The Role of Career Locus of Control and Irrational Beliefs About Career Choice in Explaining the Career Indecision of High School Students

Yıl 2021, Cilt: 17 Sayı: 34, 1023 - 1046, 28.02.2021

Niğmet Yılmaz Ahmet Bedel

https://doi.org/10.26466/opus.800873

Cited By: 2

Öz

The aim of this research is to determine possible difference between genders of career indecision of high school students, career locus of control and irrational beliefs about career choice, furthermore to determine the role of career locus of control and irrational beliefs about career choice in explaining career indecision. For this reason, data were collected from 672 high school students with Career Decision Inventory, Career Locus of Control Scale (CLCS), and Irrational Beliefs in Career Choices of High School Students (SIBCC-HS). Independent Samples T-test, Pearson Product-Moment Correlation, Hierarchical Linear Regression Analysis were used in this research. In the study, it was observed that the career indecision scores of the students did not differ according to gender, and the scores of career locus of control and irrational beliefs about career choice differ significantly according to gender. It was observed that there were significant relationships between students' professional indecision and career locus of control sub-dimensions and irrational beliefs about career choice sub-dimensions. In the study, it was determined that the predictive variables explain 30% of the total variance of career indecision.

Anahtar Kelimeler

High school students, the career locus of control, career indecision, irrational beliefs relating to the career choice

Lise Öğrencilerinin Mesleki Kararsızlıklarını Açıklamada Kariyer Denetim Odağı İle Meslek Seçimine İlişkin Akılcı Olmayan İnançların Rolü

Öz

Bu araştırmanın amacı, lise öğrencilerinin mesleki kararsızlıklarının, kariyer denetim odaklarının ve meslek seçimine ilişkin akılcı olmayan inançlarının cinsiyete göre farklılaşıp farklılaşmadığını belirlemek ayrıca mesleki kararsızlıklarını açıklamada kariyer denetim odağı ile meslek seçimine ilişkin akılcı olmayan inançların rolünü belirlemektir. Bu amaçla 672 lise öğrencisinden Mesleki Karar Envanteri (MKE), Kariyer Denetim Odağı Ölçeği (KDOÖ), Meslek Seçimine İlişkin Akılcı Olmayan İnançlar Ölçeği (MSİAOİÖ) aracılığıyla veri toplanmıştır. Araştırmada Bağımsız Ortalamalar T-Testi, Pearson Korelasyon Analizi, Çoklu Hiyerarşik Regresyon Analizi kullanılmıştır. Araştırmada, öğrencilerin mesleki kararsızlık puanlarının cinsiyete göre farklılaşmadığı, kariyer denetim odağı ve meslek seçimine ilişkin akılcı olmayan inançlar puanlarının cinsiyetlere göre anlamlı şekilde farklılaştığı görülmüştür. Öğrencilerin, mesleki kararsızlıkları ile kariyer denetim odağı alt boyutları ve meslek seçimine ilişkin akılcı olmayan inançlar alt boyutları arasında anlamlı ilişkilerin olduğu görülmüştür. Araştırmada, yordayan değişkenlerin mesleki kararsızlığın toplam varyansının %30’unu açıkladığı saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Lise Öğrencileri,, Mesleki Kararsızlık, Kariyer Denetim Odağı, Meslek Seçimine İlişkin Akılcı Olmayan İnançlar.

