Engellilere Yönelik Çok Boyutlu Tutum Ölçeğinin Türk Kültürüne Uyarlanması: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması

Yıl 2018, Cilt: 8 Sayı: 14, 167 - 187, 25.04.2018

İsmail Yelpaze , Ayşe Sibel Türküm

https://doi.org/10.26466/opus.377906

Cited By: 11

Öz

Bu çalışmanın
amacı, Engellilere Yönelik Çok Boyutlu Tutum Ölçeğini Türkçe’ye uyarlamak ve
güvenirliğini ve geçerliğini incelemektir. Çalışma, dört farklı üniversiteden
yüz altmış öğrenci ile gerçekleştirilmiştir. Ölçme aracının hem bütünü hem de
alt boyutları açısından faktör yapısı, iç tutarlılığı, benzer ölçek
geçerliliği, test-tekrar test güvenirliği ve ayırt edici geçerlilik çalışmaları
yapılmıştır. Bütün ölçek, Duygu alt boyutu, Düşünce ve Davranış alt boyutları
için Cronbach Alfa değerleri sırasıyla, 0.90, 0.88, 0.89 ve 0.84 olarak
bulunmuştur. Doğrulayıcı faktör analizinde özgün form da olduğu gibi üç
faktörlü (Duygu, Düşünce ve Davranış) yapı teyit edilmiş, ancak madde-toplam
korelasyonu değerleri nedeniyle üç madde ölçme aracından çıkartılmıştır (X²
/ df = 1.55, RMSEA = 0.05, CFI = 0.91, IFI = 0.91 ve GFI = 0.80). Ölçeğin 31
maddeli Türkçe versiyonu engelli kişilere yönelik tutumun % 49.19'unu
açıklamaktadır. Benzer ölçek geçerliği için, Engellilere Yönelik Tutum Ölçeği
kullanılmış ve toplam ölçek ile 0.38, Duygu alt boyutu ile 0.11, Düşünce alt
boyutu ile 0.50 ve Davranış alt boyutu ile 0.36 pozitif ilişki bulunmuştur.
MAS'ın Türkçe versiyonu, üniversite öğrencilerinin engellilere yönelik
tutumlarını çok boyutlu ölçmek için kullanılabilecek güvenilir ve geçerli bir
ölçme aracı olarak kabul edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

engellilik, tutum, ölçek uyarlama, üniversite öğrencileri

Adaptation and Validation of Turkey Version of Multidimensional Attitudes toward Persons with Disabilities

Öz

The aim of this study was to examine the
reliability and validity of the Turkish version of the Multidimensional
Attitudes Scale toward Persons with Disabilities – MAS in university students.
In total, one hundred sixty five participants were recruited from four
different universities. The internal consistent reliability and convergent
validity of the total scale and subscales were examined and confirmatory factor
analysis was carried out. Cronbach’s Alpha as for the Turkish version of the
total scale of MAS, Affection, Cognition and Behavior subscale were 0.90, 0.88,
0.89 and 0.84, respectively. In the confirmatory factor analysis, three factors
(Affection, Cognition and Behavior) confirmed the unitary factors structure found
in original form, but three items removed, explaining % 49.19 of total variance
in attitudes toward disable people (X²/df=1.55, RMSEA=0.05,
CFI=0.91, IFI=0.91 and GFI=0.80). Convergent validity was confirmed by positive
relationship between the Turkish version of MAS and attitude towards people
with disability scale (0.38 for total scale, 0.11 for affect, 0.50 for
cognition and 0.36 for behavior). The Turkish version of the MAS was acceptable
to be a reliable and valid measure of attitudes toward people with disability
in university students.

