâ haz. Rıdvan Canım, Ankara: AKMB Yay., 2000.
• Mazıoğlu, Hasibe. “Türk Edebiyatında Mevlid Yazan Şairler”, AÜDTCF Türkoloji Dergisi 1 (1974): 31-62.
• Mustafa Râgıb. Mevlid-i Nebî. Hacı Selim Ağa Kütüphanesi Hüdayi Efendi 1453.
• Özel, Ahmet. “Mevlid”, TDV İslâm Ansiklopedisi 29 (2004): 475-479.
• Pekolcay, Neclâ. “Türkçe Mevlid Metinleri”, Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi, 1950.
• Timurtaş, F. Kadri. Mevlid Süleyman Çelebi. İstanbul: Kültür Bakanlığı Yay., 1980.
• Tuman, Mehmet Nâil. Tuhfe-i Nâilî I, haz. Cemal Kurnaz, Mustafa Tatçı, Ankara: Bizim Büro Yay., 2001.
• Ünver, İsmail. “Ahmedî’nin İskender-Nâmesindeki Mevlid Bölümü”, TDAY Belleten 25 (1977): 355- 411.
• Yıldız, Alim. “İhramcızâde İsmail Hakkı ve Mevlidi”, Mevlid Külliyatı III içinde, 205-225. İstanbul: DİB Yay., 2016.