Kaynakça

• Akın, Ü. (2014). Akılcı duygusal davranışçı terapi. A. Akın., ve R. Şahin (Ed.). Psikolojik danışma kuramları içinde (s.257). İstanbul: Lisans Yayıncılık.
• Akkoç, F. F. (2012a). Lise öğrencilerinin mesleki kararsızlıklarının sosyo-demografik faktörlere göre incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23(1), 215-233.
• Akkoç, F. F. (2012b). Lise öğrencilerinin mesleki kararsızlıkları kariyer inançları arasındaki ilişki. Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 32, 49-70.
• Alkal, A., Korkmaz, O. ve Akça, M. Ş. (2018, Nisan). Lise öğrencilerinde mesleki kararsızlık: Lise türüne göre karşılaştırılması ve yaşam amaçları ve pozitiflik düzeyleri ile ilişkisinin incelenmesi (Öz). III. INES International Education and Social Science Congress sunulan bildiri (s. 227), Antalya, Türkiye. Erişim Adresi: https://books.incescongress.com/dl/ESS-2018-Abstracts-book.pdf
• Alver, B. ve Kutluca, V. (2019, Haziran). Lise son sınıf öğrencilerinin meslek seçimindeki akılcı olmayan inançlarının incelenmesi: Kırıkkale il örneği. VI. International Eurasian Educational Research Congress sunulan bildiri içinde (s. 38-48), Ankara, Türkiye. https://ejer2019.ejercongress.org adresinden erişilmiştir.
• Amundson, N. E. (1995). An interactive model of career decisionmaking. Journal of Employment Counseling, 32(1), 11-21.
• Arulmani, G., Laar, D. V., ve Easton, S. ( 2003). The influence of career beliefs and socio-economic status on the career decision-making of high school students in India, International Journal for Educational and Vocational Guidance, 3(3), 193-204.
• Aydemir, L. (2017). Lise öğrencilerinin meslek seçimlerindeki kararsızlıklarına etki eden faktörler: Trabzon örneği. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10, 641-654.
• Aysan, F., ve Siyez, D. M. (2011). Kariyer denetim odağı ölçeği’nin Türkçe geçerlik ve güvenirlik çalışması. XI. Ulusal Psikolojik Danışma Rehberlik Kongresi, İzmir.
• Bacanlı, F. (2012). Kariyer kararı verme güçlükleri ve meslek seçimine ilişkin akılcı olmayan inançların ilişkisi. Türk Psikolojik Rehberlik ve Danışma Dergisi, 4(37), 86-95.
• Bingöl, O. (2014). Toplumsal cinsiyet olgusu ve Türkiye’de kadınlık. KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 16(1),108-114.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2019). Eğitimde bilimsel araştırma yöntemleri (25. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Corbıshley, M. A., ve Yost, E. B. (1989). Assessment and tretment dysfunctional cognitions in career counseling. Career Planning and Adult Development Journal, 5, 20-26.
• Çakır, M. A. (2003). Bir mesleki grup rehberliği programının lise öğrencilerinin mesleki kararsızlık düzeylerine etkisi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Çapan, B. E., ve Owen, F. K. (2018). Ortaöğretim öğrencilerinin meslek seçimine ilişkin akılcı olmayan düşünceleri. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 47, 360-386.
• Çapçı, G. (2017). Kontrol odağı düzeyinin mesleki kararlılığa etkisi: Lise öğrencileri üzerinde bir araştırma. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Bahçeşehir Üniversitesi, İstanbul.
• Çınar, Ç. (2011). Lise son sınıf öğrencilerinin meslek seçimi kararlarında benlik algısının önem. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Maltepe Üniversitesi, İstanbul.
• Dimakakou, D. S., Argyropoulou, K., Drosos, N., ve Terzaki, M. (2012). Career beliefs of Greek and Non-Greek vocational education students. Creative Education, 3(7), 1241-1250.
• Elliott, K. J. (1995). Anthetic dialogue: A new method for working with dysfunctional beliefs in career counseling. Journal of Career Development, 22(2), 141-148.
• Enright, M. S. (1996). The relationship between disability status, career beliefs and career indecision. Rehabilitation Counseling Bullettin, 40(2), 134-152.
• Erdem, A. Y. (2006). Lise öğrencileri için meslek seçimine ilişkin akılcı olmayan inançlar ölçeğinin geliştirilmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Gati, I., ve Noa, S. (2001). High school students career related decisionmaking difficulties. Journal of Counseling and Development, 79(3), 331- 341.
• Guan, Y., Wang, Z., Dong, Z., Liu, Y., Yeu, Y., Liu, H., Zhang, Y., Zhou, W., ve Liu, H. (2012). Career locus of control and career success among Chinese Employess: A multidimensional approach. Journal of Career Assessment, 21(2), 295-310.