Anahtar Kelimeler

disability, attitude, scale adaptation, university students

Kaynakça

• Akardere, S. S. (2005). İşverenlerin engelli bireylere yönelik tutumları. Graduate thesis and dissertation, Marmara University.
• Akbuğa, B. & Gürsel, F. (2007). Bilgilendirme yoluyla beden eğitimi spor yüksekokulu öğrencilerinin engelli bireye yönelik değişen tutumları. Spormetre Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi,1, 5-8.
• Altıparmak, S. & Yildirim-Sari, H. (2012). Manisa ilinde engelli bireylere karşı toplumsal tutum (Public attitudes toward people with disability in Manisa). Anatolian Journal of Pscchiatry,13(2), 110.
• Aslan, M. & Şeker, S. (2011). Engellilere yönelik toplumsal algı ve dışlanmışlık (Siirt örneği). Presented at Social Rights International Symposium. Kocaeli University: Petrol-İş Yayınları, 449-464.
• Avcıoğlu, H., Sazak-Pınar, E. & Öztürk, T. (2005). Kaynaştırma uygulamaları okul öncesi eğitim kurumlarında uygulanan kaynaştırmaya yönelik öğretmen ve anne-baba tutumlarının incelenmesi. XIV. National Special Education Congress, 69-89.
• Aydın, O. (1985). Davranış bilimine giriş-4 (3. Ed.), Anadolu University Open Education Faculty Publication.
• Başbakanlık Özürlüler İdaresi Başkanlığı (ÖZİDA) (2009), Toplum Özürlülüğü Nasıl Anlıyor? Ankara.
• Baykul, Y. (2000). Eğitimde ve psikolojide ölçme: Klasik test teorisi ve uygulaması. Ankara: ÖSYM Publication.
• Bentler, P. M. (1980). Multivariate analysis with latent variables: Causal modeling. Annual Review of Psychology, 31, 419-456.
• Bentler, P. M. & Bonett, D. G. (1980). Significance tests and goodness of fit in the analysis of covariance structures. Psychological Bulletin, 88, 588-606.
• Bromley, C. & Curtice, J. (2003). Attitudes to discrimination in Scotland. Edinburgh: Scottish Executive Social Research.
• Browne, M.W. & Cudeck, R. (1993). Alternative ways of assessing model fit. In K. A. Bollen & J. S. Long (Eds.), Testing structural equation models (pp. 136-162). Newbury Park, CA: Sage.
• Büyüköztürk, Ş., Akgün E.Ö., Özkahveci Ö. & Demirel., F. (2004). Güdülenme ve öğrenme stratejileri ölçeğinin Türkçe formunun geçerlik ve güvenirlik çalışması. Educational Sciences: Theory and Practice, 4 (2), 207-239.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç-Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. & Demirel, F. (2013). Bilimsel araştırma yöntemleri (14. Ed.). Pegem Publication, Ankara.
• Creswell, J. W. (2005). Educational research: Planning, conducting and evaluating quantitative and qualitative research. Pearson Prentice Hall.
• Daruwalla, P. & Darcy, D. (2005). Personal and societal attitudes to disability. Annals of Tourism Research, 32 (3), 549-570.
• Deal, M. (2006). Attıtudes of disabled people toward other disabled people and impairment groups. Research and Development Manager. Retrieved from http://www.enham.org.uk/pages/research_page.html at 20 May 2013. Disabilities (January 2013). Retrieved from http://www.who.int/topics/disabilities/en/ at 20 May 2013.
• Dökmen, Z. Y. (2000). Engellilere Yönelik Tutum Ölçeği: Geliştirilmesi, geçerliği ve güvenirliği. Presented at XI. National Psychology Congress, Ege University, İzmir.
• Erkuş, A. (2005). Bilimsel araştırma sarmalı. Ankara: Seçkin Publication.
• Field, A. (2005). Discovering statistics using SPSS. London: SAGE Publication.
• Findler, L., Vilchinsky, N. & Werner, S. (2007). The multidimensional attitudes scale toward persons with disabilities (MAS): Construction and validation. Rehabil Couns Bull 50, 166-176. doi:10.1177/00343552070500030401
