Zihinsel Yetersizliği Olan Çocuğa Sahip Ebeveynlerin Problem Çözme Becerileri ile Yaşam Doyumlarının İncelenmesi

Yıl 2020, Cilt: 16 Sayı: Eğitim ve Toplum Özel sayısı, 5651 - 5680, 31.12.2020

Mucahit Kagan , Feray Başgöze

https://doi.org/10.26466/opus.787019

Cited By: 1

Öz

Bu araştırmada, zihinsel yetersizliği olan çocuğa sahip ebeveynlerin problem çözme becerileri ile yaşam doyumlarının incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırmada, kullanılan model ilişkisel tarama yöntemidir. Katılımcılar Erzincan İli’nde bulunan Özel Eğitim Mesleki Eğitim ve Özel Eğitim İş Uygulama Okulları’nda eğitimine devam eden zihinsel yetersizliği olan 138 çocuğun ebeveyninden oluşmaktadır. Araştırmanın verileri Kişisel Bilgi Formu, Yaşam Doyumu Ölçeği ve Yetişkinlerde Problem Çözme Ölçeği kullanılarak toplamıştır. Elde edilen verilerin analizinde normallik varsayımının karşılandığı durumlarda parametrik analiz yöntemlerinden Pearson Korelasyon Analizi, Bağımsız Örneklem t Testi ve Regresyon analizi, normallik varsayımının karşılanmadığı durumlarda parametrik olmayan testlerden Kruskal Wallis H ve Mann Whitney U Testi kullanılmıştır. Araştırma elde edilen bulgularda, zihinsel yetersizliği olan çocuğa sahip ebeveynlerin yaşam doyumu ve problem çözme becerileri arasında pozitif yönde manidar bir ilişki tespit edilmiştir. Bununla birlikte ebeveynlerin yaşam doyumu ve problem çözme becerilerinin; cinsiyete, çocuklarının tanısına ve çocuklarının aldığı özel eğitim süresine göre farklılaştığı buna karşın yaş, eğitim düzeyi ve çocuğun birden fazla engelinin olması gibi değişkenlerin ise yaşam doyumu ve problem çözme becerileri ile ilişkili olmadığı bulunmuştur. Ayrıca zihinsel yetersizliği olan çocuğa sahip ebeveynlerin yaşam doyumları üzerinde, problem çözme becerisinin, çocuklarının aldığı özel eğitim süresinin ve çocuklarının tanı durumunun anlamlı birer yordayıcı olduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

zihinsel yetersizlik, problem çözme, yaşam doyumu

Investigation Of Problem Solving Skills And Life Satisfaction Of Parents Having Children Witental Retardation

Öz

The aim of this study is to investigate the problem solving skills and life satisfaction of parents having children with mentalretardation. The research was designed in a correlational survey method The sample of the study consisted of the parents having 138 children having mentally handicapped at Special Education Vocational Training and Special Education Practice School in province of Erzincan. The data was collected through Personal Information Form, The Satisfaction with Life Scale and Problem Solving Scale for adults. In the analysis process, when the normality assumptions are provided, parametric tests like Pearson Correlation Analysis, Independent Sample t Test and Regression Analysis. Have been used, otherwise nonparametric tests like Kruskal Wallis H and Mann Whitney U Test have been used. When the results of the study have been evaluated, it has been determined that there is a positive and significant relationship between life satisfaction of parents having children with mental retardation and problem solving skills. However; life satisfaction and problem solving skills of parents having children with mental retardation become different according to gender, diagnosis of their children and how long their children have had special education. It has been detected that there is no relationship between some variables such as age, educational status, the child with multiple disabilities and their life satisfaction, also their problem solving skills. Inaddition, problem solving skills, special education period and diagnosis of their children are significant predictors of life satisfaction of parents having children with mental retardation.

