Arkeolojik Kalıntılar Üzerine İnşa Edilen Müzelerin Tasarım Yaklaşımları

Yıl 2021, Cilt: 17 Sayı: 35, 2225 - 2253, 31.03.2021

Hicran Hanım Halaç , Cemre Su Abacı , Hilal Dağlı

https://doi.org/10.26466/opus.822518

Öz

Çalışmanın amacı, arkeolojik kalıntılar üzerine inşa edilen müzelerin tasarım yaklaşımlarını mevcut örnekler üzerinden ortaya koyarak bir tipoloji oluşturmaktır. Bunun yanı sıra araştırma, gelecekte tasarlanacak olan yeni yapılar için ön analiz niteliği taşımayı amaçlamaktadır. Bu amaç doğrultusunda belirlenen anahtar kelimeler açık erişimli web sitelerinde taranmış ve 24 adet yapıya ulaşılmıştır. Yapılar ölçüt örnekleme yöntemiyle çözümlenmiş ve 10 adet yapı araştırma kapsamının dışında kalmıştır. Geriye kalan 14 adet yapı içerik analizi yöntemiyle yeniden incelenmiş ve bu yapıların tasarım yaklaşımları analiz edilerek bir tipoloji elde edilmiştir. Yapıları tanıtmak amacıyla öncelikle künye bilgileri verilerek sergi malzemeleri incelenmiştir. Sadece alandaki buluntuların sergilendiği müzeler (%21,4) olduğu gibi başka arkeolojik alandan çıkarılan buluntuların sergilendiği müzelerin de (%35,7) olduğu gözlemlenmiştir. İncelenen yapılarda buluntusu hakkında bilgiye erişilemeyen (%42,8) yapılar da olmuştur. Oluşturulan tipolojide; yapılar, zemine oturan (%78,5) ve zeminden yükseltilmiş (%21,5) olarak ikiye ayrılmaktadır. Her iki kategorideki yapılar strüktürel sistemleri, cephe malzemeleri, çatı biçimleniş şekli, çatı strüktürü ve çatı malzemeleri yönünden incelenmiş ve kullanım sıklıkları yüzdelik oranlarla ifade edilmiştir. Bununla birlikte zemine oturan ve zeminden yükseltilmiş yapılarda tercih edilen tasarım yaklaşımları karşılaştırılarak benzerlikler ve farklılar ortaya konmuştur.

Anahtar Kelimeler

arkeolojik alanların korunması, yerinde koruma, koruma örtüleri, arkeoloji müzesi, koruyucu yapılar

Design Approaches Of Museums Built On Archaeological Remains

Öz

The study aims to create a typology by revealing museums design approaches built on archaeological ruins through existing examples. The research also aims to be a preliminary analysis of new structures to be designed in the future. The keywords determined for this purpose were scanned on open-access websites, and 24 structures were obtained as a result of the scanning. The structures were analyzed with the criterion sampling method, and ten buildings were excluded from the scope of the research. The remaining 14 buildings were re-examined using the content analysis method, and a typology was obtained by analyzing the design approaches of these structures. Firstly, the exhibition materials of buildings were examined and were given information about their identities in order to introduce them. It has been observed that there are museums where only findings from the site are exhibited (21,4%), as well as museums where finds from other archaeological sites are exhibited (35,7%). There were also structures in which information about the findings could not be reached in the examined structures (42,8 %). The created typology is divided into two as sitting on the ground (78,5%) and raised from the ground (21,5%). The buildings in both categories were examined in terms of structural systems, facade materials, roof form, roof structure, and roof materials, and their usage frequencies were expressed in percentages. Also, similarities and differences were revealed by comparing the design approaches preferred in the structures sitting on the ground and raised from the ground.