• Grames, M. & Leverentz, C. (2010). Attitudes toward persons with disabilities: A comparison of Chinese and American students. UW-L Journal of Undergraduate Research XIII.
• Hambleton, R.K. & Kanjee, A. (1993). Enhancing the validity of cross-cultural studies: Improvements in instrument translation meth-ods. Annual Meetings of the American Educational Research Association, Atlanta.
• Horner-Johnson W., Keys C., Henry D., Yamaki K., Oi F., Watanabe K. & Shimada H. (2002). Attitudes of Japanese students toward people with intellectual disability. Journal of Intellectual Disability Research,46(5), 365-378.
• Keskin, G., Bilge, A., Engin, E. & Dülgerler, S. (2010). Zihinsel engelli çocuğu olan anne-babaların kaygı, anne-baba tutumları ve başa çıkma stratejileri açısından değerlendirilmesi (The evaluation of anxiety, parental attitude and coping strategy in parents of children with mental retardation). Anatolian Psychiatry Journal, 11(1), 30.
• Koca, C. (2010). Engelsiz şehir planlamasi bilgilendirme raporu, Dünya Engelliler Raporu, İstanbul.
• Livneh, H. (1982). On the origins of negative attitudes toward people with disabilities. Rehabilitation Literature, 43, 338-347.
• Marsh, H. W., Hau, K.T., Artelt, C., Baumert, J. & Peschar, J. L. (2006). OECD's Brief Self-Report Measure of Educational Psychology's Most Useful Affective Constructs: Cross-Cultural, Psychometric Comparisons Across 25 Countries. International Journal of Testing, 6(4), 311-360.
• Official Journal, (2010). Sayı : 27787
• Pruett, S., Lee, E., Chan, F., Wang, M. & Lane, F. (2008). Dimensionality of the contact with disabled persons scale: results from exploratory and confirmatory factor analyses. Rehabilitation Counseling Bulletin, 51(4).
• Şahbaz, Ü. (2007). Normal öğrencilerin kaynaştırma sınıflarına devam eden engelli öğrenciler hakkında bilgilendirilmelerinin engellilerin sosyal kabul düzeylerine etkisi. Educational Researches, (26), 199-208.
• Savaşır, I. (1994). Ölçek uyarlamasındaki bazı sorunlar ve çözüm yolları. Turk Psychology Journal, 33 (9), 27-32.
• Şenel, H. G. (1996). Yetersizliğe sahip kardeşi olanlarla, olmayanların yetersizliğe yönelik tutumları ve kaygı düzeyleri yönünden karşılaştırılması. Spesial Education Journal, 2(2)
• Sümer, N. (2000). Yapısal eşitlik modelleri: Temel kavramlar ve örnek uygulamalar. Turk Psychology Writings, 3(6), 49-74.
• Tabachnick, B. G. & Fidell, L. S. (2001). Usning multivariate statistics. Boston: Allyn and Bacon.
• Tezbaşaran, A.A. (1996). Likert tipi ölçek geliştirme kılavuzu. Ankara: Turk Pscyhologist Association.
• Thompson, T.L., Emrich, K. & Moore, G. (2003). The effect of curriculum on the attitudes of nursing students toward disability. Rehabilitation Nursing; 28.
• Turkey President State Statistic Institue, (2002). Türkiye Özürlüler Araştırması.
• Turkey President State Statistic Institue, (2011). Özürlülerin sorun ve beklentileri araştırması, 2010.
• Weisel, A. & Zaidman, A. (2003). Attitudes of secular and religious Israeli adolescents towards persons with disabilities: A multi-dimensional analysis. International Journal of Disability, Development and Education, 50 (3).
• Yazgan-İnanç, B. & Yerlikaya, E. E. (2012). Kişilik kuramları, Pegem Publication, Ankara.
• Yuker, H. E., Block, J. R. & Younng, J. H. (1966). The measurement of attitude toward disabled persons (Human Resources Study No. 7). Albertson, NY: Human Resources Center.