Anahtar Kelimeler

School, leadership, servant leadership

Kaynakça

• Acar, M. (2009). Zihinsel ve fiziksel özürlü çocuğa sahip anne ve babaların yaşam umutsuzluk düzeylerinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Akandere, M., Acar, M. ve Baştuğ, G. (2009). Zihinsel ve fiziksel engelli çocuğa sahip anne ve babaların yaşam doyumu ve umutsuzluk düzeylerinin incelenmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 22, 24-32.
• Akarsu, Ö. (2014). Zihinsel Yetersiz çocukların aile yükü, özbakım becerileri, annelerinin yaşam doyumu ve etkileyen faktörler. Yüksek Lisans Tezi, Trakya Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Edirne.
• Akıncı Aydoğan, A. (1999). Özürlü çocuğa sahip anne babaların umutsuzluk düzeylerinin belirlenmesi. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Arman, N. (2009). Zihinsel engelli çocuğa sahip anne ve babaların algıladıkları sosyal destek düzeyleri ile tükenmişlik ve kaygı düzeylerinin incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
• Ayyıldız, T., Konuk Şener, D., Kulakçı, H. ve Veren, F. (2012). Zihinsel engelli çocuğa sahip annelerin stresle baş etme yöntemlerinin değerlendirilmesi.
• Balkanlı, N. (2008). Otistik çocuğu olan ve olmayan annelerde yaşam kalitesi, yaşam doyumu ve umutsuzluk düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Büyüköztürk, Ş. (2012). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Çelik, B. Ş. (2017). Zekâ geriliği olan çocukların annelerinin yaşam doyumu, tükenmişlik ve yalnızlık düzeylerinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Çoban Esen, E. (2003). Tıbbi-eğitsel yaklaşımla zihinsel engel okyanusun kıyısı. Nobel Basımevi: Ankara.
• Çöl, G. (2006). .Güçlendirme algilarini etkileyen sosyal yapisal özelliklerin analizi. METU Studies in Development, 33(1), 63.
• Dağlı, A., ve Baysal, N. (2016). Yaşam doyumu ölçeğinin Türkçeye uyarlanması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 15(59), 1250-1262.
• Demirkıran, H. (2017). Engelli çocuğa sahip olan anneler ile engelli çocuğa sahip olmayan annelerin depresyon düzeyi ve problem çözme becerilerinin incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Arel Üniversitesi, İstanbul.
• Deniz, M. E., Arslan, C., ve Hamarta, E. (2002). Lise öğrencilerinin problem çözme becerilerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Kuram ve uygulamada eğitim yönetimi, 31(31), 374-389.
• Dıener, E. (1984). Subjective Well-being; The Science of Happiness and a Proposal for a National Index. Psychological Buletin, 3 (95), 542-575.
• Dıener, E. ve Lucas, R. E. (1999). Subjective well-being: Three decades of progress. Psychological Buletin, 2(125), 276.
• Dıener, E., Emmons, R. A., Larsen, R. J. ve Griffin, S. (1985). The Satisfaction with Life Scale. Journal of Personality Assessment, 1(49), 71-75.
• Duygun, T. (2001). Zihinsel engelli ve sağlıklı çocuk annelerinde stres belirtileri stresle başa çıkma tarzları ve algılanan sosyal desteğin tükenmişlik düzeyine olan etkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• D'zurilla, T.J., Maydeu-Olivares, A. ve Kant, G. L. (1998). Age and gender differences in social problem-solving ability. Personality and Individual Differences, 25 (2), 241-252.
• Eripek, S. (1996). Zihinsel engelli çocuklar. Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi, Eskişehir.
• EYDER. (2019). Engelsiz Yaşam Derneği 12.03.2019 tarihinde, https://ey-der.com/ana-sayfa/turkiye-ve- dunyada-engelliler ,2019 adresinden alındı.
• Frıel, J. C. ve Frıel,L. D., (2003). İyi ebeveynlerin yaptığı en kötü 7 Şey. (Tuğba Şahin, Çev.). İstanbul.
• Işıkhan, V. (2005). Türkiye’ de zihinsel yetersizliği olan çocuğa sahip annelerin sorunları. Hacettepe Üniversitesi Yayınları, 16(2), 35-52.
