An Evaluation of Urban Green Space Management Strategies of Local Governments in Turkey

Yıl 2021, Cilt: 18 Sayı: 39, 627 - 656, 01.07.2021

Venhar Melda Hassamancıoğlu

https://doi.org/10.26466/opus.906382

Öz

In Turkey, problems arising from insufficient legal provisions about landscape and not determining landscape policy strategies, are observed in the urban landscape management strategies of local governments. Although there are associated strategies with landscape in national urbanism policies, the lack of detailed actions related to landscape protection, planning and management makes complicated to reflect these strategies on local policies. Since the concept of landscape policy is not included in national and local policies, in this study, the management strategies about urban open-green areas in local governance have been evaluated in order to examine how the urban landscape is managed. For this purpose, 30 metropolitan municipalities in Turkey selected as the sample group, the 5-year strategic plans of the municipalities, which are the institutional policy documents, were used as material. The data in the strategic plans regarding the policies of the municipalities related to open-green areas, which are considered as an element of urbanism, environmental and social policies, were compiled. And the existence of strategies for a holistic, correlate green space system compatible with urban development strategies in local governments was sought. The assessment results show that corporate reports included information about the surface of green area, not the qualities and functionality of green spaces and the strategies in the plans contain actions to increase the amount of green space in cities. These actions were limited to recreation areas, planting works and maintenance services of green spaces that will be implemented in the plan period. It has been observed that local governments focus only on the recreational and aesthetic functions of open-green spaces and disregard their other functions. The absence of data on open-green space planning and systematic management in most of the strategic plans is an indication that local landscape policies are not established.

Anahtar Kelimeler

Urban open-green spaces, landscape policy, local governments

Türkiye’de Yerel Yönetimlerin Kentsel Açık-Yeşil Alan Yönetimi Stratejilerinin Değerlendirilmesi

Öz

Türkiye’de yerel yönetimlerin kentsel peyzaj yönetimi stratejilerinde, peyzaja ilişkin yasal hükümlerin yetersiz olmasından ve ulusal peyzaj politikası stratejilerinin oluşturulmamasından kaynaklanan sorunlar görülmektedir. Ulusal şehircilik politikalarında peyzajla ilgili stratejilerin bulunmasına rağmen, peyzajın korunması, planlanması ve yönetimine ilişkin faaliyetlerin detaylandırılmaması, bu stratejilerin yerel politikalara yansımasını zorlaştırmaktadır. Ulusal ve yerel politikalarda peyzaj politikası kavramına yer verilmediğinden, çalışmada kentsel peyzajın nasıl yönetildiğini incelemek maksadıyla belediyelerde kentsel açık-yeşil alanların yönetim stratejileri değerlendirilmiştir. Bu amaçla, Türkiye’deki 30 büyükşehir belediyesi örneklem olarak seçilmiş, belediyelerin kurumsal politika belgesi niteliğindeki 5 yıllık stratejik planları materyal olarak kullanılmıştır. Belediyelerin, şehircilik, çevre ve sosyal politikalarının bir unsuru olarak değerlendirilen açık-yeşil alanlarla ilgili politikalarına dair stratejik planlarda bulunan veriler derlenmiş, yerel yönetimlerde kentsel gelişim stratejileri ile uyumlu, bütüncül, bağlantılığı bir yeşil alan sistemine yönelik stratejilerin varlığı sorgulanmıştır. Değerlendirmede, kurumsal raporlarda yeşil alanların nitelikleri ve işlevsellikleriyle değil yüzölçümleriyle ilgili bilgilere yer verildiği, planlardaki stratejilerin kentteki yeşil alan miktarını artırmaya yönelik faaliyetleri içerdiği gözlemlenmiştir. Bu faaliyetler; plan döneminde yapılacak olan rekreasyon alanları, bitkilendirme çalışmaları ve yeşil alanların bakım-onarım faaliyetleriyle sınırlı kalmıştır. Yerel yönetimlerin açık-yeşil alanların yalnızca rekreasyonel ve estetik işlevlerine odaklandığı, diğer işlevlerini göz ardı ettikleri görülmüştür. Planların birçoğunda açık-yeşil alan plan-laması ve sistematik şekilde yönetimine dair verilerin bulunmaması, yerel peyzaj politika-larının oluşturulmadığının göstergesidir.