• Hamamcı, Z., ve Çoban, A.E. (2007). Mesleki olgunluk ve mesleki kararsızlığın akılcı olmayan inançlarla ilişkisi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 27(3), 32-40.
• Hamamcı, Z., ve Hamurlu, M. K. (2005). Anne babaların meslek gelişimine yardımcı olmaya yönelik tutumları ve bilgi düzeylerinin çocuklarının mesleki kararsızlıkları ile ilişkisi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(10), 55-69.
• Hartman, B.W. Fuqua, D.R., ve Hartman, P.T. (1983). The predictive potential of the career decision scala in identifying cronic career indecision. The Vocational Guidance Quraterly, 32(2), 103-108.
• Hechtlinger, S., Levin, N. ve Gati, I. (2017). Dysfunctional career decision-making beliefs: A multidimensional model and measure. Journal of Career Assessment, 27(2).
• Herring, T. L. (1990). Attacking career myths among native Americans: İmplications for counseling. School Counselor, 38(1), 13-19.
• Hirschi, A. (2010), The role of chance events in th school-to-work transition: The influence of demographic, personality and career development variables. Journal of Vocational Behavior, 77(1), 39-49.
• Hirschi, A., ve Valero, D. (2017). Chance events and career decidedness: Latent profiles in relation to work motivation. The Career Development Quarterly, 65(1), 2-15.
• Kantaş, Ö., Güldü, Ö., ve Kart, M. E. (2018), Career locus and career adaptabilities: A self-determination perspective for Turkish University Students case. Sosyal Güvenlik Dergisi, 8(1), 215-234.
• Karasar, N. (2016). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Kaur, S., ve Raji, N. S. (2017). Career beliefs of adolescents in relation to their family environment. International Research Journal of Commerce Arts and Science, 8(5), 220-233.
• Kelly, K. R., ve Lee, W.C. (2000). Mapping the domain of career decision problems. Journal of Vocational Behaviour, 61(2), 302-326.
• Kepir, D. D. (2011). Üniversite adaylarında meslek seçimine ilişkin akılcı olmayan inançlar, mesleki olgunluk ve umut düzeyleri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Kırdök, O. (2010). Bilişsel bilgiyi işleme yaklaşımına göre geliştirilen mesleki karar verme programının sınanması. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Çukurova Üniversitesi, Adana.
• Kırdök, O., ve Kayadibi, S. (2018). Personality traits as a predictor of career indecision of high school students. Journal of Strategic Research in Social Science, 4(1), 80-90.
• Kim, M., ve Kim, S. (2017). The effect of career preparation program on self-leadership and career locus of control among university students in Korea. Journal of The Korea Academia-Industrial, 18(11), 399-408.
• Kocadağ, M. (2019). Elektronik sporla ilgilenen ergenlerin mesleki karar düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Uludağ Üniversitesi, Bursa.
• Kuzgun Y., ve Bacanli F. (2011). Rehberlik ve psikolojik danışmada kullanılan ölçekler. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Kuzgun, Y. (2017). Meslek gelişimi ve danışmanlığı. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Ladany, N., Melıncoff, D. S., Constantine, M G., ve Love, R. (1997). At-risk urban high school students commitment to career choices. Journal of Counseling Development, 76(1), 45-52.
• Lewis, R. A., ve Gilhausen, M. N. (1981). Myths of career development: A cognitive approach of career counseling. Personnel and Guidance Journal, 59, 296-299.
• Liphits-Braziler, Y., Tatar, M., & Gati, I. (2017). Strategies for coping with career indecision: Concurrent and predictive validity. Journal of Vocational Behavior, 91, 170-179.
• Mahadevan, L. (2002). Acculturation and career beliefs is there a relationship for international university students. College Student Journal, 44(3), 633-658.
• McAuliffe, G. J. (1991). Assessing and treating barriers to decision making in career classes. The Career Development Quarterly, 40, 82-92.
• Millar, R., ve Shevlin, M. (2007). The development and factor structure of a career locus of control scale for use with school pupils. Journal of Career Development, 33, 224-249.
• Rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri yönetmeliği. (Ağustos 14, 2020). Resmi Gazete. Sayı: 31213. https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2020/08/20200814-2.htm adresinden erişilmiştir.
