YEMEN’DE OSMANLI-İNGİLİZ SINIR GÖRÜŞMELERİ GÖLGESİNDE YAPILAN ANTLAŞMA: DEAN(YEMEN) İ’TİLAFNAMESİ VE OSMANLI MATBUATI
Öz
19. yüzyıldan itibaren artık çöküş evresine giren Osmanlı Devleti bir takım yerel isyanlarla mücadele etmek zorunda kalımıştır. Devleti; askeri, siyasi ve ekonomik olarak güç durumda bırakan isyanlardan biri de Yemen’de bulunan İmam Yahya isyanıdır. İlk olarak 1904-1905 yıllarında isyan eden İmam Yahya, başarılı olamamış ancak tamamen de bertaraf edilememiştir. 1905’ten sonra isyan için uygun zamanı bekleyen İmam, Meşrutiyetin yeniden ilan edilerek II. Abdülhamid’in hal edildiği siyasi buhran döneminde ikinci kez isyana kalkışmıştır. İttihat Terakki yönetimi isyanı bastırmakta başarısız olunca 1911 yılında İmam Yahya ile bazı maddeleri gizli olan bir İtilafname imzalamıştır. Resmi evrakta Yemen İtilafnamesi olarak geçen bu anlaşma Yemen’de bir takım idari ve siyasi değişiklikleri de beraberinde getirmiştir.
II. Meşrutiyet döneminde sansürün kaldırılması ile birlikte ülkede birçok yeni gazete yayın hayatına başlamıştır. Bu gazeteler arasında İttihat Terakki’ye yakın olanların yanında ona muhalefet edenler de mevcuttu. Bu gazetelerin hemen hepsi değişik siyasi fikirleri savunuyordu. Bu nedenle aynı konu gazete sütunlarında farklı şekillerde tartışılıyordu. Yemen itilafnamesi de imza edildikten sonra gazetelerde belirli süre de olsa tartışılan konulardan biri olmuştu. Gazetelerin farklı siyasi fikirlere sahip olması anlaşmayı farklı şekilde yorumlamalarını da beraberinde getirmiştir. Bunun yanında anlaşma maddelerinin bir kısmının gizli olması gazetelerin de meseleyi tam kavrayamamasına neden olmuştur. Tanin, Alemdar, Basiret, Sabah gibi önde gelen gazetelerdeki haberlerle Osmanlı arşivindeki anlaşma metni karşılaştırdığımızda bunu rahatlıkla görebiliyoruz. Bu makalede o dönemde yayın yapan gazetelerin konuyu ele alış biçimleri ve o dönemki matbuatın konudan ne kadar haberdar oldukları anlaşılmaya çalışılacaktır.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Birinci, Ali, “Mahmud Nedim Bey Arabistan’da Bir Ömür”, İstanbul, 2001 Farah, E. Caesar, “The Sultan’s Yemen Nineteenth-Century Challenges to Ottoman Rule” Canada, 2002
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | ARAŞTIRMA MAKALELERİ |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 31 Aralık 2022 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2022 |