Anahtar Kelimeler

Kentsel açık-yeşil alanlar, peyzaj politikası, yerel yönetimler.

Kaynakça

• Adana Büyükşehir Belediyesi (2019). 2020-2024 Stratejik Planı, Adana.
• Albayrak, I. (2012). Ekosistem servislerine dayalı havza yönetim modelinin Istanbul- Ömerli Havzası örneğinde uygulanabilirliği. İTÜ Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Ankara Büyükşehir Belediyesi (2019). Stratejik Plan 2020-2024, Ankara.
• Anonim (2019). Türkiye’deki büyükşehir belediyeleri. 10.06.2021 tarihinde https://www.uzaq.org/turkiyedeki-buyuksehir-belediyeleri_1045.htm adresinden erişildi.
• Antalya Büyükşehir Belediyesi (2019). 2020-2024 Antalya Büyükşehir Belediyesi Stratejik Plan, Antalya Arıkboğa, E. (2013). Geçmişten geleceğe büyükşehir belediye modeli. Yerel Politikalar, 3, 48-96.
• Avrupa Konseyi. (1992) Avrupa kentsel şartı. Avrupa Yerel ve Bölgesel Yönetimler Kongresi.
• Avrupa Konseyi (2000) Avrupa Peyzaj Sözleşmesi, Floransa.
• Avrupa Konseyi. (2008) Avrupa Kentsel Şartı-2- Yeni Bir Kentlilik İçin Manifesto, Avrupa Konseyi 15. Genel Oturumu, Karar No;269, Strazburg
• Aydın Büyükşehir Belediyesi (2019). Stratejik Plan 2020-2024, Aydın.
• Balıkesir Büyükşehir Belediyesi (2019). Stratejik Plan 2020-2024, Balıkesir.
• Bursa Büyükşehir Belediyesi (2019). Stratejik Plan 2020-2024, Bursa.
• Ceylan, A. (2007). Yaşam kalitesinin arttırılmasında kentsel yeşil alanların önemi ve kentsel dönüşüm ile ilişkilendirilmesi. İstanbul Üniversitesi Fen Bililimleri Enstitüsü .
• Colding J (2012) Creating incentives for increased public engagement in ecosystem management through urban commons. Cambridge University Press, Cambridge, p.101–124
• Denizli Büyükşehir Belediyesi (2019). 2020-2024 Stratejik Planı, Denizli.
• Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi (2019). Stratejik Plan 2020-2024, Diyarbakır.
• Erdem, N. ve Coşkun, A. A., 2009. Avrupa peyzaj sözleşmesi hükümlerinin Türk planlama mevzuatına uyumluluk analizi. İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 59(2), 67-81.
• Erdönmez İ.M. (2004)Ulusal Peyzaj Politikasına Doğru Bir Adım: Avrupa Peyzaj Sözleşmesi,TMMOB Peyzaj Mimarlığı Dergisi, s.92-94,
• Erzurum Büyükşehir Belediyesi (2019). Stratejik Plan 2020-2024, Erzurum.
• Eskişehir Büyükşehir Belediyesi (2019). Eskişehir Büyükşehir Belediyesi Stratejik Plan 2020-2024, Eskişehir.
• Gaziantep Büyükşehir Belediyesi (2019). 2020-2024 Stratejik Plan, Gaziantep.
• Gül, A. ve Küçük, V., (2001). Kentsel açık-yesil alanlar ve Isparta kenti örneğinde irdelenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 3, 27- 48.
• Hatay Büyükşehir Belediyesi (2019). 2020-2024 Stratejik Planı, Hatay.
• İstanbul Büyükşehir Belediyesi (2019). Stratejik Plan 2020-2024, İstanbul.
• İzmir Büyükşehir Belediyesi (2019). Stratejik Plan 2020-2024, İzmir.
• Kalkınma Bakanlığı (2013). Onuncu Kalkınma Planı 2014-2018, Ankara.
• Kahramanmaraş Büyükşehir Belediyesi (2019). 2020-2024 Stratejik Planı, Kahramanmaraş.
• Kaska, E. Y.(2012). Avrupa peyzaj sözleşmesi (APS) ve Türkiye’deki uygulamaların irdelenmesi .(Doktora tezi). Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Peyzaj Mimarlığı Anabilim Dalı.