Anahtar Kelimeler

Conservation of archeological sites, in situ conservation, covering structures, archaeological museum, protective structures

Kaynakça

• Açık Ders. (t.y.). Nitel araştırmada örneklem seçimi. https://acikders.ankara.edu.tr/pluginfile.php/85894/mod_resource/content/0/ders13_nitel%20ara%C5%9Ft%C4%B1rmada%20%C3%B6rneklem%20se%C3%A7imi.pdf adresinden erişilmiştir.
• Ahunbay, Z. (1999). Tarihi çevre koruma ve restorasyon. İstanbul: Yapı Endüstri Merkezi Yayınları.
• Ahunbay, Z. (2010). Arkeolojik alanlarda koruma sorunları kuramsal ve yasal açılardan değerlendirme. Türkiye Bilimler Akademisi Kültür Envanteri Dergisi, 8, 103-118. DOI: http://dx.doi.org/10.22520/tubaked.2010.0007
• Archdaily. (t.y.). Archeopark Pavlov / Architektonicka kancelar Radko Kvet. 5 Ocak 2020 tarihinde https://www.archdaily.com/795684/archeopark-pavlov-kvet-architects adresinden erişildi.
• Archdaily. (t.y.). Miyahata Ruins Museum / Furuichi and Associates. 12 Temmuz 2020 tarihinde https://www.archdaily.com/787130/miyahata-ruins-museum-furuichi-and-associates adresinden erişildi.
• Archdaily. (t.y.). New Acropolis Museum / Bernard Tschumi Architects. 6 Mayıs 2020 tarihinde https://www.archdaily.com/61898/new-acropolis-museum-bernard-tschumi- architects/5009189028ba0d27a70017a3-new-acropolis-museum-bernard-tschumi-architects-image adresinden erişildi.
• Arcspace. (t.y.). The Vesunna Gallo-Roman Museum. 5 Şubat 2020 tarihinde https://arcspace.com/feature/vesunna-gallo-roman-museum/ adresinden erişildi.
• Arkitektuel. (t.y.). Antakya Müze Oteli. 8 Nisan 2020 tarihinde https://www.arkitektuel.com/antakya-muze- oteli/ adresinden erişildi.
• Aslan, Z. (1997). Protective structures for the conservation and presentation of archaeological sites. Journal of Conservation and Museum Studies, 3, 16–20. DOI: http://doi.org/10.5334/jcms.3974
• Bachmann, M. (2006). The Shelter over Bau Z in Pergamon. Z. Ahunbay, Ü. İzmirligil (Der.), Management and Preservation of Archaeological Sites içinde (s.40-44). İstanbul: Yapı Yayın.
• Council of Europe. (1992). European convention on the conservation of archaeological heritage (Revised). Valetta.
• Dikilitaş, G. (2011). Arkeolojik alanlarda koruma. Restorasyon Konservasyon Çalışmaları Dergisi, 6, 43-51. https://dergipark.org.tr/tr/pub/restorasyon adresinden erişilmiştir.
• Divisare. (t.y.). Roland Carta Musée D'histoire De Marseille. 8 Şubat 2020 tarihinde https://divisare.com/projects/321646-studio-adeline-rispal-roland-carta-serge-demailly-musee-d- histoire-de-marseille adresinden erişildi.
• Gezimanya. (t.y.). Şanlıurfa Arkeoloji Müzesi. https://gezimanya.com/sanliurfa/gezilecek-yerler/sanliurfa- arkeoloji-muzesi
• Graeve, V. (2005). 2001-2003 millet çalışmaları. K. Olşen, H.Dönmez, A. Özme (Der.), 26. Kazı Sonuçları Toplantısı 1. Cilt içinde (s.207-222). Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı DÖSİMM Basımevi.
• Hauselmayer, O. (2000). Mimarlık ve proje gelişimi. E. Wien (Der.), Efes İçin Bir Çatı Yamaç Ev 2 Koruma Binası içinde (s. 101-114). Viyana: Österreichisches Archaologisches Institut.
