Mehmed İzzet ve Mehmed Ali Aynî Arasında İçtimaiyat Dersleri Üzerine Bir Polemik

Yıl 2019, Cilt: 13 Sayı: 19, 2653 - 2662, 30.09.2019

Yeliz Okay

https://doi.org/10.26466/opus.590531

Öz

1913 yılında
İstanbul Darülfünun’unda Ziya Gökalp’ın öncülüğünde ders olarak okutulmaya
başlanan Sosyoloji(İçtimaiyat)’nin zaman içinde ders kitapları da yayımlanmaya
başlamıştır. Bunlar içinde hem telif hem de tercüme olan kitaplar
bulunmaktadır. Cumhuriyet’in ilanının hemen ertesinde yayımlanan ilk Sosyoloji
ders kitaplarından biri de Paris’teki 
Sorbonne Üniversitesi’nde Felsefe bölümünde okuyan Mehmed İzzet
tarafından tercüme edilen İçtimaiyat Dersleri başlıklı eserdir. Eser, sosyoloji
eğitimi tarihi açısından çevrilen Cumhuriyet döneminin ilk genel sosyoloji ders
kitablarından biri olma özelliği ile önplana çıkar.Sosyoloji terimlerinin
Türkçe’leştirilmesinde de öncü olan Ziya Gökalp, Mehmed İzzet’in bu kitabında
faydalandığı isim olmuştur. Ancak yine terimlerin Türkçe’leştirilmesi üzerinde
çalışmaları bulunan Mehmed Ali Aynî İçtimaiyat Dersleri kitabının tercümesi ile
ilgili olarak bir eleştiri yazısı kaleme almıştır. Mihrap Mecmuası’ndsa çıkan
bu  makaleye Mehmed İzzet Millî Mecmua’da
cevap vermiştir. Osmanlı Devleti’nin son döneminde yetişmiş ve dolayısıyla
erken Cumhuriyet döneminin de ilk aydınları arasında yer almış bu iki kişinin
bir Sosyoloji ders kitabı üzerinden yürüttükleri polemik bu alanda ilk
polemiklerden biri olduğu için dikkate değerdir.

Anahtar Kelimeler

Mehmed İzzet, Mehmed Ali Ayni, İçtimaiyat Dersleri

A Polemics Between Mehmed İzzet and Mehmed Ali Aynî About The Book: İçtimaiyat Dersleri

Öz

In this In
1913, under the leadership of Ziya Gökalp in Istanbul Darülfünun began to be
taught as a course Sociology (Ictimaiyat) 
the course books began to be published. These  books are both translated and written by
Turkhis authours. Immediately after the proclamation of the Republic, one of
the first Sociology textbooks published by Mehmed İzzet was titled Lessons of
Sociology Ziya Gökalp, who was a pioneer in the translation of the terms of
sociology, was the author, Mehmed İzzet used in this book. However, Mehmed Ali
Aynî, who has also worked on the translation 
of the terms, wrote a critique about the translation of the book
Ictimaiyat Dersleri in Mihrab Mecmuası. Mehmed İzzet responded to this article
in Milli Mecmua. The polemic carried out by these two people, who were brought
up in the last period of the Ottoman Empire and thus were among the first intellectuals
of the early Republican period, is remarkable since it is one of the first
polemics in this field. 

Anahtar Kelimeler

Mehmed İzzet, Mehmet Ali Ayni, Lessons of Sociology

Kaynakça

• Arar, İ. (1991), Mehmed Ali Aynî. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, içinde (273-274), 4.Cilt.
• Değirmencioğlu, M. C.(1987). Mehmed Izzet. Kültür Bakanlığı: Ankara.
• Aynî, M. A. (1924). İçtimaiyat Dersleri. Mihrab, N:21-22, , ss:705-710
• Mehmed İzzet (1924). Bir lütüfkâr münekkide cevap. Millî Mecmua, N:26, 416-421.
• Mehmed İzzet (1924a). İçtimaiyat Dersleri. (A.Gleyse-A.Hesse),(Haz. M. Kanar) İstanbul Darülfünunu. Matbaa-i Amire.
• Sain, K.(2018). Cumhuriyet dönemi lise sosyoloji ders kitaplarında ideolojik içerik. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi. Ankara.
• Topaloğu, A.(2003). Mehmed İzzet. Türkiye Diyanet Vakfı İstanbul Ansiklopedisi. içinde (s.492-493), Ankara. Ülken, H.(1979). Türkiye’de çağdaş düşünce tarihi. İstanbul: Ülken Yay.