İş Sağlığı ve Güvenliği Uygulamalarının İş Doyumuna Etkisi: Çalışma Yaşamı Kalitesinin Aracılık Rolü

Yıl 2021, Cilt: 18 Sayı: Yönetim ve Organizasyon Özel Sayısı, 1256 - 1284, 10.07.2021

Hasan Sadık Tatlı , Ahmet Melih Eyitmiş , Muhammet Zümrüt

https://doi.org/10.26466/opus.892070

Cited By: 3

Öz

Araştırmanın amacı, maden işletmelerindeki iş sağlığı ve güvenliği uygulamalarının çalışanların iş doyumlarına etkisinde çalışma yaşamı kalitesinin aracılık rolünün tespit edilmesidir. Kütahya’daki bir maden işletmesinde çalışan 215 işçi araştırmanın örneklemini oluşturmaktadır. Verilerin analizi için SPSS 25 paket programı ve SPSS Process 2.16 makrosu kullanılmıştır. Verilerin toplanmasında anket formları kullanılmıştır. Örneklem tekniği olarak basit tesadüfi örnekleme tekniği kullanılmıştır. Araştırmanın sonuçlarına göre, madenlerde uygulanan iş sağlığı ve güvenliği uygulamaları çalışanların yaşam doyumunu ve çalışma yaşamı kalitesini arttırmaktadır. Son olarak, iş sağlığı ve güvenliği uygulamalarının çalışanların iş doyumunu arttırmasında çalışma yaşamı kalitesinin aracılık rolünün olduğu da tespit edilmiştir. İş sağlığı ve güvenliği uygulamaları kapsamında çalışma yaşamı kalitesi oluşturduğunda çalışanların iş doyumlarının da artması beklenmektedir. Araştırma, maden işletmesinde çalışan bireyler ile sınırlıdır. Ayrıca çalışma nicel tekniklerle gerçekleştirilmiş ve verilerin normal dağılımı sağladığı varsayılmıştır. İş sağlığı ve güvenliği uygulamaları çalışma yaşamı kalitesini arttırdığında çalışanların iş doyumları arttığı sonucu ve bu araştırmanın alanyazındaki diğer araştırmalardan ayrılmasını sağlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

İş sağlığı ve güvenliği, çalışma yaşamı kalitesi, iş doyumu.

The Effect of Occupational Health and Safety Practices on Job Satisfaction: The Mediator Role of Quality of Work Life

Öz

The study aims to determine the mediating role of working life quality in the effect of occupational health and safety practices in mining enterprises on employees' job satisfaction. 215 workers working in a mining enterprise in Kütahya constitute the sample of the study. SPSS 25 package program and SPSS Process 2.16 macro were used for data analysis. Questionnaire forms were used for data collection. A simple random sampling technique was used as the sampling technique. According to the study results, occupational health and safety practices applied in mines increase the life satisfaction and working life quality of the employees. Finally, it has been determined that occupational health and safety practices have an intermediary role in the quality of working life in increasing employees' job satisfaction. Employees' job satisfaction is expected to increase when occupational health and safety practices create quality work life. The research is limited to individuals working in the mine operation. Also, the study was carried out with quantitative techniques, and it was assumed that the data provided a normal distribution. The result of the increase in employees' job satisfaction when occupational health and safety practices increase the quality of working life makes this study different from other studies in the literature.