• Kayseri Büyükşehir Belediyesi (2019). Stratejik Plan 2020-2024, Kayseri.
• Kıral, B. (2020). Nitel bir veri analizi yöntemi olarak doküman analizi. Siirt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(15), 170-189.
• Kocaeli Büyükşehir Belediyesi (2019). 2020-2024 Stratejik Planı, Kocaeli.
• Konya Büyükşehir Belediyesi (2019). 2020-2024 Stratejik Planı, Konya.
• Malatya Büyükşehir Belediyesi (2019). Stratejik Plan 2020-2024, Malatya.
• Manavoğlu, E. ve Ortaçeşme, V. (2013). Antalya kenti yeşil alanlarının çok ölçütlü analizi ve planlama stratejilerinin geliştirilmesi. Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 28(1), 11-19.
• Manisa Büyükşehir Belediyesi (2019). 2020-2024 Stratejik Planı, Manisa.
• Mardin Büyükşehir Belediyesi (2019). 2020-2024 Stratejik Planı, Mardin.
• Mersin Büyükşehir Belediyesi (2019). 2020-2024 Dönemi Stratejik Planı, Mersin.
• Muğla Büyükşehir Belediyesi (2019). 2020-2024 Stratejik Plan, Muğla.
• Ordu Büyükşehir Belediyesi (2019). 2020-2024 Stratejik Planı, Ordu.
• Önder, S. ve Polat, A. T. (2012). Kentsel açık-yeşil alanların kent yaşamındaki yeri ve önemi. Kentsel Peyzaj Alanlarının Oluşumu ve Bakım Esasları Semineri, 19, 73-96.
• Öztürk, B. (2004). Kentsel açık ve yeşil alan sistemi oluşturulması: Kayseri kenti örneği. (Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Sakarya Büyükşehir Belediyesi (2019). 2020-2024 Stratejik Planı, Sakarya.
• Samsun Büyükşehir Belediyesi (2019). 2020-2024 Stratejik Planı, Samsun.
• Şanlıurfa Büyükşehir Belediyesi (2019). 2020-2024 Şanlıurfa Büyükşehir Belediyesi Stratejik Planı, Şanlıurfa.
• T.C. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı (2019), 11. Kalkınma Planı, Ankara.
• T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, (2009) KENTGES Bütünleşik Kentsel Gelişme Stratejisi ve Eylem Planı 2010-2023, Ankara
• T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, (2012) Türkiye Cumhuriyeti İklim Değişikliği Eylem Planı 2011-2023
• T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı (2016), Kentsel Tasarım Rehberleri, İstanbul
• Tekirdağ Büyükşehir Belediyesi (2019). 2020-2024 Stratejik Planı, Tekirdağ.
• Tonyaloğlu, E. E. ve Atak, B. K. (2020). Kentsel ekosistem servislerinin haritalanması ve analizi: Aydın ili Efeler ilçesi Örneği. Akademik Ziraat Dergisi, 9(1), 71-80.
• Trabzon Büyükşehir Belediyesi (2019). Stratejik Plan 2020-2024, Trabzon.
• Tuğaç, Ç. (2020) Avrupa Kentsel Şartı’ndan Avrupa Yeşil Sözleşmesi’ne: Avrupa’da kentsel politikaların gelişim süreci ve geleceği. Ankara Avrupa Çalışmaları Dergisi, 19(1), 225-267.
• Tunçer, P. (2015). Türkiyede kentleşme politikaları. The Journal of Academic Social Science Studies International Journal of Social Science, 37 , 275- 290
• Van Büyükşehir Belediyesi (2019). 2020-2024 Stratejik Planı, Van.
• Wang, Y., Bakker, F., De Groot, R. and Wörtche, H. (2014). Effect of ecosystem services provided by urban green infrastructure on indoor environment: A literature review. Building and environment, 77, 88-100.
• Zeytin, M. ve Kırlıoğlu, H. (2014). Çevre yönetim sistemi ve yerel yönetimler. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5, 238-254.