• Hellocanaryisland. (t.y.). Cueva Pintada. 4 Mayıs 2020 tarihinde https://www.hellocanaryislands.com/museums-and-places-interest/gran-canaria/cueva-pintada/ adresinden erişildi.
• ICOMOS. (1964). The Venice charter, ınternational charter for the conservation and restoration of monuments and sites. Venice.
• ICOMOS. (1987). Charter for the conservation of historic towns and urban areas (Washington Charter 1987). Washington.
• ICOMOS. (1990). Charter for the preservation and management of archaeological heritage. Swıss.
• Inexhibit. (t.y.). Kolumba: Köln. 6 Şubat 2020 tarihinde https://www.inexhibit.com/mymuseum/kolumba-art- museum-cologne-peter-zumthor/ adresinden erişildi.
• İpekoğlu, B. ve Çetin, Y.F. (2013). Impact of transparency in the design of protective structures for conservation of archaeological remains. Journal of Cultural Heritage, 14 (3), 21-24. DOI: https://doi.org/10.1016/j.culher.2012.10.019
• İzmimod. (t.y.). Afrodisyas Ek Müzesi. 5 Mayıs 2020 tarihinde http://www.izmimod.org.tr/egemim/65/36- 41.pdf adresinden erişildi.
• Kaderli, L. (2014). Kültürel miras koruma yaklaşımlarının tarihsel gelişimi. Türkiye Bilimler Akademisi Kültür Envanteri Dergisi, 12, 29-41. DOI: http://dx.doi.org/10.22520/tubaked.2014.0002
• Kaynaş, H. B. (2018). III. derece arkeolojik sitlerde yer alan yeni yapılarda mekânsal biçimleniş analizi. Yüksek lisans tezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/ adresinden erişilmiştir.
• Krippendorff, K. (1980). Content analysis: An ıntroduction to ıts methodology. Beverly Hills: Sage Publications.
• Kuladig. (t.y.). Große Thermen im LVR-Archäologischen Park Xanten. 4 Mart 2020 tarihinde https://www.kuladig.de/Objektansicht/O-FJK-20100726-0006 adresinden erişildi.
• Mjobrien. (t.y.). Roman Ruins Shelter. 7 Temmuz 2020 tarihinde https://mjobrien.com/ARCH606S09/zumthor_roman_ruins_enclosure_chur_swi_1986.pdf adresinden erişildi.
• Narona. (t.y.). Info O Muzeju. 7 Şubat 2020 tarihinde http://www.a-m-narona.hr/o-muzeju/ adresinden erişildi.
• Tayproject. (t.y.). Haberler. 15 Mart 2020 tarihinde http://www.tayproject.org/haberarsiv20176.html adresinden erişildi.
• Wikidata. (t.y.). Villa romana de La Olmeda. 5 Haziran 2020 tarihinde https://www.wikidata.org/wiki/Q4012812#/media/File:La_Olmeda_2009.jpg adresinden erişildi.
• Wikipedia. (t.y.). Haleplibahçe Mozaik Müzesi. 5 Ocak 2020 tarihinde https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/e9/Haleplibah%C3%A7e_Mozaik_M%C3%BCzesi.jpg adresinden erişildi.
• Windhorsetour. (t.y.). Explore Jinsha Site Museum. 3 Mayıs 2020 tarihinde https://windhorsetour.com/blog/explore-jinsha-site-museum adresinden erişildi.
• Yollardan. (t.y.). Malatya Arslantepe Höyüğü Ve tarihteki ilk Anadolu sarayı. 14 Mart 2020 tarihinde https://www.yollardan.com/arslantepe-hoyugu-bilgileri/ adresinden erişildi.
• Zeren, M. ve Uyar, O. (2010). Arkeolojik alanlarda koruma çatıları ve gezi platformlarının düzenlenmesi. Mühendislik Bilimleri Dergisi, 12(2), 55-64. https://dergipark.org.tr/tr/pub/deumffmd/issue/40833/492698 adresinden erişilmiştir.