Anahtar Kelimeler

Occupational health and safety, Quality of work life, Job satisfaction

Kaynakça

• Akkaya, M. A. (2017). Bilgi merkezlerinde iş sağlığı ve güvenliğinin önemi ve uygulanabilirliğine ilişkin bir durum değerlendirmesi. Türk Kütüphaneciliği, 31(4), 501-519.
• Aksoy Zor, E. (2019). Sınıf öğretmenlerinin umutsuzluk düzeyleri ile iş doyumları, iş yaşam kaliteleri ve tükenmişlik düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Trabzon Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü.
• Altay, M. ve Turunç, Ö. (2018). İş yükü, çalışma yaşamı kalitesi ve işten ayrılma niyeti ilişkisi: Lider üye etkileşiminin ve örgütsel bağlılığın aracılık rolü. Kafkas Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9(17), 191-229.
• Atay, F. (2006). Endüstri alanında çalışan bireylerin iş doyumu düzeylerinin iş güvenliği algıları açısından incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya Üniversitesi, Sakarya.
• Aydın, İ., Çelik, Y. ve Uğurluoğlu, Ö. (2011). Sağlık personeli çalışma yaşamı kalitesi ölçeği: Geliştirilmesi, geçerliliği ve güvenilirliği. Toplum ve Sosyal Hizmet, 22(2), 79-100.
• Balkır, Z. G. (2012). İş sağlığı ve güvenliği hakkının korunması: İşverenin iş sağlığı ve güvenliği organizasyonu. SGD-Sosyal Güvenlik Dergisi, 2(1), 56-91.
• Bayer, E. ve Günal, D. (2018). Hemşirelerin iş sağlığı ve güvenliği algılarının incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(25), 503-519.
• Biçerli, M. K., (2019). Çalışma ekonomisi. Beta Basım Yayım.
• Bilgin, S., Yalçınöz Baysal, H. ve Hendekçi, A. (2019). Hastanede çalışan sağlık personelinin iş sağlığı ve güvenliğine yönelik görüşleri ile iş doyumlarının belirlenmesi. Sağlık ve Toplum, 29(2), 43-49.
• Çınar, O. ve Gündoğdu, M. (2019). İş sağlığı-güvenliği, iş tatmini ve örgütsel bağlılık arasındaki ilişkinin incelenmesi: Erzurum ve İstanbul uygulaması. İş ve Hayat Dergisi, 5(9), 231-247.
• Dayan, S. ve Öngel, V. (2016). İş sağlığı ve güvenliği uygulamalarının sağlık çalışanları tarafından değerlendirilmesi: Bir özel hastane örneği. International Conference On Eurasian Economies, 4, 479-486.
• Demir Erbil, D. ve Çopur, Z. (2018). Zaman yönetimi, çalışma yaşamı kalitesi ve iş doyumu ilişkisinin incelenmesi. Zeugma I. Uluslararası Multidisipliner Çalışmalar Kongresi, 152-169.
• Dhamija, P., Gupta, S. and Bag, S. (2019). Measuring of job satisfaction: The use of quality of work life factors. Benchmarking: An International Journal, 26(3), 871-892.
• Erdem, B. ve Kaya, İ. (2013). Çalışma yaşamı kalitesini etkileyen faktörlerin işgörenler tarafından algılanması: Otel çalışanları üzerinde bir araştırma. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 35, 135-150.
• Gamal, N. L., Taneo, S. Y. M. and Halim, L. (2018). Job satisfaction as a mediation variable in the relationship between work safety and health (k3) and work environment to employee performance. Jurnal Aplikasi Manajemen, 16(3), 486-493.
• George, D. and Mallery, M. (2010). Spss for Windows step by step: A simple guide and reference. 17.0 update (10a ed.), Pearson.
• Hair, J., Black, W., Babin, B. and Anderson, R. (2014). Multivariate data analysis. 7. Ed. Pearson Education Limited.
• Hayes, A. F. (2018). Introduction to mediation, moderation, and conditional process analysis: A regression-based perspective (2nd ed.). New York, NY: The Guilford Press.
• Jaben, F., Friesen, H. L. and Ghoudi, K. (2017). Quality of work life of Emirati women and its influence on job satisfaction and turnover intention: Evidence from the UAE. Journal of Organizational Change Management, 31(2), 352-370.
• Karaahmetoğlu, A. (2019). 6331 sayılı iş sağlığı ve güvenliği kanunu bağlamında Soma madenlerinin iş sağlığı ve güvenliği açısından değerlendirilmesi. Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, 76, 89–128.
• Karakaya Çiçek, H. ve Çoruk, A. (2017). İlköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin okul yaşam kalitesi algıları ile iş doyumu algıları arasındaki ilişki. Dicle Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi, 31, 750-761.
• Karcıoğlu, F. ve Bakan, S. (2016). İş sağlığı ve güvenliği uygulamalarının düzeyi ile iş tatmini arasındaki ilişki. Atatürk Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Dergisi, 31(5), 1289 – 1299.
