A Periodic Evaluation On The Elimination of Tutelary Paradigm in Turkey: 2002-2016

Yıl 2020, Cilt: 16 Sayı: 32, 4966 - 4986, 31.12.2020

Ahmet Kızılkaya

https://doi.org/10.26466/opus.835844

Öz

The militarism phenomenon, which is an extension of the modernization approach inherited from the Ottoman past, has been one of the most important elements that shaped Turkish political history. The tutelary paradigm, fed by the militarist ideology during the foundation process of the Republic and in the one-party period, has been institutionalized at the state level and served as the founding reference value also in the following years. Turkey's continual democratic experience since 1945, has developed in the course of the struggles between the tutelary minority who are the bearer of this reference value and identifies themselves with the state apparatus and the silent majority who consists of large mass of people and resists the minority. Although all the interventions ranging from May 27 to July 15 coup attempt resulted in defeat of the possessive authority of the tutelary minority against to legitimate will of the silent majority, the tutelary paradigm has found the opportunity to renew itself every time. In this study, it is aimed to examine tutelary interventions experienced during the rule of the Justice and Development Party and struggles for their liquidation covering the years 2002-2016. For this purpose, the relationality between the concepts of democracy, crisis and military intervention has been analyzed thoroughly.

Anahtar Kelimeler

Tutelary paradigm, coup, The AK Party, democracy

Türkiye’de Vesayetçi Paradigmanın Tasfiyesi Üzerine Dönemsel Bir Değerlendirme: 2002-2016

Öz

Militarizm olgusu, Osmanlı geçmişinden devralınan modernleşme anlayışının bir uzantısı olarak Türk siyasal tarihini şekillendiren en önemli unsurlardan biri olmuştur. Cumhuriyetin kuruluş süreci ile sonrasında yaşanan tek parti döneminde, militarist ideolojinin beslediği vesayetçi paradigma devlet düzeyinde kurumsallaşmış ve adeta sonraki yılların da kurucu referans değeri olarak işlev görmüştür. Türkiye’nin 1945’ten beri süregelen demokrasi deneyimi, bu referans değerin taşıyıcısı konumunda bulunan ve kendisini devlet aygıtıyla özdeşleştiren vesayetçi azınlık ile söz konusu azınlığa karşı direnen ve geniş halk kitlelerinden oluşan sessiz çoğunluk arasındaki mücadelelerin seyri içinde gelişmiştir. 27 Mayıs’tan 15 Temmuz darbe girişimine dek uzanan tüm müdahale süreçleri, vesayetçi azınlığın tahakkümcü otoritesinin sessiz çoğunluğun meşru iradesi karşısındaki yenilgisiyle sonuçlanmasına karşın, vesayetçi paradigma kendisini her seferinde yeniden üretebilme imkanını bulmuştur. Bu çalışmada, 2002-2016 yıllarını kapsayacak şekilde, Adalet ve Kalkınma Partisi’nin iktidarları döneminde yaşanan vesayetçi müdahaleler ile bunların tasfiyesine dönük mücadelelerin incelenmesi amaçlanmıştır. Bu amaca istinaden demokrasi, kriz ve askeri müdahale kavramları arasındaki ilişkisellik etraflıca tahlil edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Vesayetçi paradigma, darbe, AK Parti, demokrasi

Kaynakça

• Alkan, H. (2016). 15 Temmuz’u Anlamak: Parametreler ve Sonuçlar. Bilig, 79: 253-272.
• Anadolu Ajansı (2016). Dakika dakika FETÖ’nün darbe girişimi: 15-20 Temmuz 2016. İstanbul: AA Yayınları. 03.12.2020 tarihinde https://www.aa.com.tr/uploads/TempUserFiles/pdf%2Ffeto_darbe_girisimi.pdf adresinden erişildi.
• Bayramoğlu, A. (2013). Asker ve siyaset. (A. İnsel ve A. Bayramoğlu, Der.). Bir zümre, bir parti: Türkiye’de ordu. İstanbul: Birikim Yayınları, 37-74.
• Çetin, Ü. (2015). Toplum mühendisliğinden siyaset mühendisliğine bir durak. Liberal Düşünce, 77, 75 – 87.
• Demirel, T. (2015). Liberal düşünce topluluğu çevresindeki farklılaşmalar üzerine. Liberal Düşünce, 20 (77), 107-123.
• Gülener,S. ve Erciyas, S. (2016). Dünyada arındırma uygulamaları ve türkiye’de devletin Fetö’den arındırılması. SETA Analiz, 179.
• Hotar, N. (2020). Türk demokrasisindeki kesintiler ve 15 temmuz kalkışmasının hedefindeki Türkiye. Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, 10(Özel Sayı), 7-29.
• Bu Defa İşi Silahsız Kuvvetler Halletsin. (20 Aralık 1996). Hürriyet Gazetesi, 20.12.1996.
• Kızılkaya, A. (2013). Türk demokrasisinin değişen kriz algısı. Kamu’da Sosyal Politika Dergisi, 25.
• Kızılkaya, A. (2014). Eğitim alanından devşirilen vesayet. Stratejik Düşünce Dergisi, 60, 54-56.
• Mahçupyan, E. (2013). Bir mikro ideoloji olarak militarizm: Zihniyet, özne ve etik meseleleri üzerine bir not. (A. İnsel ve A. Bayramoğlu, Der.). Bir zümre, bir parti: Türkiye’de ordu. İstanbul: Birikim Yayınları, 75-84.
• Laiklik Uyarısı. (17 Ekim 1996). Milliyet Gazetesi, 17.10.1996.
• Ordu Rahatsız. (13 Aralık 1996). Sabah Gazetesi, 13.12.1996.
• Stratejik Düşünce Enstitüsü (2013). Taksim Gezi Parkı eylemleri raporu. Ankara: SDE Yayınları.
• Şahin, B. (2006). Türkiye’nin Avrupa Birliği uyum süreci bağlamında Kürt Sorunu: Açılımlar ve sınırlar. (A. Kaya ve T. Tarhanlı, Der.). Türkiye’de çoğunluk ve azınlık politikaları: AB sürecinde yurttaşlık tartışmaları, İstanbul: TESEV Yayınları, 122-159.
• Şahin, B. (2013). Farklılık, hoşgörü ve Ak Parti İktidarı: Gezi Parkı sürecinin düşündürdükleri. Liberal Düşünce, 18(71), 161-169.
• Uzun, C.D. (2016). 15 Temmuz Darbe girişimi sonrası olağanüstü hal ilanı ve sonuçları. SETA Perspektif, 138.