• Owen, F. K., ve Çapan, B. E. (2017). Fen, teknoloji, matematik ve mühendislik alanlarını seçmeyi planlama: Meslek seçimine ilişkin inançlar. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(4), 915-933.
• Özkamalı, E., Cesuroğlu, Ş. G., Hamamcı, Z., Buğa, A., ve Çekiç, A. (2014). The investigation of relationships between vocational maturity and irrational career beliefs. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 116, 3072-3074.
• Öztemel, K. (2012). Kariyer kararsızlığı ile mesleki karar verme öz yetkinlik ve kontrol odağı arasındaki ilişkiler. GEFAD/ GUJGEF, 32(2), 459-477.
• Özyürek, R. (2012). Sosyal-bilişsel yaklaşımlar. B.Yeşilyaprak (Ed.). Mesleki rehberlik ve kariyer danışmanlığı içinde (s. 221-261). Ankara: PEGEM Yayıncılık.
• Peng, H., ve Herr, E.L. (2000). Evaluation of a distance education course in students’ decision-making and beliefs about careers. Psychological Reports, 87(3), 1218-1228.
• Perry, J. C., Liu, X., ve Griffin, G. C. (2011). The career locus of control scale for adolescents: Further evidence of validity in the United States. Journal of Career Development, 38(2), 167-185.
• Pham, Y. K., ve Murray, C. (2019). Career locus of control and school-and career-related adjustment among high-need youth with and without disabilities. Journal of Career Development, 46(5), 502-515.
• Santrock, J. W. (2012). Ergenlik (Çev.ed. D. M. Siyez). Ankara: Nobel yayın.
• Savoly, D. K., ve Owen, F. K. (2015). Üniversite adaylarında meslek seçimine ilişkin akılcı olmayan inançlar. International Journal of Human Sciences, 12(2), 821-836.
• Seçer, İ. (2017). SPSS ve LISREL ile pratik veri analizi ve raporlaştırma. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Seymenler, S., ve Siyez, D. M. (2016). Lise öğrencilerinde kariyer denetim odağını yordayıcı değişkenler olarak toplumsal cinsiyet ve ebeveyne bağlanma. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 5(4), 286-300.
• Schnorr, D., e Ware, H. W. (2001). Moving beyond a deficit model to describe and promote the career development of at-risk youth. Journal of Career Development, 27(4), 247- 263.
• Siyez, D. M. (2019). Gelişimsel yaklaşımlar. B.Yeşilyaprak (Ed.), Mesleki rehberlik ve kariyer danışmanlığı içinde (s. 191). Ankara: PEGEM Yayıncılık.
• Şahin, M., Sarı, S. V., Duman, S., Kerimoğlu, U., ve Kocaman, T. (2015). Mesleki kararsızlığın yordanmasında kontrol odağı ve mantık dışı inançların rolü. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 5(43), 11-20.
• Şeker, G. (2013). Lise öğrencilerinde meslek kararı verme yetkinliği ve kariyer denetim odağının incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Şeker, G., ve Kaya, A. (2019). Mesleki karar verme programının onuncu sınıf öğrencilerinin mesleki kararsızlık düzeyleri üzerinde etkiliğinin sınanması. Gazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 39(1), 457-476.
• Ulu, E. (2007) Lise öğrencilerinin kariyer inançlarının bazı değişkenlere göre yordanması Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi, İzmir.
• Walsh, B. D., ve Thompson, B. (1995). The construct validity of scores on the career beliefa inventory. Paper Presented at the Anual Meeting of the Mid-South Educational Research Association, Biloxi.
• Watson, M. B., ve Stead, G. B.(1994). Longitual study of career decidedness among white South African High School Students. Journal of Vocational Behaviour, 45(3), 261-269.
• Xu, H., ve Bhang, C. H. (2019). The structure and measurement of career indecision: A critical review. The Career Development Quarterly, 67(1), 2-20.
• Xu, H., ve Tracey, T. J. G. (2014). Ambiguity tolerance with career indecision: An examination of the mediation effect of career decision-making self-efficacy. Journal of Career Assessment, 23(4), 519-532.
• Yaman, D. Y. (2014). A study on career indecision of 11th and 12th grade students: Testing gender, career beliefs, academic self-efficacy and problem solving skills through path analysis. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ortadoğu Üniversitesi, Ankara.
• Yazıcıoğlu, A. (2008). İlköğretim sekizinci sınıf öğrencilerinin mesleki karar düzeylerinin incelenmesi: Uzunlamasına bir çalışma. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi, Afyon.
• Yılmaz, N. F., ve Gündüz, Ç. H. (2018). Career indecision and career anxiety in high school students: An investigation through structual equation modelling. Eurasian Journal of Educational Research, 78, 23-42.