• Kırel, Ç. (1999). Esnek çalışma saatleri uygulamalarında cinsiyet, iş tatmini ve iş bağlılığı ilişkisi. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 28(2), 115-138.
• Koçel, T. (2015). İşletme yöneticiliği. Genişletilmiş 15. Baskı, Beta Yayıncılık, İstanbul.
• Marşap, A. (2007). İşletmelerin iş ve yaşam kalitesini artırmaya yönelik iklim değişimlerine duyarlılığının artan önemi. 38. ICANAS, Ankara-Türkiye, 629-642.
• Öngel, G. (2019). İş, aile ve çatışma. İstanbul: A Kitap.
• Rızaoğlu, B. ve Ayyıldız, T. (2008). Konaklama işletmelerinde örgüt kültürü ve iş tatmini: Didim örneği. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 19(1), 7-20.
• Saraç, Ç. K. (2016). İş sağlığı ve güvenlik kültürü algısının iş tatmini ile ilişkisinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Nişantaşı Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Saraji, G. N. and Dargahi, H. (2006). Study of quality of work life (QWL). Iranian Journal of Public Health, 35(4), 8-14.
• Sirgy, M. J., Efraty, D., Siegel, P. and Lee, D. J. (2001). A new measure of quality of work life (QWL) based on need satisfaction and spillover theories. Social Indicators Research, 55(3), 241-302.
• Sobel, M. E. (1982). Asymptotic confidence intervals for indirect effects in structural equation models. Sociological Methodology, 13, 290-312.
• Sobel, M. E. (1986). Some new results on indirect effects and their standard errors in covariance structure. Sociological Methodology, 16, 159-186.
• Şimşek, M. Ş. ve Çelik, A. (2016). İşletme Bilimine Giriş. Eğitim Yayınevi.
• Şimşek, S., Ağseren, S. ve Şimşek, H. (2020). İş sağlığı ve iş güvenliği uygulamalarında sensör kullanımının incelenmesi. İstanbul Aydın Üniversitesi Dergisi, 12(1), 41-53.
• Tabachnick, B. G. and Fidell, L. S. (2013). Using multivariate statistics (sixth ed.). Pearson.
• Taşdemir Afşar, S. (2011). Çalışma yaşamı kalitesinin örgütsel bağlılık düzeyi üzerindeki etkisi: Devlet ve vakıf üniversitelerinde çalışan akademisyenler üzerine nicel bir araştırma. Doktora Tezi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Tatlıcan, M ve Çögenlin, M. Z. (2020). İş sağlığı ve güvenliği performans değerlendirme uygulamalarının iş tatmini üzerine etkisi: Endüstri işletmesi örneği. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13(1), 181-194.
• Turunç, Ö., Tabak, A., Şeşen, H. ve Türkyılmaz, A. (2010). Çalışma yaşamı kalitesinin prosedür adaleti, iş tatmini, iş stresi ve işten ayrılma niyetine etkisi. "İş, Güç" Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 12(2), 115-134.
• TÜİK, (2013). İş kazaları ve işe bağlı sağlık problemleri araştırma sonuçları. Ankara: TUİK.
• Türkay, O. (2015). Çalışma yaşamı kalitesinin iş memnuniyeti ve bağlılık üzerine etkileri: Seyahat acentaları üzerine bir araştırma. Celal Bayar Üniversitesi İİBF, Yönetim ve Ekonomi, 22(1), 239-256.
• Umutlu, S. ve Karcıoğlu, F. (2021). İş sağlığı ve güvenliğinin iş tatmini üzerine etkisi: Çimento sektöründe bir uygulama. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 26(1), 65-81.
• Willamson, A. M., Feyer, A. M., Caims, D. and Biancotti, D. (1997). The development of a mesure of safety climate: The role of safety perceptions and attitudes. Safety Science, 2, 15-27.
• Wright, T. A. and Cropanzano, R. (1998). Emotional exhaustion as a predictor of job performance and voluntary turnover. Journal Of Applied Psychology, 83(3), 486-493.
• Yıldırım, İ., Akyüz, K. C., Akyüz, İ. ve Alevli, C. (2015). Mobilya sektöründe çalışanların iş güvenliği algıları ve iş doyumu düzeylerinin incelenmesi. 3. Ulusal Mobilya Kongresi, Selçuk Üniversitesi, Selçuk Teknik Dergisi Özel Sayısı, 171-184.
• Yıldız, N., Yolsal, N., Ay, P. ve Kıyan, A. (2003). İstanbul Tıp Fakültesi’nde çalışan hekimlerde iş doyumu. İstanbul Tıp Fakültesi Mecmuası, 66(1), 34-41.
• Yusuf, R. M., Eliyana, A. ve Sari, O. N. (2012). The influence of occupational safety and health on performance with job satisfaction as intervening variables (Study on the production employees in PT. Mahakarya Rotanindo, Gresik). American Journal of Economics, 6, 136-140.