• Kaner, S. (2004). Engelli çocukları olan ana babaların algıladıkları stres, sosyal destek ve yaşam doyumlarının incelenmesi. Bilimsel Araştırma Projesi Kesin Raporu, Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Karaçengel, F. J., (2007). Zihinsel yetersizliği olan çocuğa sahip anneler ile sağlıklı çocuğa sahip annelerin atılganlık ve suçluluk-utanç düzeyleri açısından karşılaştırılması. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Maltepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Karasar, N. (2009). Bilimsel araştırma yöntemleri. Nobel Yayınları, Ankara.
• Kavas, E., (2013). Dini tutum-stresle başa çıkma ilişkisi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Isparta.
• Kaya, F. (2014). Zihinsel engelli çocuklara sahip ailelerde problem çözme ve dini başa çıkma. Doktora Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Isparta.
• Konukbay, D. (2005). Engelli çocuk ebeveynlerinin umutsuzluk düzeyleri ve problem çözme becerileri arasındaki ilişki. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Gülhane Askeri Tıp Akademisi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Küçüker, S. (2001). Erken eğitimin gelişimsel geriliği olan çocukların anne babalarının stres ve depresyon düzeyleri üzerindeki etkisinin incelenmesi. Özel Eğitim Dergisi, 3(1), 1-11.
• Lavallee, L. F., Hatch, P. M., Michalos, A. C. ve McKinley, T. (2007). Development of the contentment with life assessment scale (CLAS): Using daily life experiences to verify levels of self-reported life satisfaction. Social Indicators Research, 83(2), 201-244.
• Macpherson, K. (2002). Problem-solving ability and cognitive maturity in undergraduate students. Assessment & Evaluation in Higher Education, 27 (1), 5-22.
• Nazlı, S. (2001). Aile danışmanlığı. Nobel Yayınları: Ankara.
• Okanlı, A., Ekinci, M., Gözüağca, D. ve Sezgin, S. (2004). Zihinsel engelli çocuğa sahip ailelerin yaşadıkları psikososyal sorunlar. Uluslar arası İnsan Bilimleri Dergisi, 1, 1-8.
• Özgür, İ. ve Zan, B. (2004). Engelli çocuk, engelli aile. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2, 18-27.
• Quine, L. ve Pahl, J. (1991). Stress and coping in mothers caring for a child with severe learning difficulties: A test of Lazarus' transactional model of coping. Journal of Community & Applied Social Psychology, 1(1), 57- 70.
• Sarıkaya, S. (2011). Zihinsel engelli çocuğu olan ebeveynlerin stresle başa çıkma düzeylerinin ve yaşam doyumlarının incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Schalock, R. L., Borthwick-Duffy, S. A., Bradley, V. J., Buntinx, W. H. E., Coulter, D. L., Craig, E. M., ... & Reeve, A. American Association on Intellectual and Developmental Disabilities; (2010). Intellectual Disability: Definition, Classification, and Systems of Supports.
• Serin, O. (2010). Sınıf öğretmenlerinin problem çözme becerilerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 32(142).
• Soden, R. ve Pithers, R.T. (2001). Knowledge matters in vocational problem-solving: A cognitiveview. Journal of Vocational Educationand Training, 53(2), 205-222.
• Stein, J. S, Book H. E. (2003). EQ Duygusal Zekâ ve Başarının Sırrı. Özgür Yayınları: İstanbul.
• Tabachnick, B. G. ve Fidell, L. S. (2013). Using multivariate statistics (6th ed.), Boston: Allyn and Bacon.
• Taş, İ. (2011). Öğretmenlerde yaşamın anlamı yaşam doyumu sosyal karşılaştırma ve iç-dış kontrol odağının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi, Sakarya.
• Tümkaya, S., Aybek, B. ve Aldaş, H. (2009). An investigation of university students' critical thinking disposition and perceived problem solving skills. Eurasian Journal of Educational Research (EJER), (36).
• Vatan, S., ve Dağ, İ. (2009). Problem çözme, umutsuzluk, çaresizlik ve talihsizlik MMPI-2 ile ölçülen psikopatolojinin yordayıcıları olabilir mi. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 10, 187-197.
• Yaman, S., ve Dede, Y. (2008). Yetişkinler İçin Problem Çözme Becerileri Ölçeği. Journal of Educational Sciences & Practices, 7(14), 251-269.
• Yavuz, S. (2016). Normal Gelişim Gösteren Çocuğa Sahip Ebeveynler İle Zihinsel Yetersizliği Olan Çocuğa Sahip Ebeveynlerin Evlilik Uyumu ve Yaşam Doyumu Düzeylerinin